ژئوشیمی و کانی‌ شیمی توده گابرویی شاه‌ آباد، شمال‌ غرب نورآباد، استان لرستان

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 5، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 9، بهمن 1392، صفحه 291-305   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v5i2.31986

نویسندگان

رضا زارعی سهامیه^{* 1}؛ امیر علی طباخ شعبانی²؛ سید وحید شاهرخی³؛ نسرین بارک³

¹لرستان

²خوارزمی

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

چکیده

توده‌های گابرویی ایزوتروپ که در غرب شاه‌آباد در مرز زون‌های زاگرس و سنندج- سیرجان رخنمون دارد از الیوین گابرو، گابرو و تروکتولیت تشکیل شده است. همبری این توده‌ها با سنگهای متاولکانیک و اسلیت و آهکهای ژوراسیک، تکتونیکی و گسله است ولی در جنوب با اولترامافیک‌هایی که به‌عنوان بخشی از سکانس افیولیتی معرفی شده‌اند، عادی است. پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و الیوین، کانیهای اصلی، و مگنتیت، تیتانومگنتیت و سرپانتین، کانیهای فرعی و ثانوی این سنگها هستند. نتایج تجزیه میکروپروب نشان می‌دهد ترکیب پلاژیوکلاز لابرادوریت، کلینوپیروکسن اوژیت دیوپسید و الیوین از نوع کریزولیت است. این توده، سرشت کالک‌آلکالن و متاآلومین دارد و ترکیب برخی از عناصر کمیاب و همچنین کلینوپیروکسن‌های آن در نمودارهای متمایزکننده محیط تکتونیکی، دلالت بر تشکیل آنها در محیط کوه‌زایی مرتبط با قوس دارد. فزون بر این، الگوی عنکبوتی عناصر این توده، تهی‌شدگی Ti، Nb، Zr و P را نشان می‌دهد که از ویژگیهای شاخص محیطهای مرتبط با زون فرورانش محسوب می‌شود. بنابراین، با توجه به نشانه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی و کانی‌شناسی می‌توان تشکیل گابروهای شاه‌آباد را به‌عنوان بخشی از سکانس افیولیتی در یک سیستم سوپراسابداکشن توجیه نمود.

کلیدواژه‌ها

گابرو؛ کلینوپیروکسن؛ الیوین؛ پلاژیوکلاز؛ زون سنندج- سیرجان؛ شاه‌ آباد؛ لرستان

مراجع

[1] سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور "نقشه زمین شناسی هرسین، مقیاس 000/100: 1"، وزارت صنعت، معدن و تجارت، (1375-1376).

[2] Shelley D., "Igneous and Metamorphic rocks under the microscope", Chapman and Hall (1993) 445p.

[3] Deer W. A., Howie R. A., Zussman J., "An Introduction to the Rock Forming Minerals" 2nd ed., Longman, London (1992) 696p.

[4] Morimoto N., Fabries J., Ferguson A.K., Ginzburg I.V., Ross M., Seifert F.A., Zussman J., Aoki K., Gottardi G. "Nomenclature of pyroxenes", American Mineralogist 73 (1988) 1123–1133.

[5] Cox K. G., Bell J. D., Pankhurst R. J., "The Interpretation of Igneous Rocks", George Allen & Unwin (1979).

[6] Miyashiro A., "Nature of alkalic volcanic rock series", Contributions to Mineralogy and Petrology 66 (1978) 91- 104.

[7] Miyashiro A., "Volcanic rock series in island arcs and active continental margins", American Journal of Sciences 274 (1974) 321-355.

[8] Irvine T.N., Baragar W.R.A,. "A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks", Canadian Journal Earth Science 8 (1971) 523 -548.

[9] Maniar P.D., Piccoli P.M. "Tectonic discrimination of granitoids", Geology, Society American Bulltin 101 (1989) 635-643.

[10] Wilson M., "Igneous Petrogenisis – A Global tectonic approach", Kluwer Academic Publishers (1989) 466 p.

[11] Kuster D., Harms U. "Post-collisional potassic granitoids from the southern and northwestern parts of the Late Neoproterozoic East African Orogen: a review", Lithos 45 (1998) 177-195.

[12] Saunders A.D., Tarney J., Weaver S.D. "Transverse geochemical variations across the Antarctic Peninsula: implications for the genesis of calc-alkaline magmas", Earth Planet Science Letters 46 (1980) 344-360.

[13] Rollinson H. R., "Using Geochemical Data: Evaluation, Presentation Interpretation",, Longman Scientific & Technical Ltd., Harlow, United Kingdom (1993) 352 p.

[14] Wu F-Y., Jahn B.M., Wilde S.A., Lo C.H., Yui T.Z., Lin Q., Ge W.C., Sun D.Y. "Highly fractionated I-type granites in NE China (I): geochronology and petrogenesis", Lithos 66 (2003) 241-273.

[15] Parlak O., Ho¨ck V., Delaloye M., "The supra-subduction zone Pozanti–Karsanti ophiolite, southern Turkey: evidence for high-pressure crystal fractionation of ultramafic cumulates",. Lithos 65 (2002) 205-224.

[16] Bagˇci U., Parlak O., Hock V., "Geochemical character and tectonic environment of ultramafic to mafic cumulate rocks from the Tekirova (Antalya) ophiolite (southern Turkey)", Geology. Journal 41 (2006) 193-219.

[17] Kocak K., Isik F., Arslan M., Zedef V., "Petrological and source region characteristics of ophiolitic hornblende gabbros from the Aksaray and Kayseri regions, central Anatolian crystalline complex, Turkey ", Journal of Asian Earth Science 25 (2005) 883-891.

[18] Nisbet E.G., Pearce J. A., "Clinopyroxene composition in mafic lavas from different tectonic settings", Contribution to Mineralogy and Petrology 63 (1977) 149-160.

[19] Shafaii Moghadam H., Stern R. J., Rahgoshay M., "The Dehshir ophiolite (Central Iran): Geochemical constraints on the origin and evolution of the inner Zagros ophiolite belt", Geological Society of America Bulletin 122 (2010) 1516-1547.

[20] Beard J.S., "Characteristic mineralogy of arc-relared cumulate gabbros: Implication for the tectonic setting of gahhroic plutons and for andesitic genesis", Geology. v. 14 n. 10 (1986) 848-851.

[21] Gioncada A., Mazzuoli R., Bisson M., Pareschi M T., "Petrology of volcanic products younger than 42 ka on the Lipari-Vulcano complex (Aeolian Islands, Italy): an example of volcanism controlled by tectonics", Journal Volcanology Geotherm. Research 122 (2003) 191-220.

[22] Sun S. S., McDonough W. F., "Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts; implications for mantle composition and processes", In: Magmatism in the ocean basins. Saunders A.D. and Norry M. J. (Editors). Geology Society, London 42 (1989) 313-345.

[23] Arvin, M., "Petrology and Geochemistry of Ophiolites and Associated Rocks from the Zagros Suture, Neyriz, Iran", [Ph.D. thesis]: London, London University (1982) 299 p.

[24] Babaie, H.A., Ghazi, A.M., Babaei, A., La Tour, T.E., and Hassanipak, A.A., "Geochemistry of arc volcanic rocks of the Zagros crush zone, Neyriz, Iran", Journal of Asian Earth Sciences 19 (2001) 61–76.

[25] Babaie A., Babaie H.A., Arvin M., "Tectonic evolution of the Neyriz ophiolite, Iran: An accretionary model", Ofioliti 30 (2005) 65–74.

[26] Babaie H.A., Babaei A., Ghazi A.M., Arvin M., "Geochemical, 40Ar/39Ar age, and isotopic data for crustal rocks of the Neyriz ophiolite, Iran", Canadian Journal of Earth Sciences 43 (2006) 57–70.

[27] Ghazi A.M., Hassanipak A.A., "Petrology and geochemistry of the Shahr-Babak ophiolite, Central Iran", in Dilek, Y., Moores, E.M., Elthon, D., and Nicolas, A., eds., Ophiolites and Oceanic Crust: New insight from fi eld and the Ocean Drilling Program: Geological Society of America Special Paper 349 (2000) 485–497.

[28] Ghazi A.M., Pessagno E.A., Hassanipak A.A., Kariminia S.M., Duncan R.A., Babaie H.A., "Biostratigraphic zonation and 40Ar/39Ar ages for the Neo-Tethyan Khoy ophiolite of NW Iran", Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 193 (2003) 311–323.

[29] M., Khalatbari-Jafari T., Juteau J., Cotton., "Petrological and geochemical study of the LateCretaceous ophiolite of Khoy (NW Iran), and related geological formations", Journal of Asian Earth Sciences 27 (2006) 465–502.