مقایسة عملکرد و ارزیابی صفات در ارقام لوبیاقرمز (Phaseolus vulgaris L.) تحت شرایط متداول و کم‌آبیاری

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 5، دوره 3، شماره 1، خرداد 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1391i1.21036

نویسندگان

ایمان ناصح غفوری^{* 1}؛ محمدرضا بی همتا²؛ مرضیه افضلی³؛ حمیدرضا دری⁴

¹دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

³دانشگاه صنعتی اصفهان

⁴کارشناس موسسه تحقیقات لوبیا خمین

چکیده

این پژوهش به‌منظور بررسی تعدادی از صفات مهم زراعی مرتبط با عملکرد دانه در 32ژنوتیپ لوبیاقرمز در طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط متداول و کم‌آبیاری در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال1386 اجرا گردید و در آن، برخی از صفات مهم زراعی و مورفولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیة واریانس داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ ها در تمام صفات مورد بررسی، تفاوت معنی‌دار وجود داشت که این موضوع حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام بود. نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها نشان داد که پنج عامل در شرایط متداول و کم‌آبیاری به‌ترتیب 72 و 73درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. تجزیة ضرایب مسیر نیز نشان داد که صفت تعداد غلاف در بوته، بالاترین اثر مستقیم را در هر دو محیط متداول و کم‌آبیاری، (به‌ترتیب 697/0 و699/0) بر روی عملکرد دانه داشت. صفات تعداد روز از کاشت تا غلاف‌دهی و طول غلاف به‌ترتیب به‌میزان 026/0 و 004/0- در محیط متداول آبیاری به‌طور غیرمستقیم و از طریق تعداد غلاف در بوته بر عملکرد دانه تأثیر گذاشت که منجر به کاهش همبستگی این صفت با عملکرد دانه گردید. همچنین در محیط کم‌آبیاری نیز این صفت با اثرات غیرمستقیم از طریق صفات تعداد دانه در غلاف و وزن 100دانه به‌ترتیب 083/0و 074/0- بر عملکرد دانه مؤثر بود. لذا می‌توان از این صفت به‌خوبی در افزایش عملکرد استفاده کرد. از طریق تجزیة خوشه ای، تمامی ژنوتیپ ها در هر دو محیط متداول و کم‌آبیاری به چهار گروه مجزا تقسیم شدند. ارزیابی شاخص‌های تحمل به خشکی نشان داد که شاخص‌های تحمل به خشکی (SST)، میانگین هندسی محصول‌دهی (GMP) و میانگین هارمونیک محصول‌دهی HMP)) بهترین شاخص‌ها برای تعیین ژنوتیپ‌های مقاوم به خشکی (KS-3138، KS-31112، KS-31139، KS-31150 و KS-31127) در این بررسی بودند.

کلیدواژه‌ها

تجزیه به عامل‌ها؛ تجزیة خوشه‌ای؛ تنش کم‌آبی؛ شاخص‌های مقاومت به خشکی؛ ضرایب مسیر