ارزیابی تحمل به یخ‌زدگی در ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت شرایط کنترل شده

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 7، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 7، فروردین 1390، صفحه 65-71   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v3i1.9971

نویسندگان

احمد نظامی^* ؛ زینت برومند رضازاده

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش یخ‌زدگی بر ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجراء درآمد. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از رقم (شامل پنج رقم پاییزه با نام‌های K.W. 3، K.W. 6، K.W. 16، زرقان 279 و لاین 295 و رقم بهاره-پاییزه IL-111) و دماهای یخ‌زدگی (شامل شش دمای صفر، 4-، 8-، 12-، 16- و 20- درجه سانتی گراد). کاشت در اوایل پاییز انجام و به منظور ایجاد خوسرمایی، گیاهان تا مرحله 7-5 برگی در شرایط آب و هوایی طبیعی رشد یافته و پس از آن تیمارهای یخ‌زدگی در شرایط کنترل شده بر روی آنها اعمال شد. سپس گلدان‌ها به محیط طبیعی منتقل شده و پس از سه هفته درصد بقاء و بازیافت (رشد مجدد) گیاهان ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که درصد بقاء ارقام تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نداشتند. مقدار LT50 برای ارقام مختلف بین 13- تا 5/13- درجه سانتی گراد بود. بررسی بازیافت بوته‌ها سه هفته پس از تیمار یخزدگی نشان داد که وزن خشک ارقام گلرنگ تفاوت معنی‌داری داشت و کمترین میزان وزن خشک را رقم IL-111 دارا بود. همچنین با کاهش دما به 12- درجه سانتی گراد وزن خشک ارقام کاهش یافت. از نظر LT50و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (RDMT50) نیز کمترین مقدار مربوط به لاین 295 و رقم IL-111 بود که این امر می‌تواند نشان دهنده بازیافت ضعیف‌تر این دو رقم نسبت به سایر ارقام باشد.

کلیدواژه‌ها

بازیافت؛ درصد بقاء؛ دمای کشنده 50 درصد نمونه‌ها؛ تحمل به یخ‌زدگی؛ دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک

مراجع

1- Azizi, H., Nezami, A., Nassiri Mahallati, M., and Khazaie, H.R. 2007. Evaluation of cold tolerance in wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under controlled conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 5: 109-120. (In Persian with English Summary)

2- Blum, A. 1988. Plant Breeding for Stress Environment. CRC Press, USA. 223 pp.

3- Bridger, G.M., Falk, D.E., Mckersie, B.D., and Smith, D.L. 1996. Crown freezing tolerance and field winter survival of winter cereals in eastern Canada. Crop Science 36: 150-157.

4- Fazeli, F., Sadrabadi, R., Zare Faizabadi, A., and Ezat Ahmadi, M. 2008. The effect of sowing date and plant density on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorious L.) in Rokh plateau. Iranian Journal of Field Crops Research 5:327-332. (In Persian with English Summary)

5- Forouzan, K. 1999. Safflower. Oil Seed Cooperation Publisher. 150 pp. (In Persian)

6- Fowler, D.B., Gusta, L.V., and Tyler, N.J. 1981. Selection for winter hardiness in wheat. III. Screening methods. Crop Science 21: 896-901.

7- Griffith, M., and McIntyre, C.H. 1993. The interrelationship of growth and frost tolerance in winter rye. Plant Physiology 87: 335-344.

8- Gusta, L.V., and Fowler, D.B. 1977. Cold resistance and injury in winter cereals. pp 159-178. In: “H. Mussel and R.C. Staples (eds.) Stress physiology in crop plants. John Wiley and Sons, New York.

9- Gusta, L.V., O’Connor, B.J., Gao, Y.P., and Jana, S. 2001. A re-evaluation of controlled freeze-tests and controlled environment hardening conditions to estimate the winter survival potential of hardy winter wheat. Canadian Journal of Plant Science 80: 241-246.

10- Hekneby, M., Antolin, M.C., and Sanchez-Diaz, M. 2006. Frost resistance and biochemical changes during cold acclimation in different annual legumes. Environmental and Experimental Botany 55: 305-314.

11- Kafi, M., and Rostami, M. 2007. Yield characteristics and oil content of three safflower (Carthamus tinctorious L.) cultivars under drought in reproductive stage and irrigation with saline water. Iranian Journal of Field Crops Research 5: 121-131. (In Persian with English Summary)

12- Karimi, H. 1996. Field Crops. University of Tehran Press. 387 pp. (In Persian)

13- Mirmohammadi Maibodi, A.M., and Tarkesh Esfahani, S. 2004. Physiological and Breeding Aspects of Cold and Freezing Stress in Crops. Golbon Press. 223 pp .(In Persian)

14- Mirzaie Asl, A., Yazdi Samadi, B., Zali, A., and Sadeghian Motahhar, Y. 2002. Evaluation of cold tolerance of wheat with laboratory methods. Journal of Sciences and Technology of Agricultural and Natural Resources 6: 186-177. (In Persian with English Summary)

15- Mohammadi Nikpour, A., and Koocheki, A. 1999. Effects of sowing date on Growth indices, yield and yield components of safflower. Journal of Agricultural Sciences and Technology 13: 7-15. (In Persian with English Summary)

16- Nezami, A., Soleimani, M.R., Ziaee, M., Ghodsi, M., and Bannayan Aval, M. 2010. Evaluation of freezing tolerance of hexaploid triticale genotypes under controlled conditions. Notulae Scientia Biologicae 2: 114-120.

17- Nezami, A., Bagheri, A., Rahimian, H., Kafi, M., and Nassiri, M. 2007. Evaluation of freezing tolerance of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes under controlled conditions. Journal of Sciences and Technology of Agricultural and Natural Resources 10: 257-269. (In Persian with English Summary)

18- Rashed Mohassel M.H., Nezami, A., Bagheri, A., Hajmohammadnia, K., and Bannayan, M. 2009. Evaluation of freezing tolerance of two fennel (Foeniculum vulgar L.) ecotypes under controlled conditions. Journal of Herbs, Spices and Medicinal Plants 15: 131-140.

19- Rife, C.L., and Zeinali, H. 2003 .Cold tolerance in oilseed rape over varying acclimation durations. Crop Science 43:96–100.

20- Teutonico, R.A., Palta, J.P., and Osborn, T.C. 1993. In vitro freezing tolerance in relation to winter survival of rapeseed cultivars. Crop Science 33: 103–107.