ارزیابی پتروفیزیکی و شواهد ژئوشیمیایی جهت تعیین کانی شناسی اولیه کربنات‌های سازند ایلام در برش سطحی عسلویه و میدان گازی پارس جنوبی

رخساره‌های رسوبی

مقاله 6، دوره 10، شماره 1، شهریور 1396، صفحه 99-120   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v10i1.53093

نویسندگان

نازیلا شیرویه نسب^{* 1}؛ رقیه فلاح بگتاش²؛ محمدحسین آدابی³؛ میررضا موسوی³

¹دانشگاه شهید بهشتی تهران

²شهیدبهشتی تهران

³شهید بهشتی تهران

چکیده

سازند ایلام یک واحد کربناته با سن کرتاسه بالایی (سانتونین ـ کامپانین) است که در منطقه زاگرس و قسمت­های جنوب غرب ایران گسترش وسیعی دارد. در این پژوهش کربنات­های سازند ایلام در دو چاه X وY  میدان گازی پارس جنوبی، واقع در خلیج‌فارس به ترتیب با ضخامت 5/62 و 90 متر و در برش سطحی کوه عسلویه با ضخامت 55 متر مورد بررسی قرار گرفت. فاصله دو چاه از هم 9 کیلومتر و فاصله برش سطحی عسلویه از میدان گازی پارس جنوبی 100 کیلومتر می‌باشد. مطالعه عناصر اصلی (Ca, Mg) و فرعی (Mn, Fe, Na, Sr) و مقایسه آن‌ها با نتایجی که توسط محققان مختلف برای ترکیب کانی­شناسی آراگونیتی/کلسیتی ارائه کرده اند، بیانگر ترکیب کانی‌شناسی اولیه مخلوط آراگونیتی- کلسیتی در سازند مورد مطالعه و تأثیر فرآیندهای دیاژنتیکی بر آن‌ها در یک سیستم دیاژنتیکی بسته تا باز است. مطالعات پتروفیزیکی و به کارگیری داده­های لاگ­های صوتی و گاما، تأییدی بر نتایج حاصله از مطالعات پتروگرافی می­باشد به طوری که تغییرات لیتولوژی، پهنه‌های شیلی، پهنه­های متخلخل و مرز سازندها مشخص شدند. تغییرات جزئی نمودارهای صوتی در هر دو چاه نشان دهنده تغییرات بسیار کم لیتولوژی است و جاهایی که نمودار صوتی افزایش می­یابد با پهنه‌های متخلخل معادل است که در صورت تلفیق با نتایج پتروگرافی این تخلخل بیشتر حاصل انحلال، همچنین تخلخل بین­بلوری دولومیت­های ثانویه است.

کلیدواژه‌ها

ترکیب کانی شناسی اولیه؛ ژئوشیمی رسوبی؛ کیفیت مخزنی؛ سازند ایلام

مراجع

آدابی، م.ح.، 1390. ژئوشیمی رسوبی. انتشارات آرین زمین، 504 ص.

مطیعی، ه.، 1374. زمین شناسی ایران، زمین شناسی نفت زاگرس 1 و 2. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 1009 ص.

نجم آبادی، س.، 1372. گزارش نهایی زمین‌شناسی چاه شماره یک میدان گازی پارس جنوبی. گزارشات داخلی شرکت ملی نفت ایران.

Adabi, M.H., & Asadi Mehmandosti, E., 2008. Microfacies and geochemistry of the Ilam Formation in the Tang-e- Rashid area, Izeh, S.W. Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 33: 267-277.

Adabi, M.H., & Rao, C.P., 1991. Petrographic and geochemical evidence for original aragonitic mineralogy of Upper Jurassic carbonate (Mozduran Formation) Sarakhs area, Iran. Journal of Sedimentary Geology, 72: 253-267.

Bailey, T.K., Rosenthal, Y., McArthur, J.M., Van de Schootburge, B., & Thirlwall, M.F., 2003. Paleoceanographic changes of the late Pliensbachian-early Toarcian interval. a possible link to the genesis of Oceanic Anoxic Events. Earth Planatry Science Letter, 212: 307-32.

Bathurst, R.G.C., 1975. Carbonate Sediments and their Diagenesis. Developments in Sedimentology. Elsevier, Amsterdam, 658 p.

Brand, U., & Veizer, J., 1980. Chemical diagenesis of multicomponent carbonate system, II, stable isotopes. Journal of Sedimentary Petrology, 51: 987-997.

Brand, U., Azmy, K., & Veizer, J., 2006. Evaluation of the salinic I tectonic, Cancaniri glacial and Ireviken biotic events, Biochemostratigraphy of the Lower Silurian succession in the Niagara Gorge area. Canada and U.S.A. journal of Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 241: 192-213.

Budd, D.A., 1992. Dissolution of high-Mg calcite fossils and the formation of biomolds during mineralogical stabilization. Journal of Carbonates and Evaporites, 7: 74-81.

Cantrell, D.L., 2006. Cortical fabrics of Upper Jurassic ooid, Arab Formation, Saudi Arabia, Implication for original carbonate mineralogy. Journal of Sedimentary Geology, 186: 157-170.

Dresser Atlas, Log Interpretation Charts, Dresser Industries, Houston, TX (1979) 107 p.

Dickson, J.A.D., 1965. A modified staining technique for carbonate in thin section, Nature, v.205, 587 p.

Flugel, E., 2010. Microfacies of Carbonate Rocks. Springer-Verlag, Berlin, 1006 p.

Ghazban, F., 2007. Petroleum Geology of the Persian Gulf. Tehran University and National Iranian Oil Company, Tehran, 244-269.

Hood, S.D., Nelson, C.S., & Kamp, P.J.J., 2004. Discriminating cool-water from warm-water carbonates and their diagenetic environments using element geochemistry, the Oligocene Tikorangi Formation (Taranaki Basin) and the dolomite effect, New Zealand. Journal of Geology and Geophysics, 47: 857-869.

Khatibi Mehr, M., & Adabi, M.H., 2013. Microfacies and geochemical evidence for original aragonite mineralogy of a foraminifera-dominated carbonate ramp system in the late Paleocene to middle Eocene, Alborz basin, Iran. Journal of Carbonates and Evaporites, 146-163.

Land, L.S., & Hoops, G.K., 1973. Sodium in carbonate sediments and rocks, Apossible index to salinity of diagenetic solution. Journal of Sedimentary Petrology, 43: 614-617.

Milliman, J.D., 1974. Marine Carbonates Recent Sedimentary Carbonates. Part 1, Springer-Verlag, Berlin, 375 p.

Morse, J.W., & Mackenzie, F.T., 1990. Geochemistry of Sedimentary Carbonates, Development in Sedimentology, Amsterdam, Elsevier, 48:707 p.

Morrison J.O., & Brand U., 1986. Geochemistry of Recent marine invertebrates. gournal of Geoscience Canada, 13: 237-254.

Motiei, H., 1993. Geology of Iran, the stratigraphy of Zagros. Geological Survey of Iran, Tehran. (in Persian), 572 p.

Pingitore, N.E., 1978. The behavior of Zn and Mn during carbonate diagenesis theory and application. Journal of Petroleum Geology, 48: 799- 814.

Robinson, P., 1980. Determination of calcium, magnesium, manganese, strontium and iron in the carbonate fraction of limestones and dolomites. Journal of Chemical Geology, 28: 135–146.

Rao, C.P., 1996. Modern Carbonates, Tropical, Temperate, Polar. Introduction to Sedimentology and Geochemistry, Hobart, Tasmania.206 p.

Rao, C.P., 1991. Geochemical differences between subtropical (Ordovician), temprate (Recent and Pleistocene) and subpolar (Permian) carbonates, Tasmania, Australia. Journal of Carbonates and Evaporites, 10: 114-123.

Rao, C.P., & Adabi, M.H., 1992. Carbonate minerals, major and minor elements and oxygen and carbon isotopes and their variation with water depth in cool, temperate carbonates, western Tasmania, Australia. Journal of Marine Geology, 103: 249-272.

Rao, C.P., & Amini Z.Z., 1995. Faunal relationship to grain-size, mineralogy and geochemistry in recent temperate shelf carbonates, western Tasmania, Australia. Journal of Carbonates and Evaporites, 10: 114-123.

Rosales, I., Robles, S., & Quesada, S., 2004. Elemental and oxygen isotope composition of Early Jurassic Belemnites, salinity vs.temperature signals. Journal of Sedimentary Research, 74: 342-354.

Schlumberger, 1972. Schlumberger Log Interpretation, Principles/Applications. July, Houston, Texas, 237 p.

Veizer, J., 1983. Trace elements and stable isotopes in sedimentary carbonates. In: Reeder, R.J., (ed.), carbonates: journal of Mineralogy and Chemistry, Reviews in Mineralogy, Blacksburg, 11: 265-299.

Shanmugam, G., & Benedict III, G.L., 1983. Manganese distribution in the carbonate fraction of shallow to deep marine lithofacies, Middle Ordovician, eastern Tennessee. Journal of Sedimentary Geology, 35: 159-175.

Wierzbowski, H., & Joachimiski, M., 2007. Reconstraction of late Bajocian-Bathonian marine palaeoenvironments using carbon and oxygen isotope ratios of calcareous fossils from the Polish Jura Chain (Central Poland). Journal of Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 254: 523-540.

Winefield, P.R., Nelson, C.S., & Hodder, A.P.W., 1996. Discriminating temperate carbonates and their diagenetic environments using bulk elemental geochemistry, a reconnaissance study based on New Zealand Cenozoic limestones. Journal of Carbonates and Evaporites, 11: 19–31.