واکنش عملکرد و اجزای عملکردگندم

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، 1386، صفحه 259-270   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v5i2.927

نویسندگان

محمودرضا تدین^{* 1}؛ یحیی امام²

¹دانشگاه شهرکرد

²دانشگاه شیراز

چکیده

به منظور بررسی واکنش عملکرد و اجزای عملکرد گندم به میزان متفاوت آب دریافتی در سیستم آبیاری تکمیلی تحت شرایط دیم ، پژوهشی مزرعه ای در قالب طرح آماری کرت های دو بار خرد شده در سال های زراعی 84-83 و 85-84 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز به اجرا درآمد. تیمارهای اصلی آبیاری شامل: بدون آبیاری (دیم)، آبیاری در مراحل ساقه رفتن، حجیم شدن غلاف برگ پرچم ، گلدهی و پر شدن دانه، تیمار فرعی شامل ٢ رقم گندم به نام های آگوستا و فاین- ١٥ و تیمار فرعی فرعی شامل کود نیتروژن در 3 سطح صفر، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش، بیشترین تعداد سنبله در متر مربع، تعداد سنبلک در سنبله، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه از تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه رفتن و از تیمار 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و رقم فاین- 15 و کمترین مقادیر صفات از تیمار صفر کود نیتروژن و رقم آگوستا تحت شرایط دیم بدست آمد.لیکن بیشترین وزن دانه از تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله پرشدن دانه حاصل شد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که بین عملکرد دانه و اجزای آن با میزان آب دریافتی در تیمار های آبیاری تکمیلی همبستگی معنی داری وجود داشت. بطوریکه با افزایش میزان آب داده شده در هریک از مراحل رشد، مقادیر عملکرد و اجزای عملکرد دانه افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه در هر دو سال آزمایش، از تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه رفتن و کمترین مقدار از تیمار دیم حاصل شد. آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه رفتن در سال 84-83 و 85-84 به ترتیبمنجر به افزایش عملکردی معادل 200 و 221 درصد، در مقایسه با تیمار دیم گردید. در مجموع از نتایج بدست آمده از این پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که شناخت مراحل حساس رشد و واکنش های عملکرد و اجزای عملکرد دانه به زمان و میزان آب دریافتی در سیستم آبیاری تکمیلی تحت شرایط دیم، نقش مهمی در افزایش تولید گندم دارد. بنابر این، در شرایط دیم مشابه با این پژوهش، استفاده از سیستم آبیاری تکمیلی و انجام آبیاری در مرحله ساقه رفتن گندم و تامین میزان آب کافی در این مرحله می تواند منجر به افزایش عملکرد دانه گندم گردد.