ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد در کشت مخلوط افزایشی سورگوم (Sorghum bicolor L.) و لوبیا‌چشم‌بلبلی (Vigna unguiculata L.) در شرایط آبیاری کامل و کم آبیاری

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 7، فروردین 1390، صفحه 25-35   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v3i1.9968

نویسندگان

سارا سنجانی^{* 1}؛ سید محمد باقر حسینی²؛ محمد رضا چائی چی²؛ شهرام رضوان بیدختی³

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشکده علوم زراعی و دامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دامغان، ایران

چکیده

به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم (Sorghum bicolor L.) و لوبیا‌ چشم‌بلبلی (Vigna unguiculata L.) در کشت مخلوط افزایشی در شرایط کم آبیاری، آزمایشی در مزرعه آموزشی- پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در دولت آباد کرج به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. سطوح مختلف آبیاری در کرت های اصلی در چهار سطح: 1IR: آبیاری کامل (شاهد)، 2IR: تنش ملایم در دو مرحله رویشی و زایشی، 3IR: تنش ملایم در مرحله رویشی و شدید در مرحله زایشی، 4IR: تنش شدید در مرحله رویشی و ملایم در مرحله زایشی و الگوی کشت در کرت های فرعی در پنج سطح: 1S: کشت خالص سورگوم با وجین کامل، 2S: سورگوم + 15% لوبیا چشم بلبلی، 3S: سورگوم + 30% لوبیا چشم بلبلی، 4S: سورگوم + 45% لوبیا چشم بلبلی، 5S: کشت خالص سورگوم بدون وجین علف های هرز در نظر گرفته شدند. بیشترین عملکرد سورگوم بعد از شاهد در شرایط تنش ملایم در مرحله رویشی و زایشی (2IR) بدست آمد. در بین الگوهای کشت، پس از تیمار سورگوم خالص با وجین، تیمار سورگوم + 45% لوبیا چشم بلبلی بیشترین عملکرد را داشت و اعمال همین تیمار در شرایط تنش ملایم (2IR) کمترین صدمه را بر میزان عملکرد وارد نمود. بیشترین عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی از تیمار 4S بدست آمد. بیشترین عملکرد کل سورگوم (عملکرد معادل) از تیمار سورگوم + 45% لوبیا چشم بلبلی بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت که کشت مخلوط افزایشی سورگوم و لوبیا چشم بلبلی تولید کل را در واحد سطح افزایش می دهد. در این آزمایش می توان تیمار سورگوم + 45% لوبیا چشم بلبلی را به عنوان بهترین ترکیب کشت به منظور استفاده بهتر از منابع و عملکرد بیشتر توصیه نمود. با توجه به کمبود آب در کشور، وسعت مناطق خشک و نیمه خشک در ایران و کاهش نسبی قابل قبول عملکرد دانه در قبال صرفه جویی مؤثر آب در تیمار تنش ملایم 2IR، می توان این نظام آبیاری را به عنوان بهترین روش کم آبیاری برای تولید دانه در کشت مخلوط افزایشی سورگوم و لوبیا چشم بلبلی معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

تنش رطوبتی؛ کشت مخلوط؛ علف هرز؛ عملکرد معادل

مراجع

1- Alizadeh, A. 2001. Drought and necessity of increase in water productivity. Quarterly Science-Extension of Aridity and Agricultural Drought 2: 3-8.

2- Agegnehu, G., Ghizaw, A., and Sinebo, W. 2006. Yield performance and land use efficiency of barley and faba bean mixed cropping in Ethiopian highlands. European Journal of Agronomy 25: 202-207.

3- Akyeampong, E. 1996. Some responses of cowpea to drought stress. Congress: potentials of drilling vegetable in farming systems of sub sahara African workshop. pp: 141-159.

4- Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S. 2006. Wheat and chickpea intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and Weed smothering. European Journal of Agronomy 24: 325-332.

5- Gbehounou, G., and Adango, E. 2002. Trap crops of Striga hermonthica: in vitro identification and effectiveness in situ. Crop Protection 22: 395 – 404.

6- James, R. F., Carl, R.C., and Philip, J.B. 2001. Drought-stress effects on branch and main stem seed yield and yield components of determinate soybean. Crop Science 41: 797-763.

7- Krasova-Wade, T., Diouf, O., Ndoye, I., Elimane sal, C., Braconnier, S., and Neyra, M. 2006. Water condition effects on rhizobia competition for cowpea nodule occupancy. African Journal of Biotechnology 5: 1457-1463.

8- Lud low, M.M., Santamaria, J.M., and Fukai, S. 1990. Contribution of osmotic adjustment of grain yield in sorghum (sorghum bicolor) under water limited conditions. II. Water stress after anthesis. Australian Journal of Agricultural Research 41: 67-78.

9- Maman, N., Mason, S.C., Lyon, D.J., and Dhungana, P. 2004. Yield components of pearl millet and grain sorghum across environments in the Central Great Plains. Crop Science 44: 2138-2145

10- Mary, J.G., Jeffrey, C.S., Katherine, O.B., and Edward, S. 2001. Relative sensitivity of spring wheat grain yield and quality parameters to moisture deficit. Crop Science 41: 327-335.

11- Mazaheri, D. 1998. Intercropping. Second edition. Tehran University Press. 262 pp. (In Persian)

12- Narashima Rao, C.L., and Shivraj, A. 1998. Effect of water stress on grain growth of glossy and non glossy varieties of grain sorghum. Indian Journal of Agricultural Science 58: 770 – 773.

13- Nassiri Mahllati, M., Koocheki, A., Rezvani Moghadam, P., and Beheshti, A. 2001. (Translation). Agroecology. Ferdowsi University Press. Pp: 15. (In Persian)

14- Nielson, Hauggaard, H., Jornsgaard, B., and Steen, J.E. 2003. Legume-Cereal intercropping system as a weed management tool. In: Proceeding of the 4th Europe. Weed Research Society, Workshop: Crop Weed Competition Interaction. Universita Tusca, Viterbro, Italy, 10-12th April.

15- Ntare, B.R., Williams, J.H., and Bationo, A. 1993. Physiological determinants of cowpea seed yield affected by phosphorus fertilizer and sowing dates intercrop with millet. Field Crops Research 53: 151-158.

16- Oswald, A., Ransom, J.K., Kroscel, J., and Sauerborn, J. 2002. Intercropping control Striga in maize based farming system. Crop Protection 21: 367-374.

17- Red Fearn, D., Bextun, D.R., and Devin, T.E. 1999. Sorghum intercropping effects on yield, morphology and quality of forage soybean. Crops Science Society of America 39: 1380-1384.

18- Rezende, G.D., and Ramalho, M.A. 1994. Competitive ability of maize and common bean cultivars intercropped in different environments. Journal of Agriculture Science 123: 185-190.

19- Sweeney, D.W., and Lamm, F.R. 1993. Timing of limited and N-injection for grain sorghum. Irrigation Science 14: 35-39.

20- Tesfamicheal, N., and Reddy, M.S. 1996. Maize/bean intercropping effects on component yield, land use efficiency and net-returns at Awassa and Melkassa. Proceedings of the 1st Conference of the Agronomy and Crop Physiology Society of Ethiopia. Addisababa, Ethiopia, pp. 51-55.

21- Tsubo, M., Mukhala. E., Ogindo, H., Walker, S. 2005. Productivity of maize-bean intercropping in a semi-arid region of South Africa. Water Search 29: 381-388.

22- Vandermeer, J. 1989. The Ecology of intercropping Department of Biology university of Michigan. U.S.A. University Press Cambridge.

23- Yang, J., Zhang, J., Wang, Z., Zhu, Q., and Liu, L. 2001. Water deficit induced senescence and its relationship to the remobilization of pre-stored carbon in wheat during grain filling. Agronomy Journal 93: 196-206.