نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT)در تحولات سال 2011 منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (مطالعه موردی مصر)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 7، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 19، اسفند 1391   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v0i0.23242

نویسندگان

مرجان بدیعی^* ؛ فاطمه سادات میراحمدی

دانشگاه تهران/دانشکده جغرافیا

چکیده

«فناوری اطلاعات و ارتباطات»(ICT ) مجموعه ابزارها، ماشین‌ها، دانش فنی، روش‌ها و مهارت‌های استفاده از آن‌ها برای تولید، دادوستد، پردازش، انباشت، بازیافت، جابه‌جایی، انتقال و مصرف «اطلاعات» است که طی روند جهانی‌شدن، توانسته است امکان شکل‌گیری شبکه‌های رسمی و غیررسمی گوناگون را در اختیار افراد، گروه‌ها وسازمان‌ها قرار دهد و «زمان» و «مکان» را برای بسیج آن‌ها وشکل‏بخشی به حرکت-ها و جنبش‌ها فشرده سازد. «منطقه خاورمیانه و شمال افریقا» با موقعیت جغرافیایی ویژه، استقرار سه تنگه مهم (هرمز، باب المندب و سوئز)، حجم عظیم ذخایر انرژی و مسیرهای انتقال آن دارای اهمیت ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی خاصی است. همچنین عناصر مشترکی مانند دین، زبان، نژاد وگذشته‌ی استعماری، سرعت پخش پدیده‌ها را حتی به طور طبیعی در سراسر این گستره‌ی به هم پیوسته افزایش می‌دهد. در سال‌های اخیر، به ویژه در اواخر سال 1389(2011)، «فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات» توانسته‏اند نقش مهمی در گسترش خیزش های این منطقه ایفا نمایند. به نظر می رسد، دگرگونی های سیاسی درکشور مصر به دلیل توان تأثیرگذاری بالای ویژگی های منحصر به فردش در جهان اسلام و عرب، که از گذشته پیشرو تحولات فکری بوده، در تعیین مسیر آینده فرآیندهای جغرافیای سیاسی منطقه نقش مهمی خواهد داشت. این مقاله به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی به این می‌پردازد که چگونه تحولات سیاسی در «خاورمیانه و شمال آفریقا»، به خصوص درکشور«مصر»، تحت تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، به ویژه «شبکه‌های اجتماعی»، قرارگرفته اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که‌ این فناوری‌ها توانسته‌اند در مدت زمان کوتاهی ازطریق ارتقای سطح آگاهی‌های مردم، ایجاد دگرگونی در نوع و نحوه‌ی خواسته‌ها، تشدید و سازماندهی اعتراضات، جذب طرفداران درون وبرون مرزی با مهندسی کردن انتشار خبرهای مربوط به قیام نه تنها در ایجاد تحولات، بلکه در تسریع آن در سراسر منطقه خاورمیانه عربی و شمال آفریقا، به ویژه مصر، نقش مهمی ایفا نمایند.

کلیدواژه‌ها

فناوری اطلاعات وارتباطات؛ منطقه خاورمیانه عربی وشمال آفریقا؛ مصر؛ تحولات سیاسی