بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات زراعی در نمونه های انتخابی کلکسیون لوبیا

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 3، دوره 4، شماره 1، فروردین 1392   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1392i1.33510

نویسندگان

شاهین واعظی^{* 1}؛ رقیه چراغ افروز²؛ احمد عباسی مقدم¹

¹بخش تحقیقات ژنتیک وبانک ژن گیاهی ملی ایران

²واحدعلوم وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

تنوع ژنتیکی موجود برای صفات در لوبیا می‌تواند در برنامه های بِه‌نژادی آن و انتخاب ژنوتیپ های با صفات زراعی مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات زراعی و کیفیت دانه و تعیین روابط میان عملکرد دانه و برخی صفات مورفولوژیکی، تعداد 52نمونه لوبیا (Phaseolus vulgaris) در مزرعه تحقیقاتی بانک‌ژن گیاهی ملی ایران در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال‌وبذرکرج در سال1390 مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار انجام پذیرفت. صفات مورد مطالعه مطابق دستورالعمل مؤسسه بین‌المللی ذخایر توارثی گیاهی، اندازه‌گیری شدند. نتایج آمار توصیفی صفات نشان داد که تنوع قابل‌ملاحظه‌ای در ارتباط با صفات تعداد گره در ساقه اصلی، وزن100دانه، تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته وجود دارد. دامنه تغییرات برای صفات تعداد دانه در بوته، وزن100دانه، تعداد روز تا رسیدگی و عملکرد بذر تک‌بوته به‌ترتیب برابر با 32 تا150دانه، 8/14 تا 22/74گرم، 46 تا 96روز و 2/11 تا 1/55گرم برآورد گردید. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی نیز برای صفات تعداد گره در ساقه اصلی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن100دانه و عملکرد بذر تک‌بوته بالا بود. همچنین وراثت‌پذیری عمومی بالا (بین 8/62 تا 9/82درصد) برای کلیه صفات به‌جز تعداد روز تا گلدهی (3/22درصد) و تعداد روز تا غلافدهی (9/7درصد) مشاهده شد. تجزیۀ خوشه‌ای نیز ژنوتیپ‌ها را به سه گروه تقسیم نمود که دو گروه دارای بیشترین عملکرد بذر تک‌بوته بودند. در میان صفات کیفی حداکثر تنوع برای وضعیت نخ غلاف و حداقل آن برای انحنای نوک غلاف مشاهده شد. نتایج همبستگی‌های ساده، رگرسیون چندگانه و تجزیه علیت نشان داد که صفات غلاف در بوته، وزن100دانه و تعداد بذر در بوته به‌عنوان اجزای عملکرد بیشترین تأثیر را بر عملکرد بذر تک‌بوته دارا بودند. در تجزیه به مؤلفه های اصلی، چهار مؤلفه حدود 60/67درصد از کل تغییرات داده ها را توجیه کردند.

کلیدواژه‌ها

تنوع ژنتیکی؛ لوبیا؛ صفات مورفولوژیکی؛ وراثت پذیری؛ صفات زراعی؛ همبستگی بین صفات؛ تجزیه و تحلیل چندمتغیره