اثرات اجرای طرح هادی بر توسعة کالبدی سکونتگاه‏های روستایی (مطالعة موردی: بخش ثمرین در شهرستان اردبیل)

Journal of Research and Rural Planning

Article 1, Volume 6, Issue 1 - Serial Number 17, March 1396, Pages 1-18   

DOI: 10.22067/jrrp.v5i4.47318

Authors

حمید جلالیان^{* 1}; سعید خدایی¹; عیوض امینی قواقلو²

¹دانشگاه خوارزمی

²دانشگاه خوارزمی تهران

Abstract

هدف: تهیه و اجرای طرح هادی روستایی، از مهم ترین اقدامات انجام شده در زمینة بازسازی، توسعه و ارتقای محیط های مسکونی و سالم سازی محیط زیست روستاییان است که جنبة کالبدی- فیزیکی دارد. بنابراین، هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزش‌یابی اثرات اجرای طرح هادی بر ارتقای شاخص های توسعة کالبدی سکونتگاه‏های روستایی است.
روش: پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت، از نوع کاربردی بوده و در زمرة تحقیقات ارزش‌یابی قرار می‌گیرد. جامعة آماری تحقیق شامل هفت روستای دارای طرح هادی اجراشده در بخش ثمرین (شهرستان اردبیل) بوده و دیدگاه ساکنان ارزیابی شده است. اطلاعات و داده های میدانی از طریق مشاهده و پرسش نامه گردآوری شد و در نرم‌افزارهای Excel و SPSS پردازش شده و با استفاده از آزمون آماری کای اسکوئر تحلیل شد.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که میانگین اثرات اجرای طرح هادی بر توسعة کالبدی سکونتگاه های روستایی در حد «متوسط تا زیاد» بوده است. با بررسی شاخص های توسعة کالبدی در روستاهای مطالعاتی، شاخص «معابر و کانال های دفع آب های سطحی» متوسط و شاخص های «مسکن و ساخت‌وسازهای روستایی»، «کیفیت نظام کاربری زمین روستایی و مکان‌گزینی» و «کیفیت دسترسی به خدمات» در حد «زیاد» ارزیابی شده است. در نهایت، می توان گفت که اجرای طرح هادی بر توسعة کالبدی سکونتگاه های روستایی محدودة مطالعاتی تأثیر قابل توجهی داشته و در این زمینه موفق عمل کرده است.
راه‌کارهای عملی: نظارت ویژه و مستمر کارشناسان بنیاد مسکن بر عملیات اجرایی پیمان‌کاران، تشویق و حمایت از مؤسسات تأمین و توزیع مصالح ساختمانی در نواحی روستایی، تغییر دیدگاه بنیاد مسکن از نگاه کمّی گرایانه به تهیه و اجرای طرح و مبنا قرار گرفتن کیفیت و برگزاری کلاس های توجیهی نگه‌داری از پروژه‌های اجراشده توسط شورا و دهیار از جمله رهیافت های عملی این تحقیق است.
اصالت و ارزش: ارزیابی عملکرد طرح های هادی روستایی اقدامی ارزنده در راستای توسعه و هم‌چنین، ازبینبردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت این طرح ها است. با این حال، با توجه به فعالیت های انجام‌شده از سوی بنیاد مسکن استان و شهرستان اردبیل در محیط های روستایی، تا به حال هیچ گونه ارزیابی از اثرات این فعالیت‎ها در محدودة مطالعاتی انجام نگرفته و نقاط قوت و ضعف این طرح‌ها بررسی نشده است. بنابراین، پژوهش حاضر، اثرات اجرای این طرح‏ها را مورد توجه و ارزش‌یابی قرار داده است.

Keywords

طرح هادی روستایی; شاخص‎های توسعة کالبدی روستا; اثربخشی; بنیاد مسکن; اردبیل

References

1. Ahmadi, M. R. (1388/2009). Evaluating the effect of physical plan on the optimal development of rural settlements. Paper presented at the First National Conference on Housing and Physical Development of Villages, Zahedan, University of Sistan and Baluchestan, Iran. [In Persian]

2. Ahmadian, R., Mohammadi Makrani, H., & Mousavi, S. (1387/2008). The formal characteristics of rural texture of Iran. Quarterly of Abadi, 18(24), 1-16. [In Persian]

3. Ammar, T., & Samimi Sharemi, B. (1388/2009). Evaluating the physical effects of implementation of the rural guide plan (Case study: Khomam district of Rasht county). Journal of Housing and Rural Environment, 28(127), 44-55. [In Persian]

4. Anabestani, A. A. (1388/2009). Physical Impact Assessment rural guide plans (Case Study: West villages of Khorasan Razavi). Paper presented at the First National Conference on Housing and Physical Development of Villages, Zahedan, University of Sistan and Baluchestan, Iran. [In Persian]

5. Anabestani, A. A., & Akbari, M. H. (1391/2012). Assessment of rural guide plan and its role in physical development of village from viewpoints of villagers (Case study: Jahrom county). Journal of Human Geography Research, 44(4), 93-110. [In Persian]

6. Azimi, N., & Jamshidian, M. (1384/2005). Studying the physical effects of rural guide plan on (Case study of villages of west Gilan). Journal of Fine Arts, 8(22), 25-34. [In Persian]

7. Azimi, N., Molaei Hashtjin, N., & Asheghi, A. (1391/2012). Local perspectives on the impact of implementing rural guide plan on the physical development (Case study of Miandoab County). Journal of Geographical Landscape (Human Studies), 7(19), 25-37. [In Persian]

8. Azizpour, F., & Hosseini Hassel, S. (1387/2008). Review on physical transformation process of the country (with an emphasis on rural guide plan). Journal of Housing and Rural Environment, 27(123), 42-55. [In Persian]

9. Blaikie, N. (1384/2005). Designing social research. (6th ed., H. Chavoshiyan, Trans.). Tehran: Ney Publications. [In Persian]

10. Deputy of Rural Development. (1382/2003). Assessment of implementing the rural guide plan. Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution Publication. [In Persian]

11. Habibpour, K., & Safari Shali, R. (1388/2009). The comprehensive manual for using SPSS in survey studies (5th ed.). Tehran: Motafakeran Publication. [In Persian]

12. Hesamian, F., Etemad, G., & Haeri, M. R. (1387/2008). Urbanization in Iran. Tehran: Agah Publications. [In Persian]

13. Iran’s Municipalities and Villages Administrators. (1387/2008). Encyclopedia of urban and rural management. Tehran: Municipalities and Rural Management Organization Publication. [In Persian]

14. Mirza Amini, M. R. (1386/2007). What is rural development? Tehran: Andishgah-E- Sharif Publication. [In Persian]

15. Mohammad-Yeganeh, B., Nabati, A., & Cheraghi, M. (1391/2012). Explaining the impact of implementing the rural guide plan on improving the quality of life in rural regions (Case study: Karani Dehestan in Bijar county). Journal of Housing and Rural Environments, 31(139), 99-115. [In Persian]

16. Motiee Langaroudi, S. H., & Yari, A. (1389/2010). Environmental protection and planning rural development with an emphasis on evaluating rural guide plan. Journal of Geography and Environmental Planning, 21(3), 45-60. [In Persian]

17. Mozaffar, F., Hoseini, S. B., Solymani, M., Torkashvand, A., & Sarmadi, A. A. (1387/2008). Evaluating the effects of implementing rural guide plan on the environment of villages in Iran. Journal of Environmental Science, 5(3), 11-31. [In Persian]

18. Papoli-e-Yazdi, M. H., & Ebrahimi, M. A. (1385/2006). The theory of rural development. Tehran: SAMT Publications. [In Persian]

19. Pourtaheri, M., Rokneddin Eftekhari, A., & Abbasi, M. (2012). Evaluating the performance of the rural guide plans in physical development of the rural settlements (Case study: Nabovat and Khoran villages in Eyvangharb County). Journal of Geography and Sustainability of Environment, 2(5), 25-36. [In Persian]

20. Research Institute of Natural Disasters. (1388/2009). Evaluating the effects of the implementing the rural guide plan. Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution Publication. [In Persian]

21. Rezaei, R., & Shokati Amqani, M. (1392/2013). Identifying and analyzing the effects of implementing rural guide plan in the rural regions of Osko county (Case study: Sarin Dizaj village). Journal of Housing and Rural Environment, 32(144), 75-86. [In Persian]

22. Rezvani, M. R. (1379/2000). Rural planning and development in Iran: From theory to practice. Journal of Geographical Researches, 39, 65-77. [In Persian]

23. Rezvani, M. R. (1383/2004). An introduction to rural development planning in Iran. Tehran: Ghoomes Publication. [In Persian]

24. Saeidi, A., & Rastgar, E. (1388/2009). The effectiveness of development projects in socio-economic development of rural settlements (Case study: Villages of Varavi district in Mehr county). Journal of Geography, 7(22), 47-63. [In Persian]

25. Shahbazi, A. (2010). An introduction to the pathology of rural development. Tehran: Shahid Beheshti University press. [In Persian]

26. Shamai, A., Ahmadabadi, F., & Ahmadabadi, H. (1393/2014). Assessing the effects of the implementing the rural guide plan on rural settlements (Case study: Neyshabour county). Journal of Research and Rural Planning, 3(6), 75-88. [In Persian]

27. Sharghayand Consulting Engineers. (1391/2012). The codification plan of physical development in villages of the country. Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution Publication. [In Persian]

28. Statistical Center of Iran. (1390/2011). Birth certificate villages of Ardabil province. Tehran: Iran Statistics Center. [In Persian]