تنوع ژنوتیپی، فنوتیپی و بیماری‌زایی جدایه هایFusarium solani عامل پوسیدگی ریشه لوبیا در استان زنجان

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 10، دوره 4، شماره 1، فروردین 1392   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1392i1.33756

نویسندگان

مریم خداقلی^* ؛ رقیه همتی¹؛ بیتا ناصری¹؛ علیرضا معرفت²

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان

²دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان

چکیده

بیماری پوسیدگی ریشه لوبیا ناشی از قارچFusarium solani به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قارچی لوبیا در دنیا و ایران به‌شمار می‌رود. به‌دلیل اهمیت اقتصادی لوبیا و نبود اطلاعات مدوّن پیرامون تنوع در جمعیت این قارچ در استان زنجان، این مطالعه برای نخستین‌بار در این استان با هدف مطالعه تنوع در شدت بیماری‌زایی، تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی جدایه‌های بیمارگر و نیز بررسی دامنه میزبانی آن در بین برخی محصولات عمده مورد کشت منطقه انجام گرفت. نمونه‌برداری از11منطقه استان انجام شد و30جدایه به‌عنوان گونه F. solani خالص شدند. پس از اثبات بیماری‌زایی، بررسی دامنه میزبانی قارچ و ویژگی‌های فنوتیپی آنها، واکنش زنجیره ای پلیمراز با کمک آغازگرهایRAPD وERIC بر روی DNA استخراج‌شده، صورت پذیرفت. نتایج تحقیق نشان داد که جدایه ها از نظر مشخصات فنوتیپی و ژنوتیپی، متنوع بوده اما در شدت بیماری‌زایی آنها تفاوت معنی داری وجود نداشت. در آزمون دامنه میزبانی از بین 9گیاه آزموده‌شده شامل گندم، عدس، یونجه، لوبیاهای سفید، قرمز و چیتی، نخود، اسپرس و باقلا، تنها بر روی گندم علایم بیماری ظاهر نشد. الگوهای انگشت‌نگاریDNA بر اساس هر دو نشانگر، دالّ بر وجود تنوع بالای ژنتیکی جدایه های این بیمارگر از گیاه لوبیا در سطح استان بود. گرچه نشانگرRAPD بر پایة استفاده از یک آغازگر انفرادی(OPA 13) در تفکیک جدایه‌ها کارآیی بیشتری در مقایسه با نشانگرERIC داشت، با این حال تطابق بالایی بین دو گروه‌بندی مشاهده گردید. بین پراکنش جغرافیایی و گروه‌های ژنتیکی به‌دست‌آمده، ارتباط مشخصی مشاهده نگردید. همچنین همبستگی بارزی بین ویژگی‌های ژنوتیپی و فنوتیپی اکثریت جدایه‌ها دیده نشد.

کلیدواژه‌ها

لوبیا؛ Fusarium solani؛ تنوع ژنتیکی؛ دامنه میزبانی