مفهوم رگولاسیون در قلمرو حقوق

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 2، دوره 22، شماره 8، دی 1394، صفحه 23-39   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v22i8.34970

نویسندگان

محمد راسخ^* ؛ مجتبی حسینی

شهید بهشتی

چکیده

رگولاسیون، مفهومی نوین است که تحولات اقتصادی گوناگون، بستر پیدایش و تکامل آن بوده است. نه تنها معنای امروز رگولاسیون با گذشته متفاوت است، بلکه حتی امروز شاهد معانی متفاوتی از آن در نظام های حقوقی- اقتصادی هستیم. باری، رگولاسیون همواره در پی تنظیم رابطة میان حکومت و اقتصاد (به ویژه، بازار) بوده؛ امری که از آغاز شکل گیری اقتصاد صنعتی تاکنون گریبان گیر نظام های حقوقی و اقتصادی شده است. به رغم همة اختلافات ماهوی و شکلی که این موضوع به همراه داشته، یک نکته، محل توافق است و آن اینکه نبود سازوکار تنظیم رابطة میان حکومت و بازار به ضرر همة بازیگران در این عرصه است که در نهایت به ضرر منافع ملی بوده و زیان های اقتصادی و اجتماعی جدی بر جای می گذارد. این مقاله، پس از بیان پیشینه و ضرورت رگولاسیون، در پی تبیین سه معنا و سطح از مفهوم رگولاسیون و رویکردهای موجود به آن است. در سطح نخست، رگولاسیون در معنای عام به هر گونه تنظیم الزام آور اجتماعی اطلاق می شود. در سطح دوم، رگولاسیون در معنای خاص به مداخلة حکومت در نظام بازار باز می گردد. در سطح سوم، رگولاسیون در معنای اخص به معنای مداخله در اقتصاد و بازار از طریق مقررات گذاری است. پیداست رگولاسیون در دو معنای خاص و اخص به تنظیم رابطه و نسبت میان حکومت و اقتصاد و بازار مربوط می شود. گفتنی است «قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی» دربردارندة معنای خاص رگولاسیون است، چرا که نشان دهنده تنظیم حقوقی اقتصاد از طریق وضع قانون است. در مقابل، بخشنامه ها یا آیین نامه های شورای رقابت و نیز قاعده گذاری سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مصداق اصلی رگولاسیون در معنای اخص است.

کلیدواژه‌ها

رگولاسیون؛ حکومت؛ بازار؛ تنظیم اقتصاد؛ تنظیم بازار؛ مقرراتگذاری

مراجع

[1] Adler, M.D. (2010). "Regulatory Theory", in D. Patterson (ed.). A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory. Oxford: Blackwell Publishing, pp. 590-606.

[2] Aglietta, M. (1998). “Capitalism at the turn of the Century: regulation theory and the challenge of social change”. in Aglietta, M. (2000). A Theory of Capitalist Regulation (The US Experience). London: Verso Classics.

[3] Arrunaba, B. and Andonova, V. (2005). "Market Institutions and Judicial Rulemaking", in Menard, C. and Shireley, M. M. (eds). Handbook of New Institutional Economics,USA: Springer, p. 229.

[4] Bagheri, Mahmoud (2007). “Market Economy and Private Law Failure”. Law and Politics Research Journal, Vol. 8: 19.

[5]Bagheri, Mahmoud, Asgharnia, Morteza (2013). “Monopoly and Competence: An Approach to Necessity of Regulatory Powers”. Quaternary of Private Law Thought, No. 1:1.

[6] Baldwin, R., Scott, C. & Hood, R. (1998). A Reader on Regulation, Oxford: Oxford University Press.

[7] Baildwin, R. and Cave, M. (1999). Understanding Regulation, Oxford: Oxford University Press.

[8] Boyer, R. “introduction” in Boyer, R. and Saillard, Y. (eds.) and Shread, C. (translator). Regulation Theory: The State of the Art. London and New York: Routledge.

[9] Clarke, M. (2000). Regulation: The Social Control of Business between Law and Politics, UK: Macmillan Press LTD.

[10] Colson, J.P. (2001). Droit Publique Économique, Paris.

[11] Cook, p. & Mosedale, S. (2007). Regulation, Markets and Poverty, USA: Edward Elgar Publishing.

[12] Delvolve, P. (1998). Droit Public de l’Économie, Paris: Dalloz.

[13] Glaeser, E. L. and Shleifer, A. (2001). “The Rise of The Regulatory State”, Harvard Institute of Economic Research, accessed on http://papers.ssrn.com.

[14] Hayek, F. (1973). Law, Legislation and Liberty, Vol. 1, London: Henley Routledge and Kegan Paul.

[15] Hayward, J. (1982). "Mobilising Private Interests in the Service of Public Ambitions: The Salient Element in the Dual French Policy Style", in Policy Styles in Western Europe , J. Richardson (ed.). London: Allen and Unwin.

[16] Jessop, b. (1997). “Survey Article: The Regulation Approach”, The Journal of Political Philosophy, Vol. 5, No. 3.

[17] Kagan, R. A. (2001). Adversarial Legalism, Cambridge, Massachusetts and London: Harvard University Press.

[18] Kelemen, D.R. (2006). "Suing for Europe", 39 Comp. Pol. Stud. 101.

[19] Law of Implementation of General Policies of Article 44 of the Constitution, Iranian Expediency Council, 2008.

[20] Lewis, M. )1989(, Liar’s Poker: Two Cities’ True Greed, London: Coronet Books.

[21] Linotte, D. and Romi R. (2001). Services Publics et Droit Public Économique, Paris: Litec.

[22] Majone, G. (1990). Regulatory Reform in Europe and the United states, Rutledge Publications, Second edition.

[23] Mescheriakoff, A-S (1994). Droit Public Économique, Paris: PUF.

[24] Minogue, M. and Levidina, C. (2006). Regulatory Governance in Developing Countries, Edward Elgar.

[25] Mitnick, B.M. (1980). The Political Economy of Regulation, Nexis Pub., First Edition.

[26] Natalia, G. (2010). “The French Regulation School: A Critical Revision”, Vision de Futuro, Vol. 13.

[27] Ogus, A.I. (2004). Regulation: Legal Form and Economic Theory, Oxford: Oxford University Press.

[28] Olsoni, G. (1995). L’Administration de l’Économie, Paris: L.GDJ.

[29] Pavia, M. L. (1948). “Un essai de definition de l’interventionnisme” in L’interventionnisme de la puissance publique. Études en l’honneur du Doyen Georges Pequignot, Montpellier, t. 2, 549.

[30] Pichard, J. R. (2003). Comparing Market Regulation between France and Mexico and the USA, Mexico, Sinaloa: Universidad de Occidente.

[31] Prosser, T. (1994). ‘Regulation, Markets and Legitimacy’ in J. Jowell, and D. Oliver (eds). The Changing Constitution, Oxford: Clarendon Press.

[32] Report to Congress on the Costs and Benefits of Federal Regulations (1997). OMB (Office of Management and Budget) accessed on http://www.whitehouse.gov/omb/ inforeg_rcongress.

[33] Selznick, P. (1995). Focusing Organizational Research on Regulation, R. Noll edition, Third Edition.

[34] Stigler, G. (1971). ‘The theory of economic regulation’, Bell Journal of Economics and Management, 2.

[35] Tatjana, J. (2010). “The Concept of Regulation in Administrative and Economic Law and The Emergence of Law of Market Regulation”, accessed on http://regulation.upf.edu/dublin-10-papers/7C3.pdf.

[36] Vogel, D. (1986). National Styles of Regulation: Environmental Policy in Great Britain and the United States, Ithaca, NY and London: Cornell University Press.