تأثیر مبانی فلسفی ملاصدرا در برداشت‌های حدیثی او در حوزه مباحث نفس و معاد

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 3، دوره 47، شماره 1، خرداد 1394، صفحه 91-111   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v47i1.14923

نویسندگان

جلیل قاسمی^* ؛ عزیزالله فیاض صابری؛ حسن نقی زاده

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

صدرالمتألهین شیرازی، مؤسس مکتبی است که به عنوان حکمت متعالیه شناخته می‌شود. وی با بهره‌بردن از میراث سلف خود راه جدیدی را فراروی جویندگان حقیقت گشوده است. یکی از ویژگی‌های مکتب فلسفی او استفاده فراوان از آیات و روایات معصومان‌(ع) در آثار فلسفی خود می‌باشد. وی براساس مبانی فلسفی که خود موفق به تأسیس آن‌ها شده است، تبیین خاصی از منابع نقلی از جمله روایات ارائه داده است. در این مقاله نخست علت رویکرد ملاصدرا به روایات بررسی شده و سپس با ذکر نمونه‌هایی به تأثیر مبانی فلسفی ملاصدرا در برداشت‌های او از احادیث با محوریت مباحث نفس و معاد پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

فلسفه و حدیث؛ ملاصدرا و حدیث؛ حکمت متعالیه؛ نفس؛ معاد

مراجع

ابن ابی جمهور، محمد ابن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، قم، دار سیدالشهداء للنشر، چاپ اول، 1405ق.

ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، مؤسسه النشر الاسلامی، 1379.

ابن بابویه، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز الطباعه و النشر فی مؤسسه البعثه، چاپ اول، 1417ق.

ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، بیروت، لبنان، دار صادر، بی‌تا.

ابن راهویه، اسحاق، مسند ابن راهویه، المدینه المنوره، مکتبه الایمان، چاپ اول، 1412ق

ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، لبنان، دار صادر، بی‌تا.

ابن سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، الطبع الثانی، دفتر نشر کتاب، 1403 ق.

ابن سینا، حسین بن عبدالله، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق آیت الله حسن زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه 1375.

ابن سینا، حسین بن عبدالله، التعلیقات، حققه و قدم له عبدالرحمن بدوی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.

ابن مثنی تمیمی، احمد بن علی، مسند ابی یعلی، تحقیق حسن سلیم اسد، دمشق، دار المأمون للتراث، چاپ اول، 1407ق

ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق و تصحیح عبد الرحمن محمد عثمان، بیروت، لبنان، دارالفکر، چاپ دوم، 1403ق.

جوادی آملی، عبدالله، مبادی اخلاق در قرآن، انتشارات اسراء، 1379.

خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم، 1372.

زید بن علی، مسند الامام زید، بیروت، لبنان، منشورات دار مکتبه الحیاه، بی‌تا.

سبزواری، هادی بن مهدی، اسرار الحکم، با مقدمه و حواشی حاج میرزا ابوالحسن شعرانی، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، 1362.

شریف، میان محمد، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه زیر نظر نصرالله پورجوادی، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، 1365.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، اسرار الآیات، مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه، 1360.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، تفسیرالقرآن الکریم، قم، انتشارات بیدار، 1366.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، تفسیر سوره واقعه، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، انتشارات مولی، چاپ اول، 1363.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، (9 جلدی)، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1981م.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول کافی، مصحح محمد خواجوی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366 .

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، با تصحیح و تعلیق و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی، چاپخانه دانشگاه مشهد، 1346.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المبدا و المعاد، با مقدمه استاد سید جلال الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، 1380.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح الهدایه الاثیریه، مؤسسه التاریخ العربی، 1422 ق.

طباطبائی، محمدحسین، رسائل توحیدی، ترجمه و تحقیق دکتر علی شیروانی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، چاپ اول، مؤسسه بوستان کتاب، 1387.

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه محمد جواد بلاغی، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372.

طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دار الثقافه للطباعه و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1414ق.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، علم الیقین فی اصول الدین، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، منشورات بیدار قم، 1377.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، کلمات مکنونه، تحقیق و تصحیح علی علیزاده، انتشارات آیت اشراق، چاپ اول، 1390.

مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار ائمه الاطهار، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

مصباح یزدی، محمدتقی، شرح جلد هشتم اسفار، جزء دوم، تحقیق و نگارش محمد سعیدی مهر، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1380.