تأثیر بقایای گندم، یونجه، ذرت، سویا و پنبه بر محتوای پتاسیم خاک و جذب آن در گندم(Triticum aestivum L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 8، تیر 1390، صفحه 162-171   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v3i2.13519

نویسندگان

فریده اکبری^* ؛ کامبیز پوری؛ بهنام کامکار؛ سید مجید عالیمقام

گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

چکیده

مدیریت بقایای گیاهان زراعی یکی از ارکان اصلی پایدارسازی سیستم‏های کشاورزی است. به کارگیری بقایای گیاهی در عرصه کشاورزی به عنوان کودآلی، نقش به سزایی بر مقدار عناصر در خاک و قابلیت دسترسی عناصر برای گیاه در خاک و در نهایت افزایش عملکرد محصولات کشاورزی دارد. به منظور بررسی تأثیر مدیریت مختلف بقایای گیاهی در تأمین پتاسیم مورد نیاز گندم (Triticum aestivum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار و هفت تیمار شامل پنج تیمار بقایای گیاهی (پنبه، ذرت، گندم، سویا و یونجه)، کود اوره به ‌میزان 90 کیلوگرم در هکتار و شاهد انجام گرفت. بقایای گیاهی پس از تعیین نسبت کربن به نیتروژن (C:N) به‌اندازه‌ی کوچکتر از پنج میلی‌متر خرد و با خاک مخلوط شدند. پتاسیم قابل عصاره‏گیری خاک در فاصله 49، 83، 99، 127 و 165 روز پس از شروع آزمایش با استفاده از روش عصاره‏گیری استات آمونیوم استخراج شد. نتایج نشان داد که اثر تیمار بقایای مختلف در آزادسازی پتاسیم تنها در مرحله گرده‏افشانی معنی‏دار بود. بیشترین غلظت پتاسیم در مرحله خوشه‏رفتن مربوط به تیمار بقایای یونجه، گندم و ذرت به ترتیب 1663، 6/1637 و 3/1592 کیلوگرم در هکتار خاک و کمترین غلظت پتاسیم مربوط به تیمار بقایای پنبه، اوره و شاهد به ترتیب 6/1472، 4/1425 و 1215 کیلوگرم در هکتار خاک مشاهده شد. با بررسی روند جذب پتاسیم در گیاه مشخص شد که بیشترین میزان پتاسیم جذب شده در گیاه (62/36 گرم در کیلوگرم ماده خشک) طی 83 روز اول (مرحله ساقه‏رفتن) و در تیمار بقایای یونجه که بیشترین آزاد سازی پتاسیم (7/2375 کیلوگرم در هکتار) نیز از این بقایا صورت گرفت، رخ می‏دهد. از آن‏جا‏که بخش عمده پتاسیم جذب شده توسط گیاه در کاه و کلش باقی می‏ماند، لذا به نظر می‏رسد که استفاده از بقایای گیاهی می‏تواند به عنوان یک نهاده آلی و درون مزرعه‏‏ای با قابلیت‏های متفاوت مدنظر قرار گیرد. به ‌طور کلی، نتایج تحقیق نشان داد که بقایای یونجه در تأمین پتاسیم برای گیاه گندم در بین بقایای مورد مطالعه بهتر بوده و بقایای گندم و ذرت (بدون اختلاف معنی‏دار) در رده بعدی قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

استات آمونیوم؛ کاه و کلش؛ مرحله رشد؛ نهاده درون مزرعه‏ای