مدارای اجتماعی در جوامع چندفرهنگی: مطالعۀ پیمایشی اقوام شهر میاندوآب

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 33، شهریور 1398، صفحه 89-133   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v16i1.69008

نویسندگان

امید قادرزاده^* ؛ یوسف نصرالهی

دانشگاه کردستان

چکیده

مدارا، عنصر ضروری برای فرهنگ دموکراتیک و شهروندی و مفهومی کلیدی در سیاست اجتماعی به‌شمار می­رود که بدون آن، زندگی جمعی در جوامع چندفرهنگی دشوار و پرهزینه خواهد بود. با نظر به بافت چندفرهنگی شهر میاندوآب (به‌عنوان میدان موردمطالعه) و سابقۀ­ مسئله ­دارشدن روابط بین‌فرهنگی در این شهر، در پژوهش حاضر، با الهام از سنخ­شناسی مدارای اجتماعی پیترسون کینگ به بررسی وضعیت مدارای اجتماعی پرداخته شده است. این پژوهش با روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسش­نامه، روی 313 نفر از شهروندان میاندوآب در بازۀ سنی 18 تا 50 سال با نمونه­ گیری به روش خوشه­ ای چندمرحله‌ای انجام شد. برمبنای یافته­ های توصیفی، مدارای اجتماعی دربین پاسخ‌گویان در سطح متوسط ارزیابی شد. درمیان ابعاد مدارا، بیشترین میانگین به مدارای هویتی اختصاص داشت. برمبنای نتایج تبیینی، شکل‌های سرمایه (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) با مدارای اجتماعی در ابعاد چهارگانۀ آن رابطة مستقیم داشتند. همچنین، با شدت‌یافتن جهت­ گیری قومی و دینی پاسخ‌گویان، مدارای اجتماعی کاهش یافت. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که متغیرهای شکل‌های سرمایه و جهت­ گیری­های قومی و مذهبی 3/52 درصد از تغییرات مدارای اجتماعی را تبیین کردند.

کلیدواژه‌ها

اشکال سرمایه؛ جهتگیری های دینی و قومی؛ مدارای اجتماعی؛ مدارای هویتی؛ میاندوآب

مراجع

1. ادیبی ‌سده، م.، رستگار، ی.، و بهشتی، ص. (1391). مدارای اجتماعی و ابعاد آن. رفاه اجتماعی، 50(1)، 353-380.

2. آذربایجانی، م. (1380). آزمون جهت‌گیری مذهبی اسلامی. تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.

3. ببران، ص.، و حکیمی، ش. (1392). آثار ارتباطات بین‌فرهنگی زوج‌های ایرانی و فرانسوی بر انگاره‌های ذهنی و کاهش حساسیت بین فرهنگی آن‌ها. مطالعات میان فرهنگی، 8(20)، 91-105.

4. پاتنام، ر. (1392). دموکراسی و سنت‌های مدنی (م. ت. دلفروز، مترجم). تهران: انتشارات روزنامة سلام.

5. پناهی، م. (1386). جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی زنان. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

6. جلائیان بخشنده، و.، قاسمی، و.، و ایمان، م. ت. (1397). تبیین جامعه‌شناختی رابطة اعتماد اجتماعی و مدارای اجتماعی مبتنی‌بر نظریة ساختاربندی گیدنز. توسعة اجتماعی، 12(4)، 7-32.

7. داودی، ع. ا. (1391). نقش حافظة جمعی در بروز منازعات قومی. مجلة جامعه‌شناسی ایران، 13(1 و 2)، 130-152.

8. دورکیم، ا. (1381). تقسیم ‌کار اجتماعی (ب. پرهام، مترجم). تهران: نشر قلم.

9. سراج‌زاده، س. ح.، شریعتی‌ مزینانی، س.، و صابر، س. (1383). بررسی رابطة میزان دینداری و انواع آن با مدارای اجتماعی. مجلة علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 1(1)، 110-140.

10. سن، آ. ک. (1395). هویت و خشونت (ف. مجلسی، مترجم). تهران: نشر پایان.

11. شارع‌پور، م.، آزاد ‌ارمکی، ت.، و عسکری، م. (1388). بررسی رابطة سرمایة اجتماعی با مدارا دربین دانشجویان دانشکده‌های علوم اجتماعی دانشگاه‌های تهران و علامه طباطبایی. مجلة جامعه‌شناسی ایران، 10(3)، 68-94.

12. شارع‌پور، م.، و خوش‌فر، غ. (1381). رابطة سرمایة فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان (مطالعة موردی: شهر تهران). نامة علوم اجتماعی، 10(3)، 133-147.

13. شهریاری، ا.، خلیلی، م.، و اکبری، ح. (1394). سنجش رابطة سرمایة اجتماعی با تساهل مذهبی. مجلة مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 4(1)، 1-32.

14. عاملی، س. ر.، و مولایی، ح. (1388). دوجهانی‌شدن‌ها و حساسیت‌های بین‌فرهنگی (مطالعة موردی: روابط بین‌فرهنگی اهل تسنن و تشیع در استان گلستان). تحقیقات فرهنگی، 2(6)، 1-29.

15. عبداللهی، م.، و قادرزاده، ا. (1383). فاصلة قومی و عوامل مؤثر بر آن در ایران. علوم اجتماعی، 24(1)، 1-36.

16. فاین، ب. (1385). سرمایة اجتماعی و نظریة اجتماعی (م. ک. سروریان، مترجم). تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.

17. فرهادپور، م .(1387). عقل افسرده. تهران: انتشارات طرح ‌نو.

18. قادرزاده، ا.، و عبدالله‌زاده، خ. (1391). حساسیت بین‌فرهنگی در اجتماعات قومی در ایران: (موردمطالعه پیمایشی اقوام ترک و کُرد درقروه). مجلة علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 9(1)، 119-153.

19. قاسمی، ی. م.، و نامدار جویمی، ا. (1393). بررسی رابطة سرمایة فرهنگی و سرمایة نمادین فرهنگی (مطالعة موردی: دانشجویان دانشگاه دولتی ایلام). مجلة فرهنگ ایلام، 44 و 45، 7-21.

20. کوئن، ب. (1386). درآمدی به جامعه‌شناسی (م. ثلاثی، مترجم). تهران: انتشارات توتیا.

21. گلابی، ف.، و رضایی، ا. (1392). بررسی تأثیر مشارکت اجتماعی بر مدارای اجتماعی دربین دانشجویان. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 2(1)، 61-86.

22. مقتدایی، ف. (1389). بررسی و سنجش میزان مدارای اجتماعی و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن (پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد منتشرنشده رشتة جامعه‌شناسی). دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.

23. مؤمنی، م.، ایمان، م. ت.، و رجبی، م. (1395). بررسی جامعه‌شناختی رابطة الگوهای دینداری با انواع مدارای اجتماعی دربین دانشجویان دانشگاه شیراز. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 6(3)، 321-340.

24. Bourdieu, P. (1984). Distinction. New York, NY: Rutledge & Kegan Paul.

25. Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. Richardson (ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241–258). New York, NY: Green Wood.

26. Bourdieu, P. (1989). Social space and symbolic power. Sociological Theory, 7(1), 14-25.

27. capital: The impact on political tolerance attitudes. Political Research, 55(1), 7–25.

28. Cigler, A., & Joslyn, M. R. (2002). The extensiveness of group membership and social capital: The impact on political tolerance attitudes. Political Research Quarterly, 55(1), 7-25.

29. Côte, R. R., & Erickson, B. H. (2009). Untangling the roots of tolerance: How forms of social capital shape attitudes toward ethnic minorities and immigrants. American Behavioral Scientist, 52(12), 1664-1689.

30. Eisenstein, M. A. (2006). Rethinking the relationship between religion and political tolerance in the US. Political Behavior, 28(4), 327–348.

31. Elisabetta, A. (2002). Toleration as recognition. Cambridge, England: Cambridge University Press.

32. Gibson, J. (2013). Measuring political tolerance and general support for pro-civil liberties policies notes, evidence, and cautions. Public Opinion, 77(s1), 45-68.

33. Golebiowska, E. A. (1999). Gender gap in political tolerance. Political Behavior, 21(1), 43-66.

34. Hodges, P., & Green, A., & Gurevich, L. (2001). Civil society, economic distress, and social tolerance. Sociological Forum, 16(2), 22-33.

35. Ikeda, K., & Richey, S.(2009). The impact of diversity in informal social networks on tolerance in Japan. British Journal of Political Science, 39(3), 655-668.

36. Karpov, V. (2002). Religiosity and tolerance in the United States and Poland. Journal For The Scientific Study of Religion, 41(2), 267-288.

37. King, P. (1957). Toleration. , New York: St. Martin’s Press .

38. Mather, D. M., & Tranby, E. (2014). New dimensions of tolerance: A case for a broader, categorical approach. Sociological Science, 1, 512-531.

39. Parrillo, V. N., & Donoghue, C. (2005). Updating the Bogardus social distance studies: A new national survey. The Social Science Journal, 42(2), 257–271.

40. Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. New York, NY: Simon & Schuster.

41. Putnam, R. D. (2002). Democracies in flux: the evolution of social capital in contemporary society. Oxford, England: Oxford University Press

42. Quintelier, E. (2008). Does European citizenship increase tolerance in young people? European Union Politics, 9(3), 339-362.

43. Raihani R. (2014). Creating a culture of religious tolerance in an Indonesian school. South East Asia Research, 22(4), 541–560.

44. Sullivan, J., & Transue, J. (1999). The psychological underpinnings of democracy: A selective review of research on political tolerance, interpersonal trust, and social capital. Annual Review of Psychology, 50, 625–650.

45. Vogt, P. (2002). Social tolerance and education, review of education, pedagogy, and cultural studies. London, England: Sage.