بررسی برخی ابعاد اقتصادی و اکولوژیکی تعاونی‌های کشاورزی: مطالعه موردی استان مرکزی

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 2، دوره 26، شماره 1، فروردین 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v1391i1.14098

نویسندگان

حسن بیات^* ؛ احمد خاتون آبادی

دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

مطالعه حاضر به‌منظور بررسی برخی ابعاد اقتصادی (هزینه‌های تولید، رشد مکانیزاسیون، تغییر عملکرد در واحد سطح، تغییر سطح زیرکشت محصولات و بازدهی منابع تولید) و اکولوژیکی (حفظ محیط‌زیست با جلوگیری از تخریب و فرسایش خاک و استفاده مناسب از سم وکودهای شیمیایی) ناشی ‌از تاسیس تعاونی‌های تولید روستائی استان مرکزی بر اعضاء و نیز محیط حوزه عمل آن‌ها، با روش پیمایشی‌_پس رویدادی (با استفاده از پرسش‌نامه با ضریب پایایی 78 درصد و مقایسه وضعیت تولید محصول توسط بهره‌برداران عضو قبل و بعد از عضویت در تعاونی‌ها) انجام شده است. نتایج مطالعه نشان داد: تشکیل ‌تعاونی‌ها،‌ موجب افزایش سطح بهره‌گیری اعضاء از ادوات مکانیزه (آماده‌سازی 89/5، کاشت 77/0، داشت 86/1 و ادوات تکمیلی63/4 هکتار)، افزایش سطح زیرکشت محصولات اعضاء به‌خصوص چغندرقند، سیب‌زمینی، لوبیا و جوآبی از 05/8-38/1 برابر (در مقایسه با سایر نقاط استان)، افزایش عملکرد محصولات اعضاء تعاونی‌ها (گندم آبی6/0، گندم دیم 97/0، لوبیا 37/0، جوآبی 18/. و علوفه 6/1تن درهکتار) شده است. ولی در افزایش بازدهی آب مزارع و کاهش فرسایش آبی خاک اراضی اعضاء، موفقیت لازم را نداشته‌اند. متوسط مصرف کود ازته اعضاء در گندم آبی، جوآبی، سیب‌زمینی، کلزا و چغندرقند از متوسط توصیه آزمایشگاه کمتر، ولی در لوبیا بیش از دو برابر بوده است. متوسط مصرف کودهای فسفاته در گندم آبی، سیب‌زمینی، لوبیا و کلزا به‌ترتیب 2، 5/3، 2 و3/1 برابر توصیه آزمایشگاه و مصرف کودهای پتاسه در گندم و جوآبی، سیب زمینی، لوبیا، کلزا و چغندرقند به‌ترتیب کمتر از 25/0، 13/0، 5/0، 1/0 ، 13/0و 2/0 برابر مقدار توصیه آزمایشگاه بوده است. متوسط مصرف سموم شیمیایی در مزارع اعضاء نیز از مقدار توصیه علمی کمتر بوده است. بنابراین گرچه تعاونی های مورد مطالعه در افزایش عملکرد محصولات و درآمد اعضاء موثر بوده اند؛ ولی در استفاده بهینه از منابع تولید و نهاده‌ها مانند سموم وکودهای شیمیایی و همچنین حفظ محیط زیست نقش موثری نداشته‌اند؛ که توسعه آموزش‌های مهارتی بهره‌برداران عضو تعاونی‌ها برای استفاده بهینه از منابع و نهاده‌های تولیدی، افزایش مشارکت اعضاء در فعالیت‌های مختلف تعاونی و ارئه خدمات پشتیبانی بیشتر به اعضاء از پیشنهادات محققین است.

کلیدواژه‌ها

تعاونی تولید؛ منابع تولید؛ استفاده بهینه و آموزش‌های مهارتی