پدیدارشناسی کالاشدگی هنر: ادراک تجربۀ زیستۀ هنرمندان موسیقی آذربایجان شرقی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 11، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 33، شهریور 1398، صفحه 323-346   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v16i1.64164

نویسندگان

علی زمانی^* ؛ شهلا باقری

دانشگاه خوارزمی

چکیده

در پژوهش حاضر، به توصیف و تحلیل تجربة زیستة هنرمندان موسیقی آذربایجان ‌شرقی و ادراک آنان از کالایی‌شدن هنر موسیقی پرداخته شده است. در این پژوهش با رویکرد پدیدارشناسانه، کالایی‌شدن هنر موسیقی بررسی شده است. اساتید موسیقی آذربایجان ‌شرقی که در ماه‌های خرداد‌ و تابستان 1395 در آموزشگاه‌های معتبر آذربایجان ‌شرقی حضور داشتند، جامعة موردمطالعه را تشکیل داده‌اند.‌ برای انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری هدفمند و رویکرد گلوله‌برفی بروزیابنده استفاده شده است. بر‌اساس اشباع داده‌ها، حجم نمونه 10 مصاحبه بود. تکنیک جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبة عمیق بود که توصیف و تجربة زیستة اساتید هنر از مفهوم کالایی‌شدن موسیقی تحلیل شده است. مطابق با یافته‌های تحقیق، مقوله‌های نهایی زمینه‌ساز کالایی‌شدن در چهار مقولة نهایی دسته‌بندی شدند: سیاست‌زدگی و عامیانگی هنر، تخصص‌زدایی و محتوازدایی، تقابل ارزش‌های سنتی و مدرن و هنر به‌مثابة بازار.برطبق مصاحبه‌ها، پیامدهای چنین پدیدة هنری در قالب مفاهیم زیر مقوله‌بندی شدند: کاهش ادراک هنری مخاطبان، هنر در خدمت و تابعیت اهداف اجتماعی. درنهایت، رویکرد‌های مدنظر اساتید به کالایی‌شدن هنر موسیقی، در ذیل رفتارهای محافظه‌کارانه و رفتار منتقدانه دسته‌بندی شدند.

کلیدواژه‌ها

کالاشدگی هنر؛ زیبایی شناسی؛ تجربه زیسته هنرمندان؛ هنر توده ای

مراجع

1. احمدی، ب. (1389). زبان ناتوانی های انسان؛ نگاهی به جایگاه موسیقی در افکار تئودور آدرنو. مجله اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 15، 48-49.

2. ایمان، ت.، زنجری، ن. و اسکندری پور،. ا. (1389). کندوکاو سیستم معانی ذهنی مصرف‌کنندگان موسیقی. فصلنامة تحقیقات فرهنگی، 3(4)، 85-112.

3. باومن، ز. (1384). اشارت‌های پست مدرنیته (ح. چاوشیان، مترجم). تهران: انتشارات ققنوس.

4. رحمتی، م. م.، و مرادی، س. (1389). توزیع اجتماعی الگوی مصرف (بررسی سلیقه‌های هنری در شهر تهران). جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 2(1)، 5-32.

5. رزاقی، ن.، و علیزاده، م. ا. (1394). تحلیل کیفی موسیقی مردم‌پسند و برساخت سرمایة اجتماعی. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 7(1)، 119-140.

6. زنجانی زاده اعزازی، ه.، صنعتی شرق، ن.، و محمدی، ا. (1391). بازشناسی فرایندهای اجتماعی تاثیرگذار بر ذائقه موسیقایی. جامعه شناسی هنر و ادبیات، 4(2)، 65-80.

7. شکوری، ع.، و غلام‌زاده نطنزی، ا. ح. (1389). منش و سبک مصرف موسیقی: مطالعة موردی شهر تهران. مجلة جهانی رسانه (نسخة فارسی)، 5(2)، 59-89.

8. فاضلی، م. (1384). جامعه‌شناسی مصرف موسیقی. فصلنامة انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 1(4)، 27-53.

9. قاسمی، و.، و صمیم، ر. (1388). مطالعه‌ای پیرامون رابطة قشربندی اجتماعی و مصرف فرهنگی با استفاده از داده‌هایی درزمینة مصرف موسیقایی در شهر تهران. مجلة جامعه‌شناسی ایران، 9(1 و 2)، 80-101.

10. کسرایی، م. س.، و حمیدی ساوجی، س. (1396). چندصدایی و امکان‌های موسیقایی: تحلیل گفتمان‌های ترانه‌های موسیقی مردم‌پسند در دهة 70. مطالعات میان‌فرهنگی، 12(32)، 142-162.

11. لاکست، ژ. (1393). فلسفة هنر (م. ر. ابوالقاسمی، مترجم) (چاپ دوم). تهران: نشر ماهی.

12. محمدپور، ا. (1388). تحلیل داده‌های کیفی: رویه‌ها و مدل‌ها. فصلنامة علمی-پژوهشی انجمن انسان‌شناسی ایران، 2(10)، 127-160.

13. محمدپور، ا. (1391). بسترها، پیامدها و سازگاری زنان مطلقة شهر تهران (یک مطالعة پدیدارشناسانه). فصلنامة مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 4(1)، 136-172.

14. نتل، ب. (1382). نقش موسیقی در فرهنگ: ایران، ملتی تازه توسعهیافته (ن. چوبینه، مترجم). فصلنامة موسیقی ماهور، 6(21)، 22-41.

15. نیازی، م.، و شفایی‌مقدم، ا. (1394). تبیین رابطة میزان نوگرایی و مصرف کالاهای فرهنگی (مطالعة موردی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطة شهرستان کاشان در سال تحصیلی 1392-1391). پژوهشنامة زنان، 6(2)، 171-188.

16. هاشمی، س. ض.، و غلامزاده نطنزی، ا. ح. (1391). نیاز و سبک مصرف موسیقی (مطالعة موردی دانش‌آموزان شهر تهران). جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 4(1)، 123-142.

17. Dennis, C. C. (2006). Afro-Colombian hip-hop: globalization, popular music and ethnic identities (Doctoral dissertation), The Ohio State University, Ohio, USA.

18. DeNora, T. (2000). Music in everyday life. Cambridge, England: Cambridge University Press.

19. Harvey, D. (2009). The art of rent: Globalization, monopoly and the commodification of culture. Socialist Register, 38(38), 93-110.

20. Jackson, J. (2001). Youth and the popular music business. Queensland Journal of Educational Research, 17(1), 85-105.

21. Lawlor, L. (2002). Derrida and Husserl: The basic problem of phenomenology. Indiana, IN: Indiana University Press.

22. Miller, R. L., & Brewer, J. D. (Eds.). (2003). The AZ of social research: A dictionary of key social science research concepts. Thousand Oaks, California: Sage.

23. Perkinson, J. W. (2005). Shamanism, racism, and Hip Hop Culture: Essays on White Supremacy and Black Subversion. Palgrave: Macmillan.

24. Pröschel, N. (2013). Commodification and culture: How can culture be economically used without selling it you?. Saarland, Germany: AV Akademik erverlag.

25. Schroeder, J. E. (2005). The artist and the brand. European Journal of Marketing, 39(11/12), 1291-1305.

26. Söderlund, S. (2008). Hip-hop and construction of group identity in a Stigmatized area: A field study regarding cultural capital among Roma youths in Konik, Montenegro. (Unpublished BA thesis). Mid Sweden University, Sweden.

27. Song, E. (2003). Commodification and consumer society: A bibliographic review. The Hedgehog Review, 5(2), 109-122.

28. Van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. Ontario, Canada: University of Western Ontario.

29. Yanow, D., & Schwartz-Shea, P. (2015). Interpretation and method: Empirical research methods and the interpretive turn. London, England: Routledge.