رمزگشائی ضمائر فاعلی و مفعولی فعل «لَمْ أَخُنْهُ» در آیه پنجاه و دوم سوره یوسف

علوم قرآن و حدیث

مقاله 1، دوره 50، شماره 2، دی 1397، صفحه 9-29   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v50i2.43594

نویسندگان

طاهره رحیم پور ازغدی^* ؛ سید حسین سید موسوی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

آیه پنجاه و دوم سوره یوسف از جمله آیاتی است که در تفسیر و ترجمه آن اختلافات فراوانی میان مترجمان و مفسران وجود دارد به‌طوری که به هشت شکل ترجمه شده است. اختلاف به ضمایر فاعلی و مفعولی فعل «لَمْ أَخُنْهُ» باز می‌گردد که با رمزگشایی از مراجع ضمایر فاعلی و مفعولی این فعل، تکلیف ضمیر فاعلی «لِیعْلَمَ» نیز روشن می‌شود. برخی آن را کلام زلیخا و برخی گفتار یوسف دانسته‌اند. نیز ضمیر مفعولی را برخی به عزیز و بعضی به یوسف و گروهی به زلیخا برگردانده‌اند. سؤال این مقاله این است که ضمایر فاعلی و مفعولی به چه افرادی بر می‌گردد؟ با توجه به آیات قبل، به نظر می‌رسد این آیه حکایت کلام زلیخا همسر عزیز مصر است که پس از اعتراف به خطایش نسبت به حضرت یوسف، اعلام می‌دارد: این اعتراف را از این جهت گفتم که همسرم عزیز بداند که من در غیابش به او خیانت نکرده‌ام. بنابراین بایستی در ترجمه و تفسیر آیه تجدید نظر شود و ترجمه فوق جایگزین گردد. در پایان ضمن بررسی و نقد دیدگاه علامه طباطبائی، نظر ابن کثیر را می‌پذیریم.
 

کلیدواژه‌ها

یوسف؛ زلیخا؛ عزیز؛ خیانت؛ ملک؛ ترجمه قرآن

مراجع

قرآن کریم، ترجمه عبد المحمد آیتی، تهران: سروش، چاپ چهارم، 1374.

قرآن کریم، ترجمه سید کاظم ارفع، تهران: فیض کاشانی، چاپ اول، 1381.

قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، قم: فاطمة الزهراء، چاپ دوم، 1380.

قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان، قم: اسوه، چاپ اول، 1383.

قرآن کریم، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: جاویدان، چاپ پنجم، بی‌تا.

قرآن کریم، ترجمه کاظم پورجوادی، تحقیق و ویرایش: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی، چاپ اول، 1414 ق.

قرآن کریم ، ترجمه سید مهدی حجتی، گلی از بوستان خدا، قم: بخشایش، چاپ ششم، 1384.

قرآن کریم، ترجمه شاه ولی الله دهلوی، تحقیق عبد الغفور عبد الحق بلوچ و شیخ محمد علی، مدینه: مجمع ملک فهد لطباعة المصحف الشریف، چاپ اول، 1417 ق.

قرآن کریم، ترجمه محمد علی رضایی اصفهانی و همکاران، قم: دارالذکر، چاپ اول، 1383.

قرآن کریم، ترجمه ابو الحسن شعرانی، تهران: اسلامیة، چاپ اول، 1374.

قرآن کریم، ترجمه محمود صلواتی، تهران: مبارک، چاپ اول، 1387.

قرآن کریم، ترجمه علی اکبر طاهری قزوینی، تهران: قلم، چاپ اول، 1380.

قرآن کریم، ترجمه جلال الدین فارسی، تهران: انجام کتاب، چاپ اول، 1369.

قرآن کریم، ترجمه احمد کاویانپور، تهران: اقبال، چاپ سوم، 1378.

قرآن کریم، ترجمه سید علی گرمارودی، تهران: قدیانی، چاپ دوم، 1384.

قرآن کریم، ترجمه مجهول قرن 10، چاپ تهران، 1384.

قرآن کریم، ترجمه علی مشکینی، قم: الهادی، چاپ دوم، 1381.

قرآن کریم، ترجمه عباس مصباح زاده، تهران: بدرقه جاویدان، چاپ اول، 1380.

قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: دار القرآن الکریم، دفتر مطالعات تاریخ ومعارف اسلامی، چاپ دوم، بی‌تا.

قرآن کریم، ترجمه محمود یاسری، تحقیق مهدی حائری تهرانی، قم: بنیاد فرهنگی امام‌مهدی (عج)، چاپ اول، 1415 ق.

ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، تحقیق و تصحیح: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404 ق.

ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385 / 1966 م.

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: محمد حسین شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419 ق.

صفی علیشاه، محمدحسن بن محمد باقر، تفسیر صفی، تهران: منوچهری، چاپ اول، 1378.

طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، 1417 ق.

طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.

طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: رضا ستوده، توسط گروهی از مترجمان، تهران: فراهانی، 1360.

طبری، محمدبن جریر، ترجمه تفسیر طبری، تحقیق حبیب یغمایی، تهران: توس، چاپ دوم، 1356.

طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

عاملی، ابراهیم، تفسیر عاملی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: صدوق، چاپ اول، 1360.

عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، تحقیق: هاشم رسولی، تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیة، چاپ اول، 1380 ق.

لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق و تصحیح: حسین حسنی بیرجندی، قم: دار الحدیث، 1376.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تحقیق و تصحیح: هاشم رسولی محلاتی، قم: دار الکتب الإسلامیة، 1404 ق.

معرفت، محمد هادی، التفسیر و المفسرون، مشهد: الجامعة الرضویه للعلوم الاسلامیه، چاپ اوّل، 1418 ق/ 1997 م.

مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374.

نرم‌افزارها

نرم افزار جامع التفاسیر، نسخه 5/2 مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، قم، شماره شناسنامه اثر: 105-69-38، 2014 م.