تصویرهای کنایی وکارکرد‌های آن در تاریخ وصّاف

جستارهای نوین ادبی

مقاله 5، دوره 43، شماره 2، اردیبهشت 1389، صفحه 129-156   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v43i2.8399

نویسندگان

زهرا اختیاری^* ؛ محمودی محمودی

چکیده

کنایه یکی از اسلوب‌های بیان پوشیده، و از عناصر اصلی تصویرگری در تاریخ وصّاف است. وصّاف الحَضْرَه در این اثر تاریخی بر آن است تا با بهره‌گیری از عناصر بیانی و به ‌خصوص کنایه، نثر آن را به نثر شاعرانه نزدیک‌تر ساخته و بر زیبایی و تأثیر آن بیفزاید. نبود نسخه‌ای منقّح از کتاب تاریخ وصّاف و نثر متکلّف و مصنوع آن، همواره موجب گردیده تا این اثر از دسترس پژوهشگران دور بماند. در این تحقیق، کنایه و کارکردهای هنری آن به عنوان یکی از عناصر خیال در تاریخ وصّاف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از این رو با استفاده از روش توصیف و تحلیل، ابتدا تصاویر کنایی تاریخ وصّاف از حیث واژگانِ محوری و مکنیٌّ عنه ، بر اساس دیدگاه‌های بلاغت سنّتی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به مسألۀ کنایه به عنوان یکی از عوامل ابهام آفرین در تاریخ وصّاف پرداخته شده است. نتیجة این پژوهش مشخّص می‌سازد بهره‌گیری وصّاف از تصویرهای کنایی، از شیوه‌های هنری گفتار اوست، که برجستگی کلام و در نهایت نزدیکی آن را به نثر شاعرانه در پی دارد.
کلیدواژه‌ها: کنایه، تاریخ وصّاف، نثر فنّی، ابهام، نوآوری.