ارزیابی روش‏ های برآورد جریان زیست‏ محیطی در رودخانه ‏ها

آب و توسعه پایدار

مقاله 10، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 8، شهریور 1396، صفحه 73-80   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v4i1.55283

نویسندگان

قاسم پناهی^* ؛ سعیدرضا خداشناس؛ علیرضا فریدحسینی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

پهنه آبی رودخانه ‏ای تأثیرات به سزایی در زندگی انسان داشته است. آلوده کردن و آسیب رساندن به آن باعث تخریب اکوسیستم آبی شده و در نهایت خسارت جبران ناپذیری را ایجاد خواهد کرد. به منظور حفظ سلامت اکوسیستم در رودخانه‏ ها، مفهومی تحت عنوان جریان زیست ‏‏محیطی یا نیاز آبی زیست ‏‏محیطی در رودخانه‏ ها تعریف شده است که در واقع بیان‌کننده میزان جریان مورد نیاز برای حفظ اکوسیستم آبی می‏ باشد. روش‏ های متعددی برای برآورد میزان این جریان وجود دارد که موسسه بین ‏المللی منابع آب این روش‏ها را در پنج گروه طبقه ‏بندی کرده است. این پنج گروه شامل روش ‏های هیدرولوژیکی، روش‏ های هیدرولیکی، روش ‏های شبیه ‏سازی زیستگاه، روش‏ های جامع و روش‌های ترکیبی می‏ باشد. هدف از این بررسی، معرفی و مقایسه این روش‏ ها و انتخاب بهترین روش‏ ها برای مناطق مختلف ایران و برای بکارگیری این روش‏ ها در مناطق مناسب آن می ‏باشد.

کلیدواژه‌ها

جریان زیست محیطی؛ رهیافت هیدرولوژیکی؛ رهیافت هیدرولیکی؛ شبیه سازی زیستگاه

مراجع

احمدی ‏پور، ظ. و یاسی، م. 1393. مقایسه روش‏های اکو-هیدرولوژیکی-هیدرولیکی در ارزیابی جریان زیست‏ محیطی رودخانه ‏ها (رودخانه نازلو، حوضه دریاچه ارومیه). مجله علمی-پژوهشی هیدرولیک، 9(2): 69-82.

امینی‏ شادباد، س.، یاسی، م. 1387. برآورد جریان زیست‏ محیطی در رودخانه ‏ها. چهارمین کنگره ملی مهندسی عمران. دانشگاه تهران. تهران. ایران.

پورصالحیان، ج.، پرویزی، م. و صدقی ‏اصل، م. 1391. بررسی جریان زیست‏ محیطی رودخانه بشار. نهمین سمینار بین‏ المللی مهندسی رودخانه. دانشگاه شهید چمران. اهواز. ایران.

ذوالفقاری، س.، قنبرپور، م، ر.، حبیب‏ نژاد، م. و افخمی، م. 1386. ﺑﺮرسی اﺛﺮ ﭘﺮوژه ﺳﺪﺳﺎزی در ﺗﻐﻴﻴﺮ رژﻳﻢ ﺟﺮﻳﺎن رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺴﺖ‏ﻣﺤﻴطی (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺳﺪ ﻣﺎرون در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن). اولین همایش ملی سد و سازه‏ های هیدرولیکی. دانشگاه آژاد اسلامی واحد کرج. کرج. ایران.

ذوالفقاری، س.، قنبرپور، م، ر.، حبیب ‏نژاد، م. و افخمی، م. 1388. بررسی و ارزیابی جریان زیست‏ محیطی با استفاده از روش‏ های هیدرولوژیکی (مطالعه موردی: تالاب شادگان). مجله علمی-پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 3(9): 67-70.

رضایی، ن. و یاسی، م. 1394. ارزیابی جریان زیست ‏محیطی سیمینه ‏رود با روش‏ های هیدرولوژیکی. اولین همایش ملی علوم زمین و توسعه شهری. دانشگاه تبریز. تبریز. ایران.

سعیدی، پ.، اصلانی، ن.، نوری، ر. و نظریها، م. 1390. ارزیابی جریان زیست‏ محیطی رودخانه کارون توسط سه روش تنانت، منحنی تداوم جریان و اسماخین. پنجمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست. دانشگاه تهران. تهران. ایران.

عبدی، ر. و یاسی، م. 1392. ارزیابی روش ‏های هیدرولوژی محور در برآورد نیاز زیست‏ محیطی رودخانه‏ ها (مطالعه موردی: رودخانه هراز). پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران.

عبدی، ر.، یاسی، م. و صدقی، ح. 1393. ارزیابی روش‌های اکولوژیکی- هیدرولیکی- هیدرولوژیکی در برآورد جریان محیط زیستی رودخانه. فصلنامه علمی-پژوهشی آب و فاضلاب، 26(2): 71-81.

عریان، س.، صادقیان، م.ص.، مخدوم ‏فرخنده، م. و زرنکایی، م.ر. 1392. مقایسه روش‏ های تعیین حقابه محیط‏ زیستی رودخانه‏ ها و پیشنهاد رویکرد مناسب برای کاربرد در ایران با استفاده از روش تصمیم تاپسیس. پژوهش ‏های محیط زیستی، 4(8): 3-14.

کریمی، س.، سیدی، ح. و یاسی، م. 1389. معرفی روش ذخیره رومیزی برای محاسبه جریان زیست‌محیطی رودخانه‏ ها. نهمین کنفرانس هیدرولیک ایران. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.

میراخورلی، ش.، سعیدی، پ.، آقاشاهی، م. و مهردادی، ن. 1391. ارزیابی جریان زیست ‏محیطی سفیدرود در ایستگاه قزل‏اوزن. همایش ملی جریان و آلودگی آب. دانشگاه تهران. تهران. ایران.

وزارت نیرو.، دفتر مهندسی و معیارهای فنی آب و آبفا. 1390. راهنمای تعیین آب مورد نیاز اکوسیستم ‏های آبی. نشریه شماره 557.

Akter S., Grafton R.Q. and Merritt W.S. 2014. Integrated hydro-ecological and economic modeling of environmental flows: Macquarie Marshes, Australia. Agricultural Water Management, 30(145): 98-109.

Arthington A.H., Bunn S.E., Poff N.L. and Naiman R.J. 2006. The challenge of providing environmental flow rules to sustain river ecosystems. Ecological Applications, 16(4): 1311-1318.

Jackson S., Pollino C., Maclean K., Bark R. and Moggridge B. 2015. Meeting Indigenous peoples' objectives in environmental flow assessments: Case studies from an Australian multi-jurisdictional water sharing initiative. Journal of Hydrology, 31(522): 141-151.

Olsen M., Troldborg L., Henriksen H.J., Conallin J., Refsgaard J.C. and Boegh E. 2013. Evaluation of a typical hydrological model in relation to environmental flows. Journal of Hydrology, 12(507): 52-62.

Shokoohi A. and Hong Y. 2011. Determining the minimum ecological water requirements in perennial rivers using morphological parameters. J. of Environmental Studies, 37(58): 117-28.

Yin X.A., Mao X.F., Pan B.Z. and Zhao Y.W. 2015. Suitable range of reservoir storage capacities for environmental flow provision. Ecological Engineering, 31(76): 122-129.