ارزیابی کاشت بقولات به‌عنوان گیاهان جایگزین در نظام زراعی آیش-گندم در استان خراسان شمالی

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 2، دوره 4، شماره 1، خرداد 1392   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1392i1.33506

نویسندگان

احمد نظامی^{* 1}؛ عبدالرضا باقری¹؛ مرتضی عظیم زاده²؛ علی اکبر محمودی³؛ علی بزرگمهر⁴

¹دانشکده کشاورزی (دانشگاه فردوسی مشهد)

²دانشگاه ازاد اسلامی واحد شیروان

³تحقیقات کشاورزی دیم خراسان

⁴تحقیقات منابع طبیعی و امور دامی خراسان

چکیده

نتایج بررسی‌های برخی از محققان نشان می‌دهد که در مناطق خشک و نیمه‌خشک، کاربرد طولانی‌مدت آیش در نظام‌های زراعی متکی بر کشت گندم، سبب افزایش فرسایش و کاهش حاصل‌خیزی خاک می‌شود و کاشت بقولات به‌عنوان محصول جایگزین آیش ممکن است سبب بهبود پایداری تولید گردد. این پژوهش با هدف مطالعة امکان جایگزینی بقولات در سیستم تناوبی رایج کشت غلات (آیش-گندم) در خراسان شمالی با استفاده از شش الگوی تناوبی دوساله شامل گندم-گندم، آیش-گندم، نخود-گندم، عدس-گندم، ماشک علوفه‌ای-گندم و یونجة یکساله-گندم در استان خراسان شمالی (ایستگاه تحقیقات منابع‌طبیعی و امور دام خراسان در سیساب-بجنورد) طیّ چهار سال (از سال زراعی 82-1381 تا سال زراعی 85-1384) و در قالب دو دورة تناوبی دوساله اجرا شد. در بررسی میانگین بیوماس گیاهان جایگزین آیش در دو سال زراعی 82-1381 و 84-1383 مشاهده شد که بیوماس گندم، بیش از بیوماس بقولات بود و در بین بقولات مورد مطالعه، بیوماس ماشک و عدس نیز بیش از بیوماس نخود و یونجه بوده است. از نظر عملکرد دانه نیز عملکرد گندم (9/159گرم در مترمربع) بیش از عملکرد عدس و نخود (به‌ترتیب با 8/86 و 3/83گرم در مترمربع) بوده است. میانگین عملکرد گندم در دو دورة تناوبی به‌طور معنی‌داری (05/0 P

کلیدواژه‌ها

تناوب؛ تولید پایدار؛ عدس؛ عملکرد؛ ماشک