تحلیل فلات‌زدگی شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه های ایران با رویکردی ترکیبی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 12، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 33، شهریور 1398، صفحه 347-381   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v16i1.81148

نویسندگان

آرمان حیدری^* ؛ مرضیه شهریاری

دانشگاه یاسوج

چکیده

هدف پژوهش حاضر تحلیل فلات‌زدگی شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه­ها است. روش پژوهش از نوع ترکیبی و راهبرد، اکتشافی- متوالی است. در مرحلۀ کیفی پژوهش از روش نظریۀ زمینه‌‌ای (رویکرد سیستماتیک) و در مرحلۀ کمی از روش پیمایش استفاده شد. جامعۀ مطالعه‌شده اعضای هیئت‌علمی دانشگاه های تهران، اهواز و یاسوج بودند. تعداد نمونه در مرحلۀ کیفی پژوهش 18 نفر و در مرحلۀ کمی 518 نفر بود. شیوۀ نمونه‌‌گیری در مرحلۀ کیفی، هدفمند- نظری و در مرحلۀ کمی، طبقه‌‌ای خوشه‌ای است. برای تحلیل داده‌‌ها در مرحلۀ کیفی از شیوۀ کدگذاری و در مرحلۀ کمی از رویکرد مدل‌‌‌سازی معادلۀ ساختاری استفاده شد. یافته‌‌های مرحلۀ کیفی پژوهش نشان‌دهندۀ ذهنیت اعضای هیئت‌علمی دربارۀ پدیدۀ فلات‌زدگی شغلی درمورد تعدادی مقولۀ عمده و یک مقولۀ هسته به نام «سیاسی- امنیتی‌بودن فلات‌زدگی شغلی» هستند. یافته‌‌های مرحلۀ کمی پژوهش بیان‌کنندۀ این است که میانگین متغیر فلات‌زدگی شغلی و ابعاد آن در جامعۀ آماری پژوهش بالاتر از حد متوسط است. متغیرهای مستقل پژوهش در حد نسبتاً متوسطی توان تبیین واریانس متغیر فلات زدگی شغلی را دارند. در الگوی تجربی پژوهش، متغیرهای نادیده‌گرفتن ضوابط دانشگاه، سیاست‌گذاری و جو نامناسب، ماهیت شغلی، مدیریت تمرکزگرا و ناکارآمد و امنیتی دیدن فضای دانشگاه به‌‌طور مستقیم و غیرمستقیم، به‌واسطة نقش میانجی ضعف خودپنداره بر فلات‌زدگی شغلی اعضای هیئت‌علمی اثر می‌‌گذارند.

کلیدواژه‌ها

فلات‌زدگی شغلی؛ نظام معنایی؛ اعضای هیئت‌علمی؛ روش ترکیبی

مراجع

1. ابراهیمی، ر.، عدلی، ف.، و گلنار، م. (1394) نقش فرهنگ دانشگاهی بر دانش‌آفرینی از دیدگاه صاحب‌نظران نظام آموزش عالی. فصلنامة پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 21، 127-151.

2. احدی، ع.، شیرازی، م.، صدر، ش.، و مجتهدزاده، ر. (1394). ارتباط آمادگی تغییر عملکرد اعضای هیئت‌علمی علوم پایه دانشکدة پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با فرسودگی شغلی آنان. مجلة پزشکی قانونی ایران، 21(1)، 13-19.

3. اشتراوس، ا.، و جولیت، ک. (1391). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای (ا. افشار، مترجم) (چاپ دوم). تهران: نشر نی.

4. ایمان، م. ت. (1387). ارزیابی پارادیمی انسان به‌عنوان عنصر اساسی در طراحی پارادیم الهی. فصلنامة حوزه و دانشگاه، روش‌شناسی علوم انسانی، 14(54)، 25-46.

5. ایمان، م. ت.، و محمدیان، م. (1387). روش‌شناسی نظریة بنیادی. فصلنامة روش‌شناسی علوم انسانی، 14(56)، 31-54.

6. بلیکی، ن. (1393). طراحی پژوهش‌های اجتماعی (ح. چاووشیان، مترجم). تهران: نشر نی.

7. بوردیو، پ. ر.، و جنکیز، ر. (1385). بوردیو و جامعه‌شناسی (ل. جوافشانی، مترجم). تهران: نشر نی.

8. جاجرمی‌زاده، م.، فروزنده دهکردی، ل. ا.، عباسی، ن.، و تدین، ا. (1393). طراحی مدل بومی مدیریت منابع انسانی با تأکید بر عوامل زمینه‏ای، پژوهش‌های مدیریت عمومی، 7(26)، 45-62.

9. خانیکی، ه. (۱۳۹۶). دانشگاه باید صدای جامعة مدنی باشد. برگرفته از

https://www.hamshahrionline.ir/news/

10. خدیوی، ا. ا.، سیدکلان، س. م.، حسن‌پور، ت.، احمدی، ح.، و تره‌‌باری، ح. (1397). بررسی عوامل مؤر بر کیفیت آموزش و تدریس در دانشگاه فرهنگیان (مطالعة موردی: پردیس‌های استان اردبیل). نشریة علمی آموزش و ارزشیابی، 11(42)، 161-185.

11. خنیفر، ح. (1385). بررسی ابعاد روانی فلات‌زدگی شغلی و ارائة راهکارهای عملی برون‌رفت. فرهنگ مدیریت، 12، 58-111.

12. داوری اردکانی، ر. (1397). علم و کشور. برگرفته از

https://www.ettelaat.com/mobile/?p=87665&device=phone

13. دهشیری، م. ر.، روحانی، م. (1397). بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها و تأثیر آن بر دیپلماسی علمی (بررسی موردی دانشگاه امام صادق علیه السلام (1395 – 1361). فصلنامة تخصصی علوم سیاسی، 14(45)، 27-53.

14. رمضانی، م.(1398). آسیب شناسی وضعیت دانشگاهها در میزگرد ایران، www.ion.ir، شناسه خبر 172729

15. رفیع‌پور، ف. (1381). موانع رشد علمی در ایران و راه‌حل‌های آن. تهران: شرکت سهامی انتشار.

16. زینب کرمخانی، ز.، ابراهیم صالحی عمران، ا.، هاشمی، س.، و مهرعلی‌زاده، ی. (1397) واکاوی موانع رویکرد مشاورة حرفه‌ای در دانشگاه‌های ایران با تأکید بر برنامه‌ریزی آموزشی، دو فصلنامة مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 7(14)، 47-28.

17. سلیمی، ج.، عزیزی، ن. ا.، و علی‌محمدی، ب. (1394). بررسی موانع و راهکارهای بین‌المللی‌شدن برنامه‌های آموزش عالی فنی مهندسی، مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 7، 82-55

18. طبرسا، غ. ع.، رضاییان، ع.، هادی‌زاده، ا.، و جمالی، آ. (1393). طراحی و تبیین الگوی مدیریت فلات‌زدگی شغلی در سازمان‌های ایرانی. فصلنامة مدیریت سازمان‌های دولتی، 3(9)، 89-103.

19. عبداللهزاده، غ. ح.، و شرف‌زاده، ا. ا. (1391). سطح‌بندی توسعة منطقه‌ای در ایران (کاربرد رهیافت شاخص ترکیبی). مجلة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 4(13)، 41-62.

20. عبدالهی، ب.، و حیدری، س. (1388). عوامل مرتبط با توانمندی اعضای هیئت‌علمی (مطالعة موردی دانشگاه تبریز). فصلنامة آموزش عالی، 2، 1-24.

21. عسکری، م.، عدلی، ف.، و گلنار، م (1395). شناسایی عوامل مؤثر بر دانش‌آفرینی اعضای هیئت‌علمی مؤسسات آموزش عالی. فصلنامة علمی-پژوهشی آموزش علوم دریایی، 6، 39-72.

22. فاضلی، ن. (1393) تاریخ فرهنگی ایران مدرن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

23. فراستخواه، م. (1389). دانشگاه و آموزش عالی (منظرهای جهانی و مسئله های ایرانی). نشریة دانشجویی صلا، 3، 9-8.

24. فیاضی، م. (1393). تأثیر فلات‌زدگی شغلی بر تعهد عاطفی و دلبستگی به کار (مورد مطالعه: کتابداران دانشگاهی کشور). فصلنامة علمی مدیریت ایران ، 9(12)، 102-113.

25. فیضی، ط. (1384). طراحی و تبیین الگوی سرمایة اجتماعی دانشگاه پیام نور (رسالة دکتری منتشرنشدة رشتة مدیریت دولتی). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

26. کاظمی‌پور، ع. (1370). طرح موانع توسعه در ایران، فصلنامة رهیافت، 2، 7-14.

27. کرسول، ج.، و کلارک، و. پ. (1390). روش‌های پژوهش ترکیبی (ع. ر. کیامنش، و ج. سرایی). تهران: انتشارات آییژ.

28. محمدپور، ا. (1392). روش تحقیق کیفی: ضد روش 2، مراحل و رویه‌های عملی در روش شناسی کیفی (چاپ دوم). تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

29. محمدی، ی.، و خزاعی، ل. (1395). بررسی نقش عوامل ساختاری و مدیریتی دانشگاه در افزایش انجام انجام طرح‌های تحقیقاتی درزمینة آموزش علوم پزشکی از دیدگاه اعضای هیئت‌علمی بیرجند. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، ۳ (۲)، 75-83.

30. میرفردی، ا. (1394). چالش‌ها و فرصت‌های تولید علم و نظریه‌پردازی در حوزة علمی جامعه‌شناسی در ایران. فصلنامة سیاست‌های راهبردی و کلان، 3(9)، 1-20.

31. نورشاهی، ن.، و سمیعی، ح. (1389). بررسی کیفیت زندگی کاری اعضای هیئت‌علمی دانشگاه-های دولتی ایران و ارائة راهکارهایی برای بهبود آن. فصلنامة پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 59، 94-114.

32. وارثی، ح. م.، بیک ‌محمدی، ح.، و اکبری، م. (1390). تحلیل فضایی و برنامه‌ریزی نارسایی‌های مراکز خدمات شهری یاسوج. فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، 25(100)، 71-88.

33. Bergin, N. (2014). Is career plateau a relevant concept in the Irish Financial Sector post Celtic Tiger years? (Unpublished master’s thesis). National College of Ireland, Dublin, Ireland.

34. Clark, B. (1998). Creating entrepreneurial universities: Organizational pathways of transformation. Oxford, England: Pergamon.

35. Jiang, Z. (2016). The relationship between career adaptability and job content plateau: The mediating roles of fit perceptions. Journal of Vocational Behavior, 95, 1-10.

36. Oppong, S. (2014). Between Bandura and Giddens: structuration theory in social psychological research? Psychological Thought, 7(2), 111-123.

37. Penkar, D. (2017). A study of career plateau in education sector essay. International Journal of Business and Management, 2(3), 1-25.

38. Sorcinelli, M. D. (1985, April). Faculty careers: Personal, institutional, and societal dimension. Paper presented at the meeting of the American Educational Research Association, Chicago, IL.

39. Uckel, G. (2003). Management and leadership in organizations. International Journal of Business and Management Tomorrow, 2(3), 1-25.