بررسی جریان ترجمه‌ای ادبیات از زبان فارسی به روسی با رویکرد سری‌زمانی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 2، دوره 51، شماره 2، تیر 1397، صفحه 27-50   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v51i2.70483

نویسندگان

مهرنوش فخارزاده^{* 1}؛ ملیحه امینی²

¹گروه زبان‌های خارجی، دانشگاه شیخ بهایی، اصفهان، ایران

²گروه زبان‌های خارجی، دانشگاه شیخ بهایی، اصفهلت، ایران

چکیده

تبادلات بین‌المللی ترجمه، دارای ساختار مرکز حاشیه است. برخی زبان‌ها در مرکز و برخی‌ دیگر در حاشیۀ این ساختار جای ‌می‌گیرند. ترجمة ادبیات در سراسر جهان غالباً از زبان‌های مرکزی به زبان‌های حاشیه‌ای در جریان است. شمار زیادی از پژوهش‌ها، در بررسی جایگاه زبان‌های متفاوت در نظام بین‌المللی ترجمه، به جریان ترجمه‌ای را از زبان‌های مرکزی به زبان‌های حاشیه‌ای پرداخته‌اند. بنابراین جای بررسی جریان ترجمه‌ای از زبان‌های حاشیه به زبان‌های مرکزی، همچون روسی، در ادبیات این حوزه خالی است. لذا پژوهش پیشِ رو در پی آن است تا با استفاده از رویکرد سری‌‌زمانی، به تحولات جریان ترجمه‌ای از سال 1997 تا 2010 بپردازد. علت استفاده از رویکرد سری‌زمانی توانِ آن در آشکارسازی الگوهای پنهان در دل‌ داده‌های زمان‌مند است. با استفاده از دادگان موجود در سایت یونسکو، یافته‌ها نشان دادند که در مجموع روند نزولی بر جریان ترجمه از فارسی به روسی حاکم بوده است. ضمناً، تحلیل‌ها بیانگر دو الگوی معنادار بودند؛ یک روند کاهشی در دهۀ نود و یک دورۀ افزایش-کاهش در بین سال‌های 2003 تا 2009. نگارندگان پس از دستیابی به این یافته‌ها، با استفاده از عوامل مؤثر در نظام جهانی ترجمه، در صدد تبین این الگوها بر آمدند.

کلیدواژه‌ها

جریان ترجمه‌ای؛ فارسی؛ روسی؛ سری‌زمانی

مراجع

ایرنا. (1392، 12 مرداد). خلاصة دستاوردهای دولت احمدی‌نژاد. برگرفته از http://yon.ir/qUIPl

بصیری، م. ع.، و احمدی‌نژاد، ح. (1395). تبیین دیپلماسی فرهنگی سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد در نظام بین‌الملل. فصل‌نامۀ رهیافت‌های سیاسی بین المللی، ۷(۴۶)، ۹-۴۷.

دونایوا، ا. (1389). روابط فرهنگی ایران و روسیه: امکانات و موانع. ایراس، ۵(۶)، 69-80.

قانون‌پرور، م. ر. (1394، 10 آبان). مشکل ادبیات ایران برای جهانی شدن، بازاریابی است نه ترجمه. برگرفته از https://www.mehrnews.com/news/2953814/

گلکار، آ. (1396، 21 مرداد). متولیان جهانی کردن ادبیات فارسی، انتخاب آثار را بلد نیستند. روزنامه ابتکار. برگرفته از http://yon.ir/RG9v8

متقی، ا. (1387). دامنه تغییر و تداوم سیاست خارجی ایران. برداشت دوم، ۵(۷)، ۴۵-۶۴.

محمدی بدر، ن. (1387). نقش ترجمه در تعاملات فرهنگی ایران و روسیه. پژوهش‌های زبان‌های خارجی، ۱۳(43)، 121-139.

 

Bassnett, S., & Lefevere, A. (1990). Translation, history and culture. London: Printer Publishers.

Bielsa Mialet, E. (2010). The sociology of translation: Outline of an emerging field. Mon TI, 2, 153-172.

Casanova, P. (2004). The world republic of letters. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Cronin, M. (2013). Globalization. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies (pp. 126-130). New York: Routledge.

De Swaan, A. (2001). Words of the world: The global language system. Cambridge: Polity Press.

Giddens, A. (2003). Runaway world: How globalization is reshaping our lives. New York: Routledge.

Heilbron, J. (1999). Towards a sociology of translation: Book translations as a cultural world system. European Journal of Social Theory, 2(4), 429–444.

Heilbron, J., & Sapiro, G. (2007). Towards a sociology of translation: Current issues and future prospects. In M. Wolf, & A. Fukari (Eds.), Constructing a sociology of translation (pp.93-107). Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.

Heilbron, J., & Sapiro, G. (2016). Translation: Economic and sociological perspectives. In V. Ginsburgh, & S. Weber (Eds.), The Palgrave handbook of economics and language (pp. 373-402). Houndmills: Palgrave Macmillan.

Mahloujian, A. (2015). Writer’s block: The story of censorship in Iran. London: Small Media.

Motlagh, A., & Nanquette, L. (2016). Translations between centre and periphery: From Iran to the West. Retrieved from https:// apps.mla.org/ program _details?prog_id=97&year=2016.

Nanquette, L. (2014). Iranian exilic poetry in Australia: Reinventing the third space. Antipodes, 28(2), 393–403.

Nanquette, L. (2016). Translations of modern Persian literature in the United States: 1979–2011. The Translator, 23(1), 49-66.

Pieta, H. (2016). On translation between (semi-)peripheral languages: An overview of the external history of Polish literature translated into European Portuguese. The Translator, 22(3), 354-377.

Post-Revolutionary literature (n.d.). Encyclopaedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/art/Russian-literature/Post-Revolutionary-literature.

Ursu, O. (2014). Literary translation flows from Romanian into English: A socio-economic perspective. In F. Boldea (Ed.), Communication, context, interdisciplinarity (pp. 396-404). Peru: Maior University Press.

Werner, C. (2009). Literary translation flow from Brazil to abroad: Six case studies. Retrieved from https:// pdfs. semanticscholar. org / .../ 5dbbc88c 72df50 f16d159 2f98864.

Wolf, M., & Fukari, A. (2007) Constructing a sociology of translation. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.