مساله شر از دیدگاه جان هیک

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 1، دوره 48، شماره 1، شهریور 1395، صفحه 41-63   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v48i1.28812

نویسندگان

سیده زهرا حسینی¹؛ کریم آتشگر^{* 2}؛ نرگس نظرنژاد¹

¹دانشگاه الزهرا

²دانشگاه مالک اشتر

چکیده

یکی از مسائل مهمی که در حوزه فلسفه دین مورد توجه قرار گرفته است، مساله وجود شرور در عالم هستی است. در این مقاله ضمن بررسی مسأله شر از دیدگاه فیلسوف معاصر، جان هیک، ابعاد مختلف استدلالات او در عدم وجود منافات بین مساله شر با وجود خدای قادر و عالم مطلق، مورد بررسی قرار می‌گیرد. مقاله حاضر با بررسی تحلیلی رابطه موجود میان شر و اختیار از دیدگاه جان هیک، نشان می‌دهد که وی، ضمن نفی وجود شر جبران ناپذیر، معتقد است که وجود شرور نه تنها نمی‌تواند از منظر فلسفی به عنوان مانعی در تکامل انسان محسوب شود؛ بلکه با وجود حیات اخروی، آن دسته از قابلیت‌های انسان که به واسطه وجود شرور در حیات دنیوی به فعلیت نرسیده است، در آن جهان فعلیت خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها

شر؛ اختیار؛ قادر مطلق؛ عالم مطلق؛ حیات اخروی؛ جان هیک

مراجع

ابن سینا، حسین بن عبدالله، الهیات شفاء، تصحیح سعید زاید، قم، مکتبة آیة الله المرعشی، 1404 ق.

ایلخانی، محمد، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران، انتشارات سمت، 1393.

آوگوستین، قدیس، اعترافات، ترجمه افسانه نجاتی، تهران، انتشارات پیام امروز، چاپ اول، 1382.

پترسون، مایکل و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، انتشارات طرح نو، چاپ چهارم، 1383.

پورسینا، زهرا، تأثیر گناه بر معرفت با تکیه بر آراء اگوستین قدیس، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1385.

پیلین، دیوید، مبانی فلسفه دین، ترجمه گروه مترجمان، قم، بوستان کتاب، 1383.

تالیا فرو، چارلز، فلسفه دین در قرن بیستم، مترجم انشاء الله رحمتی، تهران، انتشارات دفتر پژوهش ونشر سهروردی، 1382.

تبار صفر، صفدر، «مساله شر»، نشریه معرفت، 1384 ش، شماره 88، صص 89-100.

جی. ال. مکی، «شر و قدرت مطلق»، مترجم محمدرضا صالحی، نشریه کیان، 1370 ش، شماره 3، صص 5-11.

خوشقانی، ندا؛ علی زمانی، امیر عباس، «سرگذشت انسان از اختیار تا نجات – بررسی تطبیقی اختیار انسان از دیدگاه ایرنائوس و ترتولیان»، نشریه الهیات تطبیقی، شماره 3، پائیز 1386، صص 49 – 68.

دیویس، برایان، درآمدی بر فلسفه دین، ترجمه ملیحه صابری نجف آبادی، تهران، انتشارات سمت، 1389.

راسل، برتراند راسل، تاریخ فلسفة غرب، ترجمه نجف دریابندری، تهران، نشر پرواز، 1365.

سعیدی مهر، محمد، «دادورزی و تقریری نو از مساله شر»، نشریه نقد و نظر، 1376 ش، شماره 10 و 11، صص 198-213.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ سوم، 1981 م.

عمید، حسن، فرهنگ فارسی، تهران، نشر راه رشد، 1389.

کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه از بنتام تا راسل، مترجم بهاءالدین خرمشاهی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1370.

محمدرضایی، محمد، «وجود خدا و مسألة شر»، نشریه قبسات، سال چهاردهم، شماره 52، تابستان 1388 ش، صص 55-70

مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، 1370.

مطهری، مرتضی، عدل الهی، قم، انتشارات صدرا، 1357.

واربرتون، نایجل، الفبای فلسفه، مترجم مسعود علیا، نشر ققنوس، 1386.

هیک، جان، بعد پنجم: کاووشی در قلمرو روحانی، ترجمه بهزاد سالکی، تهران، نشر قصیده سرا، 1382.

هیک، جان، فلسفه دین، ترجمه بهزاد سالکی، تهران، انتشارات بین المللی الهدی، 1376.