گروهبندی تعدادی ژنوتیپ نخود کابلی با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 2، دوره 4، شماره 2، آبان 1392   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1392i2.41258

نویسندگان

هادی‌محمد علی‌پور یامچی^* ؛ محمدرضا بی‌همتا؛ سیدعلی پیغمبری؛ محمدرضا نقوی؛ ناصر مجنون‌حسینی

دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

چکیده

به‌منظور ارزیابی و شناخت تنوع ژنتیکی و تعیین روابط ژنتیکی 64ژنوتیپ نخود کابلی، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده (8×8) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی 89- 1388 اجرا گردید. نتایج همبستگیهای فنوتیپی نشان داد که عملکرد دانه در بوته به‌ترتیب با صفات وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلافهای پُر، وزن100دانه، قطر دانه و قطر شاخه اصلی، همبستگی مثبت معنیداری در سطح احتمال 1درصد و با تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا غلافدهی، همبستگی منفی معنیداری نشان داد. البته مقادیر عددی این همبستگیها کم بود که ممکن است دال بر عدم وجود همبستگی ژنتیکی بین صفات باشد که در نتیجه، اهمیت بیولوژیک آنها را کاهش می‌دهد. بر اساس تجزیه به عاملها، چهار عامل که در مجموع 79درصد از تغییرات موجود در کل دادهها را توجیه کردند، انتخاب شدند. عامل اول و دوم که بیشترین تغییرات واریانس دادهها را توجیه کردند، شامل صفات وزن100دانه، ارتفاع بوته، طول و قطر غلاف، طول و قطر دانه، صفات تعداد غلافهای پُر، وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، صفات عملکرد دانه در بوته و قطر شاخه اصلی بودند. سپس از این دو عامل، جهت به‌دست‌آوردن پراکنش و شناسایی ژنوتیپهای برتر در دستگاه مختصات استفاده شد و ژنوتیپهای 2، 22، 29، 36،120، 139، 198، 239، 335، 345، 356، 357، 375، 473، 474، 534، 552، 555 و 629 به همراه ژنوتیپهای شاهد جم (998) و کوروش (999) که از نظر عاملهای اول و دوم، مثبت و بالاتر بودند، به‌عنوان ژنوتیپهای برتر انتخاب شدند. با توجه به نتایج تجزیة خوشهای بر اساس صفات مورفولوژیک، ژنوتیپهای مورد بررسی در پنج گروه، دستهبندی شدند که ژنوتیپهای گروه سوم و چهارم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد، میانگین بالاتری را در میان سایر گروهها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند و در عین حال نسبت به سایر گروهها، زودرستر نیز بودند. بنابراین با توجه به نتایج تجزیة خوشه‌ای، میتوان از تلاقی ژنوتیپهای گروه سوم و چهارم و ژنوتیپهای شاهد جم و کوروش، برای تولید ژنوتیپهای جدید با عملکرد بالا بهره جست.

کلیدواژه‌ها

تجزیه به عاملها؛ تجزیه خوشهای؛ تجزیه واریانس چندمتغیره؛ صفات مورفولوژیک؛ نخود کابلی