بررسی مدیریت مصرف و برآورد میزان تقاضای آب شرب شهری مشهد در افق 1420 (یادداشت فنی)

آب و توسعه پایدار

مقاله 16، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 8، شهریور 1396، صفحه 125-132   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v4i1.50409

نویسندگان

حسین انصاری؛ آرمین بوستانی^* ؛ علیرضا طباطبایی؛ مجید فروزش

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در مدیریت جدید منابع آب با توجه به محدودیت در بهره‏ برداری و توسعه منابع آبی در دسترس جوامع شهری، بایستی به مدیریت تقاضا بیشتر از مدیریت تأمین توجه گردد. از طرفی رسیدن به الگوی مصرف پایدار، تنها با اعمال مولفه ‏هایی نظیر رعایت الگوی مصرف، فرهنگ ‏سازی، اصلاح قوانین تعرفه‏ گذاری و سیاست ‏های تشویقی، اصلاحی و یا بازدارنده در بخش مدیریت کلان امکان‏ پذیر است. در نظر گرفتن فاکتورهای تعیین‏ کننده ‏ی تقاضای آب از یک سو و اقدامات کاهنده ‏ی مدیریت مصرف از سوی دیگر، بایستی به عنوان یک راه ارتباطی مخصوص بین سیاست‏ گذاری تأمین آب، قابلیت در دسترس بودن و منابع تجدیدپذیر تلقی شود. با توجه به موقعیت مکانی و زیارتی در شهر مشهد، علاوه بر متغیرهای تصمیم ‏گیری جامعه شهری، تأمین آب شرب و بهداشتی برای زائران، اهمیت بالایی نزد مدیران تصمیم‏ گذار دارد. عدم تبعیت برنامه ورود زائران از یک الگوی زمانی خاص و یکنواخت، برآورد میزان مصرف و تقاضای موجود در شبکه را مشکل می‏ کند. به دلیل قرارگیری دشت مشهد در محدوده‏ ی ممنوعه، امکان حفر چاه جدید در این دشت بحرانی وجود ندارد. لذا با توجه به بحران ‏های آتی و موقعیت خاص شهر مشهد به لحاظ مذهبی و لزوم تأمین آب شرب این شهر، بررسی وضعیت تأمین آب از مخازن شرب برای برنامه ‏ریزی کلان در تأمین آب شرب شهر در افق 1420 و ارائه رهیافت ‏هایی برای بهره‏ برداری از منابع آب متعارف و غیرمتعارف ضروری به نظر می ‏رسد. با تعیین صحیح کلیه عوامل تعیین‏ کننده‏ ی مصرف (چشم انداز30 ساله)، می‏ توان تخمین مناسبی برای میزان تقاضای آب شرب شهری مشهد با رویکرد مدیریت مصرف ارائه نمود.

کلیدواژه‌ها

مدیریت مصرف؛ تأمین آب؛ آب شرب مصرفی؛ شهر مشهد؛ افق 1420

مراجع

انصاری، ح. 1389. بررسی و ارزیابی روش ‏های موجود قیمت‌گذاری آب در بخش کشاورزی جهت انتخاب مناسب‌ترین روش تدوین تعرفه‏ های آب کشاورزی، طرح پژوهشی، گروه مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد.

انصاری، ح. و صالح‏ نیا، ن. 1393. ارزیابی پارامترهای موثر بر مصرف آب شرب شهری با استفاده از تکنیک تست گاما، مجله آب و فاضلاب، (1): 2-13.

بوستانی، آ. و انصاری، ح. 1390. بررسی مدیریت تقاضای آب در راستای هدفمند کردن تعرفه‏ های مصرفی، مجله نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، 9(33): 48-52.

تابش، م. و دینی، م. 1389. پیش‏بینی تقاضای روزانه آب شهری با استفاده از شبکه‏ های عصبی مصنوعی، مطالعه موردی: شهر تهران. آب و فاضلاب، 1: 84-95.

تابش، م.، دینی، م.، خوش‏ خلق، ع.ج. و زهرائی، ب. 1387. برآورد مصرف روزانه آب تهران با استفاده از سری‏ های زمانی. تحقیقات منابع آب ایران، 4(2): 65-57.

تجریشی، م. و ابریشم ‏چی، ا. 1383. مدیریت تقاضای منابع آب در کشور، مجموعه مقالات کنفرانس روش ‏های پیشگیری از اتلاف منابع ملی: 24-39، فرهنگستان علوم، تهران، ایران.

حسینی، ش. و کریمی، ب. 1381. قیمت‏گذاری آب آبیاری: بررسی ادبیات موضوع، ویراستة فربود، نعمت اله، چاپ اول، تهران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.

خوش ‏اخلاق، ر.، صمدی، س.، عمادزاده، م. و هادی‏ زاده خیرخواه، ح. 1380. برآورد تابع تقاضای آب شهر تهران، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، 9: 109-128.

سجادی‏فر، س.ح و خیابانی، ن. 1390. مدل‏سازی تقاضای آب خانگی با استفاده از روش مدل عوامل تصادفی، مطالعه موردی شهر اراک، مجله علمی- پژوهشی آب و فاضلاب، 22(3): 59- 68.

صالح ‏نیا، ن.، فلاحی، م.ع.، انصاری، ح. و داوری، ک. 1386. بررسی تعرفه‏ های آب شرب شهری و تأثیر آن بر الگوی مصرف آب مشترکان، مجله آب و فاضلاب، 18(3): 50-59.

صدر، ک.، عبدیان، م. و خدارحمی، ر. 1373. برآورد تابع تقاضای آب شهر تهران، مجله آب و فاضلاب، 13: 47-58.

کارگروه تدبیر آب مشهد (دانشگاه فردوسی، آبفای شهری و روستایی و شرکت آب منطقه ‏ای خراسان رضوی). 1394. سند تدبیر آب مشهد.

محمدی دینانی، م. و اکبری، ح. 1379. تخمین تابع تقاضای آب شرب در کرمان، فصلنامه پژوهش ‏های اقتصادی ایران، 7: 67-77.

نظرزاده، م.، ابریشم‌چی، ا. و تجریشی، م. 1382. ارزیابی نگرش و نیات رفتاری شهروندان کاشان نسبت به آب شهری، مجله آب و فاضلاب، 46: 21-28.

Al Ansari N, Alibrahiem N., Alsaman M. and Sven Knutsso. 2014.Water Demand Management in Jordan. Engineering, 6(1): 19-26.

Decaluwe B., Party A. and Savard L. 1999. When Water Is No Longer Heaven Sent: Comparative Pricing Analysis In an AGE Model. Working Paper, Economic Department, University Laval.

Downward S.R. and Taylor R. 2007. An Assessment of Spain Programma AGUI & its Implications for Sustainable Water Management in the Province of Almeria, J.Environ.Manag., 82: 277-289.

Garcia S. and Reynaud A. 2004. Estimating the Benefits of Efficient Water Pricing in France. Journal of Resource and Energy Economics, 26: 1-25.

Herbertson P.W. and Tate E.L. 2001. Tools for water use and demand management in South Africa. Secretariat of the World Meteorological Organization.

Memon F.A. and Butler D. 2006. Water Consumption Trend & Forecasting Techniques. Water Demand Management, IWA Publishing, London.

Sandbach J.N. 2004. Ramsey Pricing Versus EPMU for Regulation of Firms Operating in Compititive and non-Compititive Markets, The Economics of Electronic Communication Markets, Toulouse, October 15-16.

VanVliet B., Chappells H. and Shove E. 2005. Infrastructures of consumption, environmental innovation in the utility industries, Earthscan, London.