| تعداد نشریات | 51 |
| تعداد شماره‌ها | 2,005 |
| تعداد مقالات | 20,901 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,046,890 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,025,023 |
ساختارهای مطلوبیت فعل در قرآن از منظر فقیهان | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| مقاله 4، دوره 49، شماره 2، اردیبهشت 1396، صفحه 99-120 اصل مقاله (246.55 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v49i2.43425 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی سلیمی* ؛ محمدحسن حائری؛ حسین صابری | ||
| دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| خداوند در قرآن کریم علاوه بر استخدام صیغۀ امر، مجموعه‌ای از ساختارهای خبری را نیز برای بیان مطلوب خویش به‌کار گرفته است. دانشیان اصول فقه به‌طور جدی از این ساختارها بحث نکرده‌اند و بیش از همه به معنا و دلالت مادۀ امر توجه داشته‌اند، اما دانشیان فقه به‌صورت گسترده‌تر و البته پراکنده به آنها استناد کرده و از دلالت این ساختارها بر وجوب و استحباب یا تأکید بر حکم تکلیفی به‌دست‌آمده از ساختارهای دیگر، سخن گفته‌اند. بسیاری از آیات قرآن مشتمل بر ساختارهای طلبی مبتنی بر الفاظ «وعظ»، «فرض»، «کتب»، «حقّ» و «وصیّ» هستند. نیز إخبار از وقوع فعل؛ إخبار از تعلق فعل بر عهدۀ افراد؛ طلب فعل به‌شیوه‌های استفهام، شرط، ترجی و تحضیض؛ وعید از جانب خداوند؛ مدح فعل یا فاعل آن؛ تقبیح ترک فعل، از ساختارهای دیگر مطلوبیت فعل است. این نوشتار، به منظور توسعۀ استنباط فقهی از قرآن، ساختارهای حاکی از وجوب و استحباب را در آیات الاحکام بر اساس رویکرد عملی فقیهان امامیه، توصیف و تحلیل کرده و به این نتیجه نایل آمده است که هدف اصلی، برانگیختن و تشویق مکلف به انجام فعل بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مطلوبیت فعل؛ ساختارهای قرآنی؛ وجوب؛ استحباب | ||
| مراجع | ||
|
قرآن مجید.
آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الأصول، آل البیت، قم، 1409ق.
آشتیانی، محمدحسن، کتاب القضاء، انتشارات زهیر، قم، 1425ق.
ابن‌ادریس، محمدبن منصور حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1410ق.
ابن شهرآشوب، محمدبن علی، متشابه القرآن و مختلفه، دار البیدار للنشر، قم، 1369ق.
ابن‌فارس، احمد، معجم مقائیس اللغه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1404ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414ق.
اراکی، محمدعلی، کتاب النکاح، نور نگار، قم، 1419ق.
اردبیلی، احمد‌بن‌محمد، زبدة البیان فی أحکام القرآن، المکتبة الجعفریة، تهران، بی تا.
انصاری، مرتضی‌بن محمدامین، کتاب المکاسب، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، قم، 1415ق.
انصاری، مرتضی‌بن محمدامین ، فرائد الاُصول، مجمع انتشارات اسلامی، قم، 1416ق.
بحرانی، حسین‌بن‌محمد، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، قم، بی‌تا.
تفلیسی، ابوالفضل، وجوه قرآن، تصحیح مهدی محقق، بنیاد قرآن، تهران،1360.
جرجانی، ابوالفتح‌بن‌مخدوم، تفسیر شاهی، آیات الأحکام، تحقیق ولی الله اشراقی، انتشارات نوید، تهران، 1404ق.
جوادی آملی، عبد‌الله، خمس رسائل، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1404ق.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، دار العلم للملایین، بیروت، 1410ق.
حر عاملی، محمدبنحسن، وسائل الشیعة، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، 1409ق.
حسنی، هاشم معروف، تاریخ الفقه الجعفری، دار الکتاب الإسلامی، قم، 1411ق.
حسینی، محمد، معجم المصطلحات الأصولیة، موسسه العارف للمطبوعات، بیروت، 1415ق.
حسینی میلانی، علی، تحقیق الأصول، الحقائق، قم، 1428ق.
الحمیری، نشوان‌بن‌سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، دار الفکر المعاصر، بیروت،1420ق.
حیدری، علی نقی، اصول الاستنباط، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1412ق.
خمینی، روح اللّه (رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران)، کتاب الخلل فی الصلاة، چاپخانه مهر، قم، بی‌تا.
خمینی، روح اللّه ، مناهج الوصول الی علم الاصول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1409ق.
خمینی، روح اللّه ، کتاب البیع، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1421ق.
خوئی، ابوالقاسم، موسوعه الامام خوئی، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، قم، 1418ق.
خوئی، ابوالقاسم ، محاضرات فی المواریث، مؤسسة السبطین(علیهما السلام) العالمیة، قم، 1424ق.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، مفردات ألفاظ القرآن، ترجمه و تحقیق غلامرضا خسروی حسینی، مرتضوی، تهران، 1375.
زرکشی، محمدبن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بی نا، بیروت، 1376ق.
زرقانی، محمدعبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمه محسن آرمین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1385.
سبحانی، جعفر، الوسیط فی اُصول الفقه، موسسة امام صادق(ع)، قم، 1388.
سبحانی، جعفر ، نظام الطلاق فی الشریعة الإسلامیة الغراء، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، 1414ق.
سبحانی، جعفر ، نظام الإرث فی الشریعة الإسلامیة الغراء، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، 1415ق.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن، تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، ترجمه مهدی حائری قزوینی، امیرکبیر، تهران،١٣٨٠.
شبیری زنجانی، موسی، کتاب نکاح، مؤسسة رای‌پرداز، قم، 1419ق.
شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1415ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، 1413ق.
صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، امید فردا، تهران، 1384.
صادقی تهرانی، محمد، التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم، شکرانه، قم، بی‌تا.
صادقی تهرانی، محمد، ترجمان فرقان، شکرانه، قم، 1388.
صدر، محمد، ما وراء الفقه، تصحیح جعفر هادی دجیلی، دار المصطفی، قم، 1419ق.
طالقانی، محمود، پرتوی از قرآن، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1362.
طباطبائی کربلائی، علی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل فی شرح مختصر النافع، مؤسسة آل البیت (ع)، قم، 1418ق.
طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1374.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ گروه مترجمان، انتشارات فراهانی، تهران، 1360.
الطریحی، فخرالدین‌بن‌محمد، مجمع البحرین، کتابفروشی مرتضوی، تهران، 1416ق.
طوسی، محمدبنحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا.
طوسی، محمدبنحسن ، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمدتقی کشفی، المکتبه المرتضویه، تهران، 1387ق.
طوسی، محمدبنحسن ، تهذیب الأحکام، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق.
طوسی، محمدبنحسن ، الخلاف، تصحیح علی خراسانی و دیگران، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1407ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، تذکره الفقهاء، تصحیح گروه پژوهش موسسه آل البیت(ع)، موسسه آل البیت(ع)، قم، بی تا.
علامه حلی ، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413ق.
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله سیوری حلی، کنز العرفان فی فقه القرآن، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، پاساژ قدس، قم، 1385.
فخرالمحققین، محمدبنحسن، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، اسماعیلیان، قم، 1387ق.
الفراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، کتاب العین، نشر هجرت، قم،1410ق.
الفیروزآبادی، محمدبن یعقوب، القاموس المحیط، دارالعلم، بیروت، بی‌تا.
فیض کاشانی، ملامحسن، الوافی، کتابخانه امیرالمؤمنین علی(ع)، اصفهان، 1406ق.
الفیومی، احمد‌بن‌محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، دار الرضی، قم، بی تا.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1412ق.
قطب راوندی، سعیدبن‌هبة‌الله، فقه القرآن، مکتبه آیه‌الله المرعشی النجفی، قم، 1405ق.
قمی سبزواری، علی، جامع الخلاف و الوفاق، زمینه‌سازان ظهور امام عصر، قم، 1421ق.
کاظمی، محمدجواد، مسالک الافهام إلی آیات الاحکام، مرتضوی، تهران، 1389ق.
گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقها، مؤسسۀ سمت، تهران، 1421ق.
مازندرانی، محمدصالح، شرح الکافی، المکتبة الإسلامیة، تهران، 1382ق.
محسنی، محمد آصف، الفقه و مسائل طبیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1424ق.
مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی، قم، 1415ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، تهران، 1402ق.
مظفر، محمدرضا، أصول الفقه، اسماعیلیان، قم، 1375.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374.
مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، انتشارات مدرسه امام علی‌بن‌ابی طالب(ع)، قم، 1424ق.
ملکی میانجی، محمدباقر، بدائع الکلام فی تفسیر آیات الأحکام، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1400ق.
موسوی عاملی، محمد‌بن‌علی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، مؤسسة آل البیت(ع)، بیروت، 1411ق.
موسوی عاملی، محمد‌بن‌علی ، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1411ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، دار احیاء الثراث العربی، بیروت، 1404ق.
نصیر‌الدین طوسی، محمدبن‌محمد، جواهر الفرائض در ارث، ترجمه شاهرودی، محمد حسن شفیعی، مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، قم، 1426ق.
الواسطی، زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، دار الفکر، بیروت، 1414ق.
وجدانی، قدرت‌الله، الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة، سماء قلم، قم، 1426ق.
یزدی، محمد، فقه القرآن، اسماعیلیان، قم، 1415ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,166 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 742 |
||