پهنه‌بندی اراضی شهرستان گناباد برای دفن پسماند روستایی به روش تحلیل شبکه‌ای (ANP)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 7، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، فروردین 1395، صفحه 87-104   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v5i1.51067

نویسندگان

نجمه وفادوست^{* 1}؛ جواد میکانیکی¹؛ علی اشرفی²

¹دانشگاه بیرجند

²تهران

چکیده

حفظ محیط‌زیست ازجمله ضرورت‌های توسعه پایدار، به‌ویژه توسعه پایدار روستایی، محسوب می‌شود. یکی از مسائلی که محیط‌زیست روستاها را تهدید می‌کند عدم توجه به نحوه جمع‌آوری و دفن زباله‌ها در محیط روستایی است. برای اطمینان از رعایت ضوابط محیط‌زیست و رعایت اهداف توسعه پایدار و نیز جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی، پهنه‌بندی اراضی برای دفن بهداشتی زباله و دستیابی به اهداف توسعه پایدار امری ضروری به نظر می‌رسد. این تحقیق سعی دارد اراضی شهرستان گناباد را برای دفن پسماند نقاط روستایی مورد بررسی قرار دهد. ازاین‌رو برای انجام این پژوهش مهم‌ترین شاخص‌های بکار گرفته شده جهت پهنه‌بندی عبارت‌اند از: فاصله از منابع آب، پوشش گیاهی، بافت خاک، ارتفاع، شیب، فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از نقاط جمعیتی. لایه‌ها و داده‌ها براساس فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) وزن دهی شده و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) محل‌های مناسب دفن پسماند سکونتگاه‌های روستایی مشخص گردید. روش تحقیق بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی و بر مبنای هدف کاربردی و تحقیقاتی می‌باشد و برای جمع‌آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی- پیمایشی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد از بین 8 محل موجود دفن پسماند روستایی تنها 3 محل با معیارهای محیطی منطبق بوده و در پهنه کاملاً مناسب قرار دارد و 1 محل در پهنه مناسب، 3 محل در پهنه نسبتاً مناسب و 1 محل در پهنه نامناسب قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی؛ دفن پسماند؛ توسعه پایدار؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ شهرستان گناباد

مراجع

اجزاء شکوهی، محمد؛ شایان، حمید؛ درودی، محمدهادی؛ 1393. مکان یابی ایستگاه‌های آتشنشانی در شهر مشهد. مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی. شماره 11. صص 107-128

امامی کیا، وحید؛ 1392. ارزیابی توسعۀ سکونتگاه‌های شهری در مناطق آسیب‌پذیر از تأثیر گسل (مطالعه موردی: شهرک باغمیشه تبریز). فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا. شماره 12.

بیک محمدی، حسن؛ مؤمنی، مهدی؛ زارع، اعظم؛ 1389. مکان یابی دفن پسماند در شهرها با استفاده از GIS(مطالعه موردی: شیراز). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. سال دوم. شماره چهارم. صص 81-65.

سرتاج، مجید؛ صدوق، محمدباقر؛ جلالوندی، حمید؛ 1386. کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکان یابی محل دفع پسماندهای ویژه. سومین همایش مدیریت پسماند کشور. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور. صص 281-271.

چوبانگلوس، جورج؛ تیسن، هیلاری؛ ویجیل، ساموئل؛ 1388. مدیریت جامع پسماند. مترجمان: نعمت‌الله جعفرزاده حقیقی فرد، کامیار یغماییان، محمد حسینی، حمیده بهرامی. جلد دوم. انتشارات خانیران.

داداش پور، هاشم؛ خدابخش، حمیدرضا؛ رفیعیان؛ مجتبی؛ 1391. تحلیل فضایی و مکان‌یابی مراکز اسکان موقت با استفاده از تلفیق فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی. شماره اول. صص 111-131.

عنابستانی، علی‌اکبر؛ جوانشیر، مهدی؛ 1393. تکنیک‌ها و مدل‌های مکان یابی کاربری اراضی در سکونتگاه‌های روستایی. چاپ اول. تهران.

عنابستانی، علی‌اکبر؛ جوانشیری، مهدی؛ 1392. مکان یابی محل دفن مناسب پسماندها در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: نقاط روستایی شهرستان خواف). نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی. شماره ششم. صص 122-103.

فخری، مجید؛ 1388. سامانه اطلاعات جغرافیایی کاربرد دفاعی، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی. چاپ اول. تهران.

فرمحمدی، سیف اله؛ عمرانی، قاسمعلی؛ آذرکمند، سحر؛ 1386. بررسی و امکان‌سنجی اجرای الگوهای استفاده از واحدهای بیوکمپوست در روستاهای استان اصفهان. سومین همایش ملی مدیریت پسماند. صص 187-179.

فرج زاده اصل، منوچهر؛ 1384. سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم، انتشارات سمت، چاپ اول. تهران.

منوری، مسعود؛ امین شرعی، فرهاد؛ 1388. مدیریت و طراحی جمع‌آوری پسماندهای شهری. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر. تهران.

Chang, N., Paravathina Than, G., & Breeden, J. (2008). Combining GIS with fuzzy multicriteria decision-making for landfillsiting in a fast-growing urban region. Journal of Environmental management, 87(1), 139-153.

Costa, I., Massard, G., & Agravald, A.(2010). Wasta management policies for industrial symbiosis development: Case studies in European countries. Journal of Cleaner Production, 18(8), 815-822.

Elimelech, E., Ayaon, O., & Flicstein, B. (2011). Hazardous waste management and weight based indicators-the case of Haifa metropolis. Journal Hazard Mater, 185(23), 626-633.

Liu, J., Ye, J., Yang, W., &Yu, S. (2010). Environmental impact assessment of land use planning in Wuhan City based on ecological suitability analysis. Journal of Procedia Environmental Sciences,v2, 185-191.

Youssef, A., Pradhan, B., & Tarabees, E. (2011). Integrated evaluation of urban development suitability based on remote sensing and GIS techniques. Arabian Journal of Geosciences, 4(3), 463-473.