بررسی هم ‏آیندها در شفافیت و روانی متن ترجمه‌شده (موردپژوهی کتاب بیست داستان از بیست نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات)

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 4، دوره 51، شماره 1، فروردین 1397، صفحه 65-92   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v51i1.73676

نویسندگان

مسعود خوش سلیقه^* ؛ المیرا سلیمانی راد

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی ترجمه از منظر تبیین نقش ترکیبات هم‎آیند در انسجام و روانی متون ترجمه با توجه به اهمیت ویژه این ترکیبات در ساختار هر زبان می‎باشد. در این پژوهش، نخست به توصیف مفهوم هم‎آیندها و معیارهای تعیین آنها در زبان فارسی و اهمیت نقش آن‌ها در ترجمه پرداخته شده است و سپس به استخراج هدفمند نمونه‎هایی از این ترکیبات در کتاب بیست داستان از بیست نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات، ترجمه اسدالله امرایی، پرداخته در سه مرحله پیمایش، مصاحبه و مقایسه با مولفه های مطرح در پیشینه هم‌آیند تحلیل و بررسی شده‌اند. بدین ترتیب، پرسش‌نامه‏ای طرح و در بین 150 دانشجو از رشته‎های مختلف توزیع شد. در این پرسش‌نامه، از داوطلبان خواسته شد میزان قابل درک بودن و رایج بودن هم‎آیندهای استخراج‌شده را مشخص کنند. همچنین مصاحبه‎ای با هشت نفر برگزار شد و نظر آنان درمورد ترجمه و هم‏آیندهای مذکور پرسیده شد. نتایج بخش‌های مختلف نشان داد که هم‌آیندهای به‌کار رفته در متن ترجمه از بسامد بالایی در گفتمان رایج روزمره برخوردار نیستند، رابطه ذهنی یا تداعی خاص با یکدیگر ندارند، و این سبب شده که متن انسجام و روانی لازم را نداشته باشد.

کلیدواژه‌ها

متن ترجمه؛ هم‎آیند؛ شفافیت؛ روانی؛ گفتمان رایج روزمره؛ فارسی

مراجع

ابراهیمی، ش و پهلوان‌نژاد، م. (١٣٩2). بررسی زبان‌شناختی با‎هم‎آیی‎های واژگانی درخمسة نظامی. ادب و زبان، ۱۶(34)، 33-52.

افشین‌پور، م.، و ابن‌الرسول، م. (1393). بررسی خطاهای باهم‎آیی دستوری فارسی‌آموزان عربی‌زبان. در مقدم، م. (گردآورنده)، مجموعه‌مقالات نهمین همایش زبان‌شناسی ایران دانشگاه علامه طباطبایی، (صص. 153-164). تهران، ایران: دانشگاه علامه طباطبایی.

امامی. ک. (۱۳۹۳). فرهنگ معاصر کیمیا. تهران: فرهنگ معاصر.

امیری‌فر، م.، روشنفکر، ک.، پروینی، خ.، و کرد زعفرانلو، ع. (139۶). خطاهای ترجمه در باهم‏آیی‎های قرآنی با تکیه بر دیدگاه‏های نیومارک بیکر و لارسون. پژوهش‏های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، ۷(۱۶)، ۶۱-۸۶.

انوری، ح. (١٣٨١). فرهنگ سخن. تهران: سخن.

باطنی، م. (۱۳۸۸). فرهنگ همایندهای پویا. تهران: فرهنگ معاصر.

باطنی، م. (1392). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. تهران: امیرکبیر.

به‌جو، ز. (1377). طرح کدبندی ابزارهای انسجام در زبان فارسی. فرهنگ، ۱۱(۲۵و۲۶)، 189-212.

پناهی، ث. (١٣٨١). باهم‌آیی و ترکیبات باهم‎آیند در زبان فارسی. نامة فرهنگستان، ۳(۱۹)، ١٩٩-٢١١.

خزاعی‌فر، ع. (۱۳۹۴). نقد نقد نقد ترجمه. مترجم، ۲۴(۵۶)، ۳-۲۱.

خزاعی‎فر، ع. (۱۳۹۷). گرته برداری. مترجم، ۲۶(۶۳)، ۲۵-۳۰.

روزگار، ع. (1390). استراتژی‎های به‎کار رفته در ترجمه باهم‎آیی‎های لغوی قرآن کریم. (پایان‎نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.

شریفی، ش.، و نامور فرگی، م. (1391). تقسیم‌بندی جدید انواع باهم‎آیی واژگانی با در نظر گرفتن ویژگی‎های فرامتنی در شکل‌گیری انواع باهم‎آیی. زبان‌شناسی و گویش‎های خراسان، ۴(۷)، 39-62.

شـهریاری، ز. (١٣٧٨). مـحدودیت بـاهم‌آیی واژگان و ترجمه و تحقیق. (پایان‎نامة کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی تهران.

صفوی، ک. (١٣79). درآمدی بر معناشناسی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.

صفوی، ک. (١٣٨٢). پژوهشی دربارة باهم‎آیی واژگان در زبان فارسی. مجلة زبان و ادب، ۷(١۸)، ۱-۱۳.

قریشی، م.، بقائی، ه.، و علیزاده، ع. (1394). میزان هماهنگی در تکرار برخی واژگان و ترکیبات هم‎آیند قرآن و ترجمة آن‌ها. مطالعات ترجمه، ۱۳(49)، 69-84.

میرزایی، م. (1392). مترجم بومی، مترجم بیگانه و نحوة برخورد آن‌ها با واژگان همایند. فصلنامة ادبیات و علوم انسانی، ۸(2۸)، 53-67.

 

Benson, M., Benson, E., & Ilson, R. (1997). The BBI dictionary of English word combinations. Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins.

Bernardini, S. (2007, September). Collocations in translated language: Combining parallel, comparable and reference corpora. Paper presented at the 4th Corpus Linguistics Conferences, University of Birmingham, Birmingham, England.

Firth, J. R. (1957). Modes of meaning. Oxford, England: Oxford University Press.

Halliday, M. A. K., & Hasan, R. (1992). Cohesion in English. London, England: Longman.

Hoey, M. (2000). A world beyond collocation: New perspectives on vocabulary teaching. In M. Lewis (Ed.), Teaching collocation (pp. 224-243). Hove, UK: Language Teaching Publications.

Jelinkova, K. (2009). Translation equivalents of collocations in business English (Unpublished bachelor’s thesis). Masaryk University, Brno, Czech Republic.

McCarthy, M. (1990). Vocabulary. Oxford, England: Oxford University Press.

McKeown, K., & Dragomir, R. (2000). Collocations. In D. Moisl (Ed.), Handbook of natural language processing (pp. 507-523). New York, NY: CRC Press.

Mollanazar, H. (1990). The role of collocation in translation (Unpublished master’s thesis). Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran.

Nowruzi Khiabani, M. (2000). Sources of collocational clashes. Language and Literature, 4(8), 1-11.

Palmer, F. R. (1981). Semantics. Cambridge, England: Cambridge University Press.

Rabeh, F. (2010). Problems in translating collocations (Unpublished master’s thesis). Faculty of Letters and Languages, Mentouri University-Constantine, Algeria.

Schäffner, C., & Adab, B. (2000). Developing translation competence. Amsterdam, the Netherland: John Benjamins.

Sinclair, J. (1966). Beginning the study of lexis. In C. E. Bazell, J. C. Catford, M. A. K. Halliday, & R. H. Robins (Eds.), In memory of J. R. Firth (pp. 148-162). London: Longman.

Toury, G. (2000). The nature and role of norms in translation. In L. Venuti (Ed.), Translation studies reader (pp. 198-211). London, England: Routledge.