نواع و فنون آموزش از منظر صدرالمتألهین

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 4، دوره 48، شماره 2، آذر 1395، صفحه 125-137   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v48i2.38475

نویسنده

فهیمه شریعتی^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

از نظر صدرالمتألهین و تحت تأثیر مبانی حکمت متعالیه حقیقت آموزش، برداشتن موانع از جلوی تابش و فیضان الهی است. نفس انسان به شیوه‌هایی به‌طور اکتسابی شامل علوم نظری و یا عملی و یا بدون کسب علم را که حقیقت وجودی دارد می‌یابد. آموزش، در یک نگاه کلی به آثار، اشارات یا تصریحات پراکنده ملاصدرا به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می‌شود. آموزش درونی شامل تفکر، الهام و وحی و آموزش بیرونی شامل نوع بی‌واسطه و با واسطه است. از نظر صدرالمتألهین آموزش شرایط و فنون خاصی دارد که بدون توجه به آن امر به طور شایسته و درست حاصل نمی‌شود. تزکیه، تبیین و استحکام مباحث نظری، خلوت، تقلیدگریزی، تمرین، تکرار، آرامش روانی، رعایت ترتیب آموزش معارف و تزویج آن‌ها و طی مسیر درست برای حصول نتیجه از این فنون است. تفاوت ملاصدرا در بیان انواع و فنون آموزش به تفاوت نگاه حکمت متعالیه به علم و همچنین به هدف و غایت آموزش و ماهیت الوهی آن در این نگرش باز می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

صدرالمتألهین؛ آموزش؛ علم؛ انسان

مراجع

شجاری، مرتضی و زهرا گوزلی، «علم و نقش آن در کمال آدمی از دیدگاه ملاصدرا و ابن عربی»، نشریه پژوهش‌های فلسفی دانشگاه تبریز، دوره 7، شماره 13، پاییز و زمستان 1392، صص 19-46.

شریعتی، فهیمه، ذهن و تأثیر و تأثرات آن در فلسفه اسلامی با نگاه به آرای ابن‌سینا و ملاصدرا، دانشگاه فردوسی، 1389.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، اسفار، ترجمه محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، 1383.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت، داراحیاء التراث، 1981 م.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، الرسائل، قم، مکتبه المصطفی، بی‌تا.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، الشواهد الربوبیه، جواد مصلح، تهران، سروش، 1383.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، المظاهر الالهیه، ترجمه و تعلیق حمید طبیبیان، تهران، امیرکبیر، 1364.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، قم، بیدار، 1411 ق.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، رسائل فلسفی، تعلیقه جلال‌الدین آشتیانی، مشهد، انتشارات دانشکده الهیات و معارف اسلامی، 1352.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، کسر اصنام الجاهلی، مقدمه و تصحیح جهانگیری، تهران، بنیاد حکمت صدرا، 1381.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، مفاتیح ‌الغیب، ترجمه محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، 1371.

صدر‌الدین شیرازی، محمد بن‌ ابراهیم، مفاتیح ‌الغیب، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی، 1363.

علمی سولا، محمدکاظم و طوبی لعل‌صاحبی، «نگاه وجودی ملاصدرا به علم»، دوفصلنامه علمی پژوهشی هستی‌شناختی، دوره 2، شماره 3، تابستان و پاییز 1392، صص 87-100.

فیاض صابری، عزیزالله، علم و عالم و معلوم، مشهد، عروج اندیشه، 1380.