بازخوانی هستی شناختی و معرفت شناختی دیدگاه مثل

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 2، دوره 47، شماره 2، دی 1394، صفحه 103-134   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v47i2.12905

نویسندگان

محمود صیدی^{* 1}؛ عسگر دیرباز²

¹دانشگاه شاهد

²دانشگاه قم

چکیده

نظریه مثل مهم‌ترین دیدگاه فلسفی افلاطون بوده و در ضمن تمثیل غار مطرح گردیده است. او تلاش بسیاری در تبیین این نظریه و اقامه براهینی بر اثبات آن نموده با وجود این دیدگاه او در زمینه براهین اثبات و محسوساتی که دارای مثال‌اند دچار کاستی است. در پژوهش حاضر اثبات گردیده که انتقادات ارسطو، ابن سینا و علامه طباطبایی به این نظریه صحیح نیوده و دیدگاه آگوستین، آنسلم و کانت در مورد آن ناقص بوده و با انتقادات اساسی مواجه هستند. شیخ اشراق و در پی او ملاصدرا به عقول عرضی بودن مثل معتقد بوده و هر نوعی از انواع مادی را دارای مثال می‌دانند. نظریه مثل با قواعد فلسفی متعالیه و نه اشراق قابل اثبات است. این نظریه ارتباط تنگاتنگی با هنر، زیبایی شناسی، سیاست، حقوق، اخلاق، تعلیم و تربیت، معماری و علوم رایانه دارد.

کلیدواژه‌ها

مثل؛ افلاطون؛ محسوسات؛ تمثیل غار؛ عقول عرضی

مراجع

ارسطو، مابعدالطبیعه، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو، 1378.

اسپینوزا، بندیکتوس دو، اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، مرکز نشر دانشگاهی، 1388.

افلاطون، دوره آثار، ترجمه محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، 1367.

اکبریان، رضا؛ زمانیها، حسین، بررسی و تحلیل نظریه مثل و جایگاه آن از دیدگاه افلاطون و ملا صدرا، نامه مفید، 1386، شماره59

ایلخانی، محمد، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران، سمت، چاپ پنجم، 1391.

پاپکین، ریچارد هنری و آروم استرول، کلیات فلسفه، ترجمه: دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، تهران، چاپ ششم، 1369.

سهروردی، یحیی بن حبش، مجموعه مصنفات، هنری کربن، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم، 1372.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی‌الاسفار العقلیة الاربعه، منشورات مصطفوی، قم: 1383 ق.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیه، سید جلال آشتیانی، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم، 1382.

طباطبائی، محمد حسین، نهایة الحکمة، تصحیح: عباس‌علی زارعی سبزواری، موسسة النشر الاسلامی، قم: 1423 ق.

کاپلستون، فردریک، از آگوستین تا اسکوتوس، ترجمه: ابراهیم دادجو، نشر: علمی و فرهنگی، چاپ دوم، 1391.

کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفی یونان و روم، ترجمه: سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران: نشرسروش، چاپ دوم، 1368.

کانت، ایمانوئل، تمهیدات، ترجمه غلامعلی حداد عادل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، 1367.

گاتری، ویلیام کیت چیمبرز، فلاسفه یونان از افلاطون تا ارسطو، ترجمه: حسن فتحی، تهران: فکر روز،1375.

لاوین، از سقراط تا سارتر، ترجمه: پرویز بابائی، تهران: نشر نگاه، چاپ دوم، 1384.

یاسپرس، کارل، افلاطون، انتشارات خوارزمی، محمدحسن لطفی، 1357.

Kant, Immanuel, Critique of pure reason, Translated by Paul Guyer, London, Cambridge, 1998.

http://en.wikipedia.org/wiki/Architecture.

http://en.wikipedia.org/wiki/Biology.