مطالعه تطبیقی مدل‌های آغاز آفرینش از منظر قرآن و کیهان شناسی

علوم قرآن و حدیث

مقاله 1، دوره 50، شماره 1، مهر 1397، صفحه 67-79   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v50i1.47107

نویسندگان

سید عیسی مسترحمی^{* 1}؛ سید رضا مؤدب²

¹جامعة المصطفی العالمیه

²دانشگاه قم

چکیده

فرایند آفرینش جهان مادی، ماده نخستین و نقطه آغازین آن از جمله موضوعات کیهان‌شناسی است که در قرآن مورد توجه ویژه قرار گرفته است. کیهان‌شناسان نیز فرضیه‌ها و مدل‌هایی را در این زمینه‌ها ارائه داده‌اند که برخی با شواهد بیشتری همراه شده است. نظریه مهبانگ که از آن با عنوان مدل استاندارد یاد می‌شود ادعا می‌کند که جهان مادی از باز شدن انفجار گونه ماده‌ - فضا - زمان از یک نقطه اولیه بوجود آمده است. ذرّه بسیار چگالی، که به صورت آتشگویی وسیع از گازهای بی‌نهایت چگال و سوزان بود و حدود 7/13 میلیارد سال پیش منفجر شد و انبساط آن به شهادت تغییر مکان سرخ، هنوز ادامه دارد. قرآن کریم با کاربرد، دو واژه رتق و فتق، به مرحله‌ای از آفرینش اشاره می‌کند که آسمان‌ها و زمین بسته بودند و خداوند آن را باز کرده است. هماهنگی بین یافته‌های دانش نجوم و آیات قرآن در این موضوع می‌تواند تفسیری بر این موضوع قرآنی باشد و گروهی نیز بر اعجاز نجومی بودن این آیات تاکید دارند.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ کیهان‌شناسی؛ رتق، فتق؛ مهبانگ؛ مدل استاندارد

مراجع

قرآن کریم، ترجمه گروهی زیر نظر محمد علی رضایی اصفهانی، دارالذکر، چاپ دوم، 1384.

ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، دارالکتب اسلامیه بیروت، چاپ سوم، 1420 ق.

ارسطو، در آسمان، ترجمه اسماعیل سعادت، هرمس، چاپ اول، 1379.

اوبلاکر، اریک، فیزیک نوین، ترجمه بهروز بیضایی، قدیانی، 1370.

آسیموف، ایزاک، جهان چگونه زاده شد؟، ترجمه محمد رضا غفاری، نشر دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بی‌تا.

بوکای، موریس، مقایسه‌ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه ذبیح الله دبیر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1365.

بیضاوی، عبد الله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، موسسه شعبان بیروت، 1421 ق.

تهانو، پادمانابان، پس از سه دقیقه نخستین، ترجمه محسن شادمهری، نشر ققنوس، چاپ اول، 1382.

جابی، سلیم، النظریه القرانیه الکونیه حول خلق العالم، سلیم الجابی، 2000 م.

جوهری، اسماعیل ابن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، دارالعلم بیروت، چاپ سوم، 1404 ق.

چالمرز، آلن اف، چیستی علم، ترجمه سعید زیبا کلام، سمت، 1381.

دگانی، مایر، نجوم به زبان ساده، ترجمه محمد رضا خواجه پور، گیتا شناسی، چاپ دهم، 1382.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، ذوی القربی، چاپ پنجم، 1426 ق.

رضایی اصفهانی، محمد علی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، کتاب مبین، چاپ سوم، 1381.

رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، قم، موسسه نهج البلاغه، 1414 ق.

سلیمان، احمد محمد، القرآن و العلم، دارالعوده، چاپ پنجم، 1981 م.

صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، فرهنگ معارف اسلامی، چاپ دوم، 1408 ق.

طباطبایی محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، چاپ پنجم، 1417 ق.

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو تهران، چاپ سوم، 1372.

طنطاوی، ابن جوهری، الجواهر فی تفسیر القرآن، نشر دارالفکر، بی‌تا.

عدالتی، تقی، و حسن فرخی، اصول و مبانی جغرافیای ریاضی، انتشارات آستان قدس رضوی (ع)، چاپ سوم، 1385.

غزالی، محمد‌بن محمد، جواهر القرآن، بنیاد علوم اسلامی، 1365.

فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، داراحیاء التراث العرب، چاپ سوم،‌ 1420 ق.

فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، هجرت، چاپ دوم، 1410 ق.

قمی، علی ابن ابراهیم، تفسیر قمی، دارالکتاب للطباعة و النشر، 1387 ق.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دفتر نشر فرهنگ اهل البیت، 1361.

کولز، پیتر، کیهان شناسی، بصیرت، چاپ اوّل، 1390.

گراهیل، مک، واژه نامه نجوم و اختر فیزیک، ترجمه محمد تقی عدالتی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1378.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، مراة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، دارالکتب الاسلامیه، 1369.

محمد سامی، محمد علی، الاعجاز العلمی فی القرآن الکریم، دارالمحبة دمشق، بی‌تا.

مسترحمی، عیسی، قرآن و کیهان شناسی، پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن، چاپ اول، 1387.

مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مرکز الکتاب للترجمه و النشر، چاپ اول، 1402 ق.

معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، اسلامی، 1417 ق.

مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، چاپ بیست و هشتم، 1371.

میبدی رشیدالدین، کشف الأسرار و عدة الأبرار، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371.

نجفی، گودرز، مطالب شگفت انگیز قرآن، سبحان، چاپ دوم، 1378.

نوفل، عبدالرزاق، القرآن و العلم الحدیث، دارالکتاب العربی، بیروت، 1407 ق.

نیکلسون، آین، 186 پرسش و پاسخ نجومی، ترجمه عبدالمهدی ریاضی و هادی رفیعی، انتشارات آستان قدس رضوی (ع)، 1375.

ویلارد، ری و دیگران، کیهان و راه کهکشان، ترجمه سید محمد امین احمدی، مؤسسه کتاب همراه، تهران، 1374.