کانی‌ سازی و دگرسانی گرمابی سامانه‌ رگه‌ ای تجرود، جنوب نیشابور

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 6، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 9، بهمن 1392، صفحه 325-339   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v5i2.31886

نویسندگان

محسن علیخانی¹؛ غلامحسین شمعانیان^{* 1}؛ محمد جعفری زنگلانلو²

¹گلستان

²گروه اکتشاف، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال شرق، مشهد، ایران

چکیده

سامانه‌ رگه‌ای تجرود در 190 کیلومتری جنوب‌باختری مشهد و در بخش جنوبی زون سبزوار واقع شده است. سنگ دیواره‌ رگه‌ها شامل مجموعه‌ای از سنگهای آتشفشانی حدواسط تا اسیدی ائوسن است. کانی‌سازی از نوع پرکننده‌ فضای خالی است و به‌صورت رگه‌ها، رگه‌چه‌ها و برشهای گرمابی تظاهر دارد. بر پایه ویژگیهای صحرایی و بافتی، سه مرحله‌ اصلی کانی‌سازی تشخیص داده شد. مرحله I به‌طور عمده از کوارتز، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت تشکیل شده است. مرحله II که دارای همان مجموعه کانیایی مرحله اول است، مهمترین مرحله کانی‌سازی از نظر حجم می‌باشد. مرحله III با نوارهای تکراری کوارتز و کلسیت با مقادیر ناچیزی از کانیهای سولفیدی مشخص می‌شود. دگرسانی گرمابی در اطراف رگه‌ها توسعه یافته و در نزدیکی رگه‌ها از شدت بیشتری برخوردار است. ترسیم شاخص دگرسانی ایشی‌کاوا (AI) در مقابل شاخص کلریت- کربنات- پیریت (CCPI)، موسوم به نمودار جعبه‌ای دگرسانی، سه روند اصلی دگرسانی را نشان می‌دهد. مجموعه‌ دگرسانی گرمابی کوارتز، آدولاریا، کلریت، ایلیت، کلسیت و اپیدوت که سامانه‌ رگه‌ای تجرود را دربرگرفته، از صعود محلولهای گرمابی با pH نزدیک به خنثی تا کمی قلیایی تشکیل شده است. ویژگیهای کانی‌شناسی، دگرسانی و زمین‌شیمیایی منطقه‌ مورد مطالعه و مقایسه‌ آن با کانسارهای اپی‌ترمال نشان می دهد که سامانه‌ رگه ای تجرود در یک محیط اپی‌ترمال نوع سولفیدی‌شدن پایین تشکیل شده است.

کلیدواژه‌ها

اپی‌ ترمال؛ دگرسانی گرمابی؛ شاخصهای دگرسانی؛ سولفیدی‌ شدن پایین؛ تجرود

مراجع

[1] Simmons S. F., White N. C., and John D. A., "Geological characteristics of epithermal precious and base metal deposits", Economic Geology 100th Anniversary )2005 (485-522.

[2] Lagat J., “Hydrothermal Altreation Mineralogy in Geothermal Fields with Case Exampels from Olkaria Domes Geothermal Field, Kenia, Presented at Short Course II on Surface Exploration for Geothermal Resources, organized by UNU-GTP and KenGen”, at Lake Naivasha, Kenya (2007) 2-17.

[3] Heaker C. A., Van der meer F. D., “Characterization of Hydrothermal Alteration in Mount Berecha Area of Main Ethiopian Rift using Hyperspectral Data”, Oluwadebi Ayomiposi Grace (2011) 1-75.

[4] Simmons S. E., Browne P., “Hydrothermal minerals and precious metals in the Broadland-Ohaaki Geothermal system; Implication for understanding low- sulfidation epithermal environments”, Economic Geology 95 (2000) 971-1000.

[5] Mauk J. L., Simpson M., “Geochemistry and stable isotope composition of altered rocks at the Golden Cross epithermal Au-Ag deposit, New Zealand”, Economic Geology 102 (2007) 841-871.

[6] Warren I., Simmons S. F., Mauk J. L., “Whole rock geochemical techniques for evaluating hydrothermal alteration, mass changes, and compositional with epithermal Au-Ag mineralization”, Economic Geology 102 (2007) 923-948

[7] White N. C., Hedenquist J. W., “Epithermal Gold Deposits: Styles, Characteristics and Exploration”, Society of Economic Geologists 23 (1995) 9-13.

[8] Hedenquist J. W., Arribas R. A., Urien E. G. “Exploration for Epitermal Gold Deposite”, Society of Economic Geologist 13 (2000) 245-277.

[9] Large R. R., Gemmell J. B., Paulick H., Huston D., “The alteration box plot: a simple approach to understanding the relationship between alteration mineralogy and lithogeochemistry associated with VHMS deposite”, Economic Geology 96 (2001) 957-972.

[10] Gemmell J. B., “Hydrothermal Alteration Associated with the Gosowong Epithermal Au-Ag Deposit, Halmahera, Indonesia: Mineralogy, Geochemistry, and Exploration Implications”, Society of Economic Geologists 102 (2007) 893–922.

[11] Gemmell J. B., Large R. R., “Stringer system and alteration zones underlying the Hellyer volcanic-hosted massive sulfide deposit, Tasmanian, Australian”, Economic Ggeology 87 (1992) 620-649.

[12] نادری‌میقان ن.، شجائی کاوه ن.، بهرمند، م.، خریری ف.، "نقشه‌ زمین‌شناسی شامکان (مقیاس1:100000)"، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1377).

[13] جعفری م.، سدید س.، "گزارش اکتشافات ژئوشیمیایی سیستماتیک 1:25000 منطقه تجرود"، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال‌شرق کشور، (1389)، منتشر نشده، 165 ص.

[14] Edgar H. B., Rollin E. F., “Selective staining of k-feldespar and plagioclase on rock slabs and thin sections”, the American Mineralogist 45 (1960) 1020-1025.

[15] Lensch G., “Major element geochemistry of the ophiolites north of Sabzevar (Iran)”, Neues Jahrbuch Fur Geologie und Palantologi, Monatshefte 7 (1979) 415-447.

[16] Lensch G., Mihm A., Alavi-Tehrani N., “Petrography and geology of the ophiolite belt north of Sabzevar/Khorasan (Iran)”, Neues Jahrbuch Fur Mineralogie, Abhandlungen 131 (1977) 156-178.

[17] Spices O., Lench G., Mihm A., “Geochemistry of the post –ophiolitic Tertiary volcanic between Sabzevar and Quchan/NE-Iran”, Geological survey of Iran 51 (1983) 247-267.

[18] Shojaat B., Hassanipak A. A., Mobasher K., Ghazi A. M., “Petrology, geochemistry and tectonics of the Sabzevar ophiolite, North Central Iran”, Journal of Asian Earth Sciences 21, Issue 9 (2003) 1053-1067.

[19] De Ronde C.E.J., Blattner P., “Hydrothermal Alteration, Stable Isotopes, and Fluid Inclusions of the Golden Cross Epithermal Gold-Silver Deposit, Waihi, New Zealand”, Society of Economic Geologists 83 (1988) 895-917.

[20] Albinson T., Norman D. I., Cole D., Chomiak B. “Controls on formation of low-sulfidation epithermal deposits in Mexico: Constraints from fluide inclusion and stable isotope data” , Society of Economic Geology 8 (2001) 1-32.

[21] Camprubi A, Ferrari L., Cosca M. A., Cardellach E., Canals A., “Ages of Epithermal Deposits in Mexico: Regional Significance and Links with the Evolution of Tertiary Volcanism”, Economic Geology 98 (2003) 1029–1037.

[22] زراسوندی ع.، "اطلس دگرسانی: راهنمای مطالعات صحرایی و میکروسکپی برای کانیهای دگرسانی گرمابی"، انتشارات دانشگاه شهید چمران، (1386) 121 ص.

[23] احمدی م. ح.، "دگرسانی گرمابی و کانی‌سازی فلزات پایه و گرانبها در منطقه مطرآباد، جنوب غربی بجستان: بر پایه داده‌های کانی‌شناسی، زمین‌شیمیایی و سنجش از دور"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، منتشر نشده، (1390)، 120 ص.

[24] Ishikava y., Sawaguchi T., Iway S., Horiuchi M., “Delineation of prospecting targets for Kuroko deposits based on modes of volcanism of underling dasite and alteration halos”, Mining Geology 26 (1976) 105-117 (in Japanese with English abs).

[25] Simmons S. F., Browne P. R. L., “Mineralogic, alteration and fluid inclusion studies of epithermal gold-bearing veins at the Mt. Muro prospect, Central Kalimantan (Borneo), Indonesia”, Journal of Geochemical Exploration 35 (1990) 63–104.