مطالعه کانه‌ زایی منگنز همراه با مجموعه آمیزه رنگین افیولیت نیریز در منطقه آباده طشک استان فارس با استفاده از داده‌ های کانی‌ شناسی و ژئوشیمیایی

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 3، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 9، بهمن 1392، صفحه 201-214   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v5i2.31794

نویسندگان

محمد علی رجب زاده^* ؛ نازنین زمان ثانی

شیراز

چکیده

نهشته‌های معدنی منگنز به‌طور پیوسته در انواع سیماهای سین‌ژنتیک، دیاژنتیک و اپی‌ژنتیک همراه با چرت‌های رادیولاریتی مجموعه آمیزه رنگین افیولیت نیریز در منطقه آباده طشک در شرق استان فارس تشکیل شده‌اند. داده‌های میکروسکپی و XRD بر روی کانسنگهای منگنز، نشانگر کانی‌شناسی ساده ترکیبات منگنز است. پسیلوملان و براونیت به‌عنوان ترکیبات اولیه منگنز در سیمای سین‌ژنتیک به‌صورت نواری با سیلیس بی‌شکل و کوارتز در محیط رسوبی تشکیل شده‌اند. کانیهای براونیت و بیکسبیت به‌صورت نهشته‌های عدسی‌شکل، نشانگر سیمای دیاژنتیک می‌باشند که در محل چینها طی فرآیند دیاژنز ایجاد شده‌اند. کانیهای پیرولوزیت، اوروریت و رانشئیت نیز به‌عنوان کانیهای اصلی حاصل از تحرک و رسوب‌گذاری مجدد منگنز با بافت شکافه‌پرکن طی فرآیندهای سوپرژن در چرت‌های رادیولاریتی میزبان در افقهای فوقانی به‌صورت اپی‌ژنتیک تشکیل شده‌اند. کانسنگهای منگنز شامل مقادیر پایین TiO2 (012/0-078/0 درصد)، Fe/Mn (02/0-06/0) و Al2O3 (019/0-92/0 درصد) و نسبتهای بالایی از Si/Al (53/15-46/427) هستند. همچنین پایین‌بودن مقدار عناصر جزئی Co (31-131 ppm)، Cu (49-277 ppm ) و Ni (86-193 ppm) به‌همراه نابهنجاریهای منفی Ce و مثبت Eu، مجموع اندک REE و غنی‌شدگی LREE در مقایسه با HREE نشانگر تشکیل ترکیبات اولیه منگنز همراه با چرت‌های میزبان در محیطهای مجاور پشته‌های میان‌اقیانوسی و در امتداد مجراهای بروندمی سیال گرمابی کف دریا می‌باشند

کلیدواژه‌ها

منگنز؛ افیولیت نیریز؛ کانی‌ شناسی؛ ژئوشیمی؛ آباده طشک

مراجع

[1] زرین‌کوب م.ح.، کلاگری ع.ا.، برقی ب.، "کانی‌شناسی و چگونگی پیدایش منگنز کمر تلار در خاور بیرجند (استان خراسان‌ جنوبی)"، مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، شماره 2 (1388) ص 309-318.

[2] Tengfel L., “Types and genesis of manganese oxide ores in Guangxi”, southwest Chines Journal of Geochemistry 18 (1999) 87-96.

[3] Kesler S. E., “Mineral resources, Economic and environment”, Mac Milian and Maxwell publishing, NewYork (1994) 391 p.

[4] Stone A. T., “Microbial metabolites and the reductive dissolution of manganese oxides: Oxalate and pyruvate”, Geochemica et Cosmochimica Acta 51 (1987) 919-925.

[5] Preat A., Mamet B., Di Stefano P., Martire L., Kolo K., “Microbially-induced Fe and Mn oxides in condensed pelagic sediments (Middle-Upper Jurassic, Western Sicily)”, Sedimentary Geology 237 (2011) 179-188.

[6] Shah M. T., Moon C. J., “Manganese and ferromanganese ores from different tectonic settings in the NW Himalayas, Pakistan”, Journal of Asian Earth Sciences 29 (2007) 455-465.

[7] Tumiati S., Martin S., Godard G., “Hydrothermal origin of manganese in the high-pressure ophiolite metasediments of Praborna ore deposit (Aosta Valley, Western Alps)”, European Journal of Mineralogy 22 (2010) 577-594.

[8] Skarpelis N., Hatzipanagiotou K., Kaiserloglou M., “Manganiferous cherts in siliceous sediments overlying the Koziakas ophiolite, Western Thessaly, Greece”, The Canadian Mineralogist 30 (1992) 415-421.

[9] Dasgupta H. C., Sambasiva Rao V. V., Krishna C., “Chemical environments of deposition of ancient iron and manganese rich sediments and cherts”, Sedimentary Geology 125 (1999) 83-98.

[10] رجب‌زاده م. ع.، "جایگاه زمین‌شناختی و سنگ‌شناختی کانسارهای کرومیت در شمال غرب افیولیت نیریز، منطقه آباده طشک"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، (1370).

[11] میرزایی م.، "مطالعه کانی‌شناسی و زمین‌شیمی اندیس‌های معدنی منگنز در منطقه آباده طشک"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، (1383).

[12] بیرانوندپور ا.، " جایگاه زمین شناختی ذخایر منگنز آباده طشک"، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز (1385).

[13] ابراهیمی ی. ع.، "تعیین جایگاه سنگ‌شناختی ذخایر معدنی کرومیت به‌منظور ارائه راه‌کار پی‌جویی کرومیت در مجموعه افیولیتی در منطقه آباده طشک"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، (1385).

[14] Nadimi A., “Mantle flow patterns at the Neyriz Paleo-spreading center”, Iran. Earth and Planetary Science Letters 203 (2003) 93-104.

[15] Rajabzadeh M. A., “Mineralization en chromite et elements du groupe du platine dans les ophiolites d'Assemion et de Neyriz, ceinture du Zagros”, Ph.D Thesis. Polytechnique University of Lorraine (1998).

[16] Rajabzadeh M. A., Nazari Dehkordi T., “Mineralogy, geochemistry and geotectonic significance of mantle peridotites with high-Cr chromitites in the Neyriz ophiolite from the outer Zagros ophiolite belts, Iran”, Journal of African Earth Sciences 78 (2013) 1-15.

[17] Hassanipak A. A., Ghazi A. M., Wampler J. M., “Rare earth element characteristics and K-Ar ages of the Band Ziarat ophiolite complex southeastern Iran”, Canadian Journal Earth Science 33 (1996) 1534-1542.

[18] Velilla N., Jimenez Millan J., “Origin and metamorphic evolution of rocks with braunite and pyrophanite from the Iberian Massif (SW Spain)”, Mineralogy and petrology 98 (2003) 73-91.

[19] Marescotti P., Frezzotti M. L., “Alteration of braunite ores from Eastern Liguria (Italy) during syntectonic veining processes: Mineralogy and fluid inclusions”, European Journal of Mineralogy 12 (2000) 341-356.

[20] Guilbert J. M., park C. F., “The geology of ore deposits”, Freemen W.H and company NewYork (1986) 985.

[21] Salem I. A., Ibrahim M. E., Monsef M. A. E., “Mineralogy, geochemistry, and origin of hydrothermal manganese veins at Wadi Malik, Southern Eastern Desert, Egypt”, Arabian Journal of Geosciences 5 (2012) 385-406.

[22] Rantitsch G., Melcher F., Meisel T., Rainer T., “Rare earth, major and trace elements in Jurassic manganese shales of the northern Calcareous Alps: hydrothermal versus hydrogenous origin of stratiform manganese deposits”, Mineralogy and petrology 77 (2003) 109-127.

[23] Dessle L. W., cronan V., Marchig M., Wiedicke M., “Hydrothermal sedimentation adjacent to propagating Valu Fa Ridge, Lau Basin, sw pacific”, Marine Geology 162 (2000) 479-500.

[24] Acharya B. C., Rao D. S., Sahoo P. K., “Mineralogy, chemistry and genesis of Nishikhal Manganes ore of south Orissa, India”, Mineralium Deposita 32 (1997) 79-93.

[25] Holtstam D., Mansfeld Y., “Origin of carbonate hosted Fe-Mn-(Ba, As, Pb, Sb, W) deposit of Langbon in Central Sweden”, Mineralium Deposita 36 (2001) 641-657.

[26] Alexe V., Trandafir V., Saptefrati G., Mihalache A., “Black chert–hosted manganeses deposits from the Bistritei Mountains, Eastern Carpathians (Romania): petrography, genesis and metamorphic evolution”, Ore Geology Reviews 24 (2004) 45-65.

[27] Reolid M., Kadiri K. El., Abad I., Oloriz F., Jimenez-Millan J., “Jurassic microbial communities in hydrothermal manganese crust of the Rifian Calcareous Chain, Northern Morocco”, Sedimentary Geology 233 (2011) 159-172.

[28] Shah M. T., Moon C. J., “Mineralogy, geochemistry and genesis of ferromanganese ores from Hazara area, NW Himalayas, Northern Pakistan”, Journal of Asian Earth science 23 (2004) 1-15.

[29] Jach R., Dudek T., “Origin of a Toarcian Manganese carbonate/silicate deposit from Krizna unit, Tatra Mountains, Poland”, Chemical Geology 224 (2005) 136-152.

[30] Pecher K., Mccubbery D., Kneeder E., Rothe J., Barger J., Melgs q., Nealson K., Tonner B., “Quantitative charge state analysis of Manganese bio minerals in aqueous suspension using scanning transmission X–Ray Microscopy (STXM)”, Geochemica et cosmochimica Acta 67 (2003) 1089-1098.

[31] Tebo B. M., Bargar J. R., Clement B. G., Dick K. J., Murray K. J., Parker D., Verity R., Webb S. M., “Biogenic Manganese oxides: properties and mechanisms of formation”, Annul Review Earth and planetary science letters. 23 (2004) 287-328.

[32] Toner B., Fakra S., Villaobs M., Warwich T., Sposito G., “Spatially Resolved characterization of Biogenic Manganese oxide production within a Bacterial Biofilm”, Appllied Environmental Microbiology 71 (2005) 1300-1310.

[33] Hein J. R., Schulz M. S., Dunham R. E., Stern R. J., Bloomer S. H., “Diffuse flow hydrothermal manganese mineralization along the active Mariana and southern Izu-Bonin arc system, western Pacific”, Journal of Geophysical Research 113 (2008) 29.

[34] Bazilevskaya E. S., “Ocean Environment and Developing of Oceanic Iron–Manganese Ores”, Doklady Earth Sciences 429 (2009) 1417–1419.

[35] Dubinin A.V., Uspenskaya T. Y., Gavrilenko G. M., Rashidov V. A., “Geochemistry and

Genesis of Fe–Mn Mineralization in Island Arcs in the West Pacific Ocean”, Geochemistry International 46 (2008) 1206-1227.

[36] Mishra P. P., Mohapatra B. K., Singh P. P., “Contrasting REE signatures on manganese ores of iron ore group in North Orissa, India”, Journal of Rare Earths 25 (2007) 749-758.