بررسی الگوی رشد علم ایران بعد از انقلاب اسلامی: حوزه علوم

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 2، دوره 5، شماره 1، تیر 1394، صفحه 28-49   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v5i1.15865

نویسندگان

حسین مرادی مقدم^{* 1}؛ محمد رضا داورپناه²؛ محمد حسین دیانی²

¹دانشگاه سمنان

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: هدف این پژوهش شناسایی الگوی رشد علم ایران در حوزه علوم طی سال‌های 1980تا2010 (سه دهه) است.
روش: پژوهش از نوع کاربردی است و با استفاده از روش روندپژوهی و بر پایه تحلیل سری‌‌های زمانی انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل همه تولیدات علمی نمایه شده ایران در نمایه استنادی علوم (SCI) در سال‌های 1980تا2010 است. تعداد کل تولیدات علمی ایران در حوزه علوم طی دوره موردمطالعه بیش از نود هزار مدرک است که به شیوه سرشماری تمامی آنها موردمطالعه قرار گرفتند.
یافته‌ها: بر پایه تحلیل سری‌های زمانی و با استفاده از نرم‌افزار آماری R الگوی رشد علم ایران شناسایی گردید و بر پایه الگوی حاکم، روند رشد علم ایران پیش‌بینی شد. طبق یافته‌های پژوهش، الگوی رشد علم ایران لجستیکی بوده است. همچنین در طی سال‌های موردبررسی تولید علم ایران روند رشد سالیانه یکنواختی نداشته و نرخ رشد سالیانه تولید علم ایران در دهه اول منفی و در دهه دوم مثبت و پایین، ولی در دهه سوم مثبت و بالا بوده است. متوسط نرخ رشد سالیانه تولید علم ایران در این مدت تقریباً پانزده ‌درصد بوده است. بررسی الگوهای رشد علم و کاربرد آنها در سطوح ملی و بین‌المللی و نیز عوامل اثرگذار بر فرازوفرود این رشد نشان داد که فرضیه پرایس مبنی بر رشد نمایی علم با مقدار ثابت دوبرابری تولید علم هر پانزده سال یک‌بار، در مورد تولید علم ایران به‌طور کامل تأیید نشد و مقدار ثابت رشد مدنظر پرایس مبهم بوده و نیاز به تجدیدنظر دارد.

کلیدواژه‌ها

الگوی رشد علم؛ تولید علم ایران؛ فرضیه پرایس

مراجع

Andersen, J.P. (2011). Price Revisited: on the growth of dissertations in eight Research fields. Scientometrics. Published online: 19 May. DOI 10.1007/s11192-011-0408-8.

Alijani, R. & Karami, N. (2007). A review of 20 years of Scientific Production of Iran Based on the ISI database. Information behavior & Information science journal. 1(5). p. 4-44. (In Persian)

Baskurt, O. (2011). Time series analysis of publication counts of university: what are the impelications?. Scientometrics. Published online: 22 september. DOI 10.1007/s11192-010-0298-1.

Cole, S. Meyer, G.S. (1985). Littele science big science revisited. Scientometrics, 7(3-6): 443-458.

Davarpanah, Mr. (2007). Scientific communication: Information needs and Information seeking behavior. Tehran: Dabizesh; Chapar. (In Persian)

Davarpanah, Mr. (2010). Scientific Power Index: A Model for the evaluation and comparision of scientific productivity. Library and Information Science. 13(51),p.5-15. (In Persian)

Delavar, Ali (2001). Theoretical and practical research in the humanities and social sciences. Tehran: Roshd. (In Persian)

Didegah, F. (2010). International Scientific Collaboration among Iranian Researchers during 1998-2007. MA Thesis. Shiraz University. (In Persian)

Efthomidis, E.N.(1990). The growth of the OPAC literature. Journal of the American Society for Information Science. 41(5): 342-347.

Egghe, L. & Ravichandra Rao I.K.(1992). Classification of growth models based on growth rates and its applications. Scientometrics. 25(1): 5-49.

Essential Science Indicators (2011). Available at: http://thomsonreuters.com/products_services/science/science_products/a-z/essential_science_indicators/. Retrieved desember 31,2011.

Furner, J. (2004). Little book big book: before and after little science, big science. Informology. 2 (2). p. 55-76. (In Persian)

Fernandez -cano, A.; Torralbo M. & Vallejo, M. (2004). Reconsidering Price’s model of scientific growth: An overview. Scientometrics. 61(3): 301-321.

Fernandez cano, A., Torralbo M. & Vallejo, M. (2012).Time series of scientific growth in spanish doctoral theses (1848-2009). Scientometrics. Published online: 15 December. DOI 10.1007/s11192-011-0572-x.

Furner, j. (2003). Little book، big book: before and after litter science, big science. Journal of librarianship & information science .35 (2): part I

Granovsky, Y. V.(2001). Is it possible to measure science? V.V. nalimov’s research in scientometrics. Scientometrics .52 (2): 127-150.

Gupta, B.M. et al (2002). Modeling the growth of world social science literature. Scientometrics. 53( 1): 161-165.

Gupta, B.M. & karsidapa, C.R. (2000). Modeling the growth of literature in the area of theoretical population genetics. Scientometrics.49(2) :321-355.

Gupta, B.M.& Sharma, P.(1997). Growth of Research literature in scientific specialties. A modeling perspective. Scientometrics. 40 (3): 507-528.

Hart, P.W. Sommerfeld, J.T.(1998). Relationship between growth in gross domestic product (GDP) and growth in the chemical engineering literature in five different countries. Scientometrics. 42(3): 299-311.

Khorami, M. & Bozorgnia,A.(2007). Time series analysis. Mashhad.Sokangostar

Leydesdorff, Loet & Ismael Rafols (2009). A Global Map of Science Based on the ISI Subject Categories. Journal of the American Society for Information Science and Technology. 60(2): 348-362.

Moein, M. Mahmoudi, M., Rezaei, N.(2007). Scientific output of iran from 1970 to 2002. Hakim, 10(2), p.8-14. (In Persian)

Niakan, S.(2010). Iranians Scientific Productivity on an International Scale (1998-2007). Faslname-ye ketab, 21(4).p.72-86. (In Persian)

Noroozi, A. et al (2009). Evaluation of Iran Scientific Productions based on ISI statistics through 1993- 2007. Faslname-ye ketab, 77, p.175-200. (In Persian)

Osareh, F. & Wilson, C.(2000). A comparison of Iranian scientific publication in the Science Citation Index: 1985-1989 and 1990-1994. Scientometrics. 48(3): 427-447.

Osareh, F. (1998). A comparison of international scientific publications in the developing countries. Journal of Education & psychology (shahid chamran university). 3(1, 2):19-30.

Osareh, F. & Wilson. S.(2005). Iranian scientific Publication: collaboration, growth and development from 1985-1999. Faslname –ye ketab, 16(2):.131-144. (In Persian)

Price, D.J. de s.(1975). A gerenal theory of bibliometrics and other cumulative process. Journal of the American Society for Information Science. 27(5): 292-306.

Rahbardar, H.(2010). Comprehencive guide to research methods in education and psychology. Mashhad: Ketabkhaneh rayanehie. (In Persian)

Sabouri, A. & Poorsasan, N. (2006). Scientific prruductiion of Iran in 2005. Rahyaft. 16(37): 49-52. (In Persian)

Sabouri, A. (2006) Scientific prruductiion of Iran in 2006. Rahyaft. 16 (38): 40-45. (In Persian)

Sangam, S.L. (2009). Modeling the growth of India and Chinese liquid crystal literature as reflected in Science Citation Index (1997-2006). Scientometrics. online. Published : 25 july. DOI: 10.1007/s11192-009-0079-x.

Szydlowski, M. & Krawiec, A.(2009). Growth cycles of knowledge. Scientometrics. 78(1): 99-111.

Tague, J. & Beheshti, J. (1981). The law of exponential growth : evidence, implication and forecasts. Library Trend. 30(1 ):125-149.

Thomson Reuters(2011). ISI. Web of knowledge, Science Citation Index expanded. Available at http://www.Web of knowledge .com. Retrieved desember 31, 2011

Vinkler, peter(2010). The evaluation of research by scientometric indicators. Oxford: Chandos Pub.