اولین گزارش از لوله‌های زیستی کرم‌های حلقوی پلی‌کیت (پرتاران) ائوسن از ناودیس سراکه (منطقه سُه، شمال غرب اصفهان ـ ایران مرکزی)

رخساره‌های رسوبی

مقاله 1، دوره 11، شماره 1، شهریور 1397، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v11i1.59559

نویسندگان

علی بهرامی^* ؛ مهدی یزدی؛ صفوره صدری؛ مرجان خداوردی حسن وند

دانشگاه اصفهان

چکیده

مطالعه نهشته‌های کربناته و مارنی دارای بقایای لوله‌های زیستی کرم‌های حلقوی پلی‌کیت در منطقه سُه اصفهان (ناودیس سراکه) به شناسایی گونه Rotularia spirulaea از خانواده کرم‌های سرپولید منجر گردید. به طورکلی Rotularia در محیط‌هایی که به هم ریختگی لایه‌ها توسط موجودات زنده زیاد باشد و در محیط‌های با انرژی متوسط تا بالا به طور فراوان یافت می‌شود. بسیاری ازکرم‌های Rotularia قسمت یا تمامی طول عمر خود را در لوله‌های آهکی یا سیمانی ترشح شده گذرانیده‌اند. این کرم حلقوی اغلب از زمان ژوراسیک تا پالئوژن در دریاهای کم‌عمق (ائوسن) وجود داشته و در مرز ائوسن ـ الیگوسن منقرض شده است. کرم‌های Rotularia به همراه بقایایی از قطعات خرچنگ، شکم‌پا و روزن‌داران کف‌زی گویای شرایط دریایی کم‌عمق در زمان تشکیل نهشته‌های مورد مطالعه بوده است.

کلیدواژه‌ها

ائوسن؛ کرم های حلقوی پلی کت؛ سنکلینال سراکه؛ روتولاریا؛ سرپیولید

مراجع

صدری، ص.، 1390. زیست چینه نگاری و سنگ چینه نگاری رسوبات ائوسن در شمال غرب اصفهان (سنکلینال منطقه سُه) براساس ماکروفسیل و میکروفسیل. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، 109 ص.

کمالی سروستانی، ح.، صادقی، ع.، آدابی، م.ح.، موسویان، س. م.، 1390. معرفی لوله‌های زیستی کرم‌های پرتاران در سازند دبرسو (ایران مرکزی). پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 27 (4): 21ـ30.

Accorsi benini, C., & Ungaro, S., 1989. Le comunitie a Rotularia spirulaea lamarck: analisi paleoecologica di un affiramento Priaboniano presso Nanto (Collini Berici). Atti 3 Simposio di Ecologia e Paleontologia delle Comunite Bentoniche, Catania-Taormina, 12-18 ottobre 1985.

Ball, H.W., 1960. Upper Cretaceous Decapoda and Serpulidae from James Ross Island, Graham Land. Scientific Reports of the Falkland Islands Dependencies Survey, 24: 1-30.

Benini, A.C., Braga, G., & Ungaro, S., 1988. Analisi paleosinecologica di una comunità di un livello a Rotularia spirulaea Lamarck (Polichete serpulide) presso Sossano (Monti Berici, Vicenza). Memorie di Scienze Geologische, 40: 413-437.

Bronn, H.G., 1827. Verzeichnis der vom Heidelberger Mineralien-Komptoir verka¨uflichen Konchylien-Planzenthier-und anderen Versteinerungen. Zeitschrift fu¨r Mineralogie, 2: 529-544.

Burmeister, H., 1837. Handbuch der Naturgeschichte. Part 2, Enslin, Berlin, 369-858.

Carter, J.G.K., Bandel, V., DE Buffre´ NIL, V.S.J., Carlson, J., Castanet, M.A., Crenshaw, J.E., Dalingwater, H., Francillion-Vieillot, J., GE´ Radie, F.J., Meunier, H., Mutvei, A., De Riqle`s, J.Y., Sire, A., Smith, B., Wendt, J., Williams, A., & Zylberberg, L., 1990. Glossary of skeletal biomineralization. In: Carter, J.G., (ed.), Skeletal Biomineralization: Patterns, Processes and Evolutionary Trends, 1: 609-671

Chamberlin, R.V., 1919. The Annelida Polychaeta of the Albatros Tropical Pacific Expedition, 1891-1905. Memoirs of the Museum of Comparative Zoology, Harvard University press, 48: 1-514.

Chiplonkar, G.W., & Tapaswi, P.M., 1973. Fossil polychaetes from the Upper Cretaceous rock formations of South India. Pt. 2, Proceedings of the Indian Academy of Science, B77: 202-213.

Cossmann, M., 1912. Essais de pale´oconchologie. compare´e, 9: 215.

Cossmann, M., & Pissarro, G., 1911. Inoconographie complete des coquilles fossiles de l’Eocene des environs de Paris, 45 p.

D’archiac, A., 1848. Description des fossiles du groupe nummulitique recueillis par M. S. P. Pratt et M. J. Delbos aux environs de Bayonne et de Dax. Memorie Society Geology, 2e series, Tome 3, Memorie (Paris) 6: 397-456.

Defrance, J.M.L., 1827. Manuel de Malacologie et de Conchyliologie. Levrault, Paris, 647 p.

Doncieux, L., 1926. Catalogue descriptif des fossiles nummulitiques de l’Aude et de l’He´rault. Deuxie`me partie, fascicule III. Corbie`res septentrionales. Annales de l’Universite´ de Lyon, Nouvelle Se´rie,

1: 1-80.

Fauchald, K., 1977. The Polychaete worms. Definitions and keys to the orders, families and genera. Natural History Museum of Los Angeles County, Science Series, 28: 1-190.

Fauchald, K., & Jumars, P.A., 1979. The diet of worms: a study of polychaete feeding guilds. Oceanography and Marine Biology Annual Review, 17: 193-284.

Fischer, R., Pernet, B., & Reitner, J., 2000. Organomineralization of cirratulid annelid tubes. Fossil and recent examples. Facies, 42: 35-50.

Grube, A.E., 1850. Die Familien der Anneliden. Archiv für Naturgeschichte, 16: 249-364.

Hagn, H., & Schmid, R., 1988. Fossilien von Neubeuern. Neubeuern am Inn. Bilder aus der geologischen Vergangenheit. Institut für Paläontologie und historische Geologie (München): 1-109.

Hagn, H., Darga, R., & Schmid, R., 1992. Erdgeschichte und Urwelt im Raum Siegsdorf. Fossilien als Zeugen der geologischen Vergangenheit. Gemeinde Siegsdorf (München): 1-241.

Heim, A., 1908. Die Nummuliten-und Flyschbildungen der Schweiz eralpen. Versuch zu einer Revision der alpinen EocaenStratigraphie. Abhandlungen der Schweizerischen Paläontologischen Gesellschaft,

35: 1-301.

Hoşgör, İ., & Okan, Y., 2006. The annelid polychaete Rotularia spirulaea Lamarck, 1818 from the Early Middle Eocene (middle-late Cuisian) of Çankırı Basin (Central Anatolia, Turkey). Journal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe Universitiy, 27: 173-179.

Hosgor, I., & Okan, Y., 2006. The annelid polychaete Rotularia spirulaea Lamarck, 1818 from the early Middle Eocene (middle-late Cuisian) of Çankırı Basin (Central Anatolia, Turkey). Journal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University, 27 (3): 173-179

Hove, H.A., & Kupriyanova, E.K., 2009. Taxonomy of Serpulidae (Annelida, Polychaeta): the state of affairs. Zootaxa, 2036: 1-126.

Howell, B.F., 1962. Worms. In: Moore, R.C., (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology. Part W (Miscellanea), Lawrence, Kansas, W144-W177.

Jäger, M., 1983. Serpulidae (Polychaeta Sedentaria) aus der norddeutschen höheren Oberkreide - Systematik, Stratigraphie, Ökologie. Geologisches Jahrbuch, A68: 3-219.

Janssen, A.W., Jagt, J.W.M., Yazdi, M., Bahrami, A., & Sadri, S., 2013. Early-middle Eocene faunal assemblages from the Soh Area, north-central Iran, Introduction and pteropods (Mollusca, Gastropoda, Thecosomate). Cainozoic Research, 10 (1-2): 23-34.

Karagiuleva, J.D., 1964. Les Fossiles de Bulgarie Paleogene Mollusca. Academie des Sciences de Bulgarie, 270 p.

Karagjuleva, J.U.D., 1964. Iskopaemaja fauna Bolgarii, VI a, Paleogen Molljuski. In: Cankov, V., (ed.), Fosilite na B’lgarija, VI a, Paleogen. Izdanie na B’lgarskata Akademija na naukite (Sofija): 1-279.

Kecskemeti-körmendy, A., 1980. Az ÉszakkeletiBakony eocen medence faciesenek puhatestú faunaja. (La faune des Mollusques du facies de bassin eocene du Bakony nord-oriental). Annales instructions Geology Public Hungarici (Budapest), 63 (3): 1-227.

Keen, A.M., 1961. A proposed reclassification of the gastropod family Vermetidae. Bulletin of the British Museum (Natural History), 7: 183-213.

Khodaverdi Hassan-vand, M., Bahrami, A., Yazdi, M., Osso, A., Safari, A., Martinez, J.L., & Vega, F.J., 2016. Occurrence of Retrocypoda almelai Via Boada, 1959 (Decapoda: Retroplumidae) in the Eocene of Central Iran. Paleontologia Mexicana, 5 (1): 21-31.

kochansky-devide, V., 1964. Paleozoologija. kolska knjiga (Zagreb): XI+1-451.

Lamarck, J.B., 1818. Histoire Naturelle des Animaux sans Vertebres, 5: Paris.

Leymerie, A., 1846. Tezr. aNumm. Des Corbieres et Montagno Noire. Memoires de la Societe geologique de France, (2) 1.

Lommerzheim, A., 1979. Monographische Bearbeitung der Serpulidae (Polychaeta sedentaria) aus dem Cenoman (Oberkreide) am Su¨dwestrand des Mu¨nsterla¨nder Beckens. Decheniana, 132: 110-195.

Macellari, C.E., 1984. Revision of Serpulids of the genus Rotularia (Annelida) at Seymour Island (Antarctic Peninsula) and their value in stratigraphy. Journal of Paleontology, 58 (4): 1098-1116.

Mannani, M., & Yazdi, M., 2009. Late Triassic and early Cretaceous sedimentary sequences of northern Isfahan Province (central Iran): stratigraphy and paleoenvironment. Boletin de la Sociedad Geologica Mexicana, 62: 207-211.

Mikuz, V., 2008. The serpulid worm Rotularia spirulaea from Eocene beds near Gracisce in Istria, Croatia. Geologija, 51 (2): 161-168.

Moore, R.C., 1969. Treatise on Invertbrate paleontology. Geological society of American INC, The University of Kansas, 1: 1224 p.

Nielsen, K.B., 1931. Serpulidae from the Senonian and Danian deposits of Denmark. Meddelelser fra Dansk Geologisk Forening-Kǿbenhaven, 8: 71-113.

Oppenheim, P., 1901. Die Priabonaschichten und ihre Fauna im Zusammenhange mit gleichalterigen und analogen Ablagerungen. Palaeontographica (Stuttgart), 47: 1-348.

Perkins, T.H., 1991. Calcisabella piloseta, a new genus and species of Sabellinae (Polychaeta: Sabellidae). Bulletin of Marine Science, 48: 261-267.

Petkovi, K.V., 1949. Kratak kurs istoriske geologije. Nau~na knjiga (Beograd), 1-212.

Regenhardt, V.H., 1961. Serpulidae (Polychaeta sedentaria) aus der Kreide Mitteleuropas, ihre ökologische, taxonomische und stratigraphische Bewertung. Mitteilungen aus dem Geologischen Staatsinstitut in Hamburg, 30: 5-115.

Roger, J., 1952. Classe des Chaetopodes (Chaetopoda Blainville 1815). In: Piveteau, J., (ed.), Traite de Paleontologie, Tome II. Brachiopodes, Chetognathes, Annelides, Gephyriens, Mollusques. Masson et Cie (Paris), 167-202.

Rovereto, G., 1904. Contributio allo studio dei Vermeti fossili. Bolletino della Societa Paleontologica Italiana, 23: 67-83.

Ruppert, E.E., Fox, R.S., & Barnes, R.D., 2004. Invertebrate Zoology, a Functional Evolutionary Approach. Thomson- Brooks/Cole, Belmont, USA, 963 p.

Rutsch, R., 1939. Die Gattung Tubulostium im Eocene der Antillen. Eclogae Geologicae Helvetiae, 32: 231-244.

Savazzi, E., 1995. Morphology and mode of life of the polychaete Rotularia. Palaeontologische Zeitschrift, 69 (1-2): 73-85.

Schafhäutl, K., 1863. Süd-Bayerns Lethaea Geognostica. Der Kressenberg und die südlich von ihm gelegenen Hochalpen geognostich betrachtet in ihren Petrefacten. (Leipzig): XVII+1- 487, Taf. 1-86.

Schauroth, C.F.Von., 1865. Verzeichnis der Versteinerungen im Herzoglichen Naturaliencabinet zu Coburg. XV, 327 p. Dietz, Coburg.

Schmidt, W., 1955. Der stratigraphische Wert der Serpulidae im Tertiar. Palaontologische Zeitschrift,

29: 38-45.

Seilacher, A., & Gishlick, A.D., 2014. Morphodynamics. CRC press, 551 p.

Sørensen, A.M., & Surlyk, F., 2010. Palaeoecology of tube-dwelling polychaetes on a Late Cretaceous rocky shore, IvöKlack (Skåne, Peninsula) and their value in stratigraphy. Cretaceous Research, 31: 553-566.

Stevens, G.R., 1967. Upper Jurassic fossils from Ellsworth Land, West Antarctica, and notes on Upper Jurassic biogeography of the South Pacific Region. New Zealand Journal of Geology and Geophysics,

10: 345-393.

Stoliczka, F., 1868. The Cretaceous fauna of southern India. The Gastropoda. Palaeontologia Indica,

2: 1-498.

Şuraru, N., & Şuraru, M., 1967. Rotularia spirulacea (Lamarck) (Vermes) im Eozan des siebenbürgischen Beckens. Palaontologische Zeitschrift, 41 (1-2): 111-117.

Toniolo, F., 1909. L’Eocene dei dintorni di Rozzo in Istria e la sua fauna. Palaeontographia Italica (Bologna) 15: 237-295. Tav. 24-26 (1-3).

Toula, F., 1918. Lehrbuch der Geologie. Ein Leitfaden für studierende. Alfred Hölder (Wien und Leipzig): XI+1-556, Taf. 1-30.

Vega, J., & Perilliat, M.D., 1995. On some Paleocen in verteberates from the Potreillos formation. Northeastern Mexico, 69: 862-869.

Walker, C., & Ward, D., 1992. Fossils the visual guide to over 500 fossil genera from around the world. Australia, Collins and Angust Robertson publishrs, 320 p.

Ware, W., 1975. British Lower Greensand Serpulidae. Palaeontology, 18: 93-116.

Wenz, W., 1943. Gastropoda. Allgemeine Teil und Prosobranchia, 1201-1506. In: Schindewolf, O.H., (ed.), Handbuch der Pala¨ozoologie, 6 (6).

Whitfield, R.P., 1890. Observations on some Cretaceous fossils from the Beyrut District of Syria, in the collection of the American Museum of Natural History, with descriptions of some new species. Bulletin of the American Museum of Natural History, 3: 381-441.

Wilckens, O., 1910. Die Anneliden, Bivalven und Gastropoden der Antarktischen Kreideformation. Wissenschaftliche Ergebnisse der Schwedischen Sudpolar-Expedition 1901-1903, 3 (12): 1-132.

Wrigley, A., 1951. Some Eocene serpulids: Proceedings of the Geologists Association, London, 62: 177-202.

Wynd, J.G., 1965. Biofacies of the Iranian oil consortium agreement agrea. Iranian Offshore Oil Company, Report No. 1082, 80 p, unpublished.

Yazdi, M., Bahrami, A., & Vega, J., 2010. Addition to Albian (Cretaceous) Crustacea from Iran. Boletin de la sociedad geologica Mexicana, 62: 207- 211.

Zahedi, M., 1973. Etude geologique de La region de Soh (W de Iran central). Geological survey of Iran, Tehran, 197 p.

Zahedi, M., 1975. Geological map of the Soh area, west centeral Iran, Cartographic Section of Geological Survey of Iran, 1:100 000.

Zelinskaja, V.A., Kulienko, V.G., Makarenko, D.E., & Soroan, E.A., 1968. Paleontologieskij spravonik. Tom 2, Brjuhonogie i lopatonogie molljuski paleogena i miocena Ukraini. Izdatelstvo »Naukova dumka« (Kiev): 1-280.

Zittel, K.A., 1895. Grundzüge der Palaeontologie (Palaeozoologie). Druck und Verlag von R. Oldenbourg (München und Leipzig): VIII+1-971.