ماهیت فقهی- حقوقی عمل کارگزاری در معاملات بورسی

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 2، دوره 24، شماره 12، اردیبهشت 1396، صفحه 23-42   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v24i12.54532

نویسندگان

سید مرتضی شهیدی^{* 1}؛ نصراله جعفری خسروآبادی²

¹دانشگاه خوارزمی

²دانشگاه آیت الله حائری میبد

چکیده

اصل وساطت و نمایندگی حاکی از این است که در بازار سرمایه اعم از بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس انرژی، بورس کالا و سایر بازارهای متشکل و خودانتظام، اشخاص مستقیماً قادر به معامله در آن نیستند و به ناچار بایستی از باب واسطه‌هایی به نام «کارگزاران» وارد معاملات گردند. در عین حال در حقوق ایران ماهیت حقوقی کارگزاری و به تبع آن حقوق و تعهدات این نهاد واسط، چندان روشن نیست و حقوقدانان از دیدگاه واحدی تبعیت ننموده اند؛ برخی ماهیت عمل کارگزاری را «دلالی» دانسته و برخی بر مبنای ماده 10 قانون مدنی این نهاد را تحلیل نموده و گروهی بین کارگزان بورس اوراق بهادار و بورس کالا، قائل به تفکیک شده اند و برخی نیز آن را وکالت می دانند که در این تحقیق ضمن تحلیل فقهی ماهیت نمایندگی و انواع آن در حقوق اسلامی، به طرح، نقد و بررسی دیدگاه های مختلف خواهیم پرداخت. در این خصوص بر مبنای این که کارگزاران در مقابل ثالث مسئول اجرای تعهدات قرارداد می باشند، نظریه حق العمل کاری در کلیه معاملات بورسی قابل قبول تر است و از حیث تحلیل فقهی، عمل کارگزاری تحت عنوان عام «نمایندگی» قرار می گیرد و در صورتی که در معاملات سمت خود را آشکار نسازد، ثالث در مراجعه به او و اصیل مختار است.

کلیدواژه‌ها

کارگزاری؛ نمایندگی؛ وکالت؛ حق العمل کاری؛ دلالی؛ وساطت

مراجع

[1] Abbasi, Ibrahim and Adusi, Ali. (2011). Markets and Financial Institutions, Tehran, Al-Zahra University, First Printing, (In Persian)

[2] Abdiopour, Abraham. (Summer 2008). Special Representative Laws, Islamic Law Magazine, Year 5, No 17(In Persian)

[3] Abdipour Fard, Ebrahim. (2015). Business law: Analytical Discussions, 4ed, Qom, Pajouheshgahe Houzeh & Daneshghah Publication. (In Persian)

[4] Abdipour Fard, Ebrahim. (2016). Commercial Law, Tehran, Majd Publication. (In Persian)

[5] Behruzi Nima .( 2013). The Legal Nature of the Stock Exchange Custodian and its Responsibilities, Master's thesis, University of Science and Culture, (In Persian)

[6] Derakhshan, Masoud. ( 2004). Derivatives and Risk Management in Oil Markets, Tehran, Institute of International Studies (In Persian)

[7] Esfandiyar Far, Kheshayar. (2014). Energy Efficiency Law, First Printing, Tehran, Majd Publications, (In Persian)

[8] Fereydoun, Mohaddeseh, (2010) Securities Portfolio Transactions and Non-Prohibited Trades, Master's Thesis, Allameh Tabataba'i University (In Persian)

[9] Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, (2008) Law Terminology, Ganje danesh, (In Persian).

[10] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar. (2003). Dictionary of Elements of Civil Law, Comercial Law, Tehran: Ganje Danesh. (In Persian)

[11] Katouzian, Naser. (1998). General Rules of Contracts, vol.2, Tehran: Sherkate Sahamie Enteshar Publications. (In Persian).

[12] Katozian, Naser, (1992) Civil Law: Specific Contract, Vol.1, Enteshar Publishing Company, (In Persian).

[13] Kaviani, Korosh, (2008) Commercial Law (Commercial bills) Mizan Publication, (In Persian).

[14] Mohaghegh Damad, Sayyed Mostafa and Maneshzadeh of Tehrani, (Spring 2010). The nature and effects of indirect representation in Iranian law and European law, Journal of Law, Thematic Studies, Volume 40, Issue 101, (In Persian)

[15] Mohaghegh Damad, Sayyed Mostafa et al. (1999). Contract Law in Imamia Jurisprudence, vol.1 Tehran: Samt Publications. (In Persian).

[16] Skini, Rabi'a et al. (spring 2011). the Structure and Legal Nature of a Fee, Law Journal of Justice, No. 73, (In Persian)

[17] Skini, Rabia. (2014). Commercial Law, vole 1, Samt Publication. (In Persian)

[18] Sohani, Hossein, Shahidi, Seyyed Morteza. ( 2014). Legal analysis of physical commodity trading in Iran Stock Exchange, Tehran, Tehran Stock Exchange, (In Persian)

[19] Sotoudeh Tehrani, Hassan. ( 2005). Law of Trade, Volume 4, Tehran, Dodgostar Publication, Sixth Edition, (In Persian)

[20] Tehran Stock Exchange, Economic Assistant and Support for Economic Studies, Planning and Education. ( 2010). Report on Visit to the Capital Market and Exchanges of Russia (In Persian)

[21] Writers Group, Research, Development and Islamic Studies, Securities and Exchange Organization, Financial Institutions. ( 2010). A Guide to the Law of the Securities Market, Tehran, Information and Exchange Services Company, First Edition, (In Persian)

[22] Yasini, Seyyed Hadi. ( 2011). The nature and legal regime governing stock trading in the stock exchange, Master's thesis, Allameh Tabataba'i University, (In Persian)

References (in Arabic)

[23] Sabzevari, Sayyid'Abd al-A'ali, (1990). Mah'zab al-Aqkam, Al-Manar Institute - Office of the Prophet Iyatullah, Qom – Iran. (In Arabic).

[24] Shahid Sani, Zein Aldin bin Ali Ameli. (1992). Rozatolbahia fi Sharhe Lome Aldameshghie,vol 3, Qom, Islamic Teachings Institute. (In Arabic).

References (in English)

[1] Christian von Bar, et al.(2014) Principles of European Contract Law, Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law Draft Common Frame of Reference (DCFR).

[2] David Easley and Jon Kleinberg, (2010) Networks, Crowds, and Markets: Reasoning about a Highly Connected World, Cambridge University Press.

[3] David Kelly, Ann Holmes, Ruth Hayward,( 2002) Business Law, Cavendish, fourth edition.

[4] Louis Loss, Joel Seligman, Troy Paredes. (2011) Fundamentals of Securities Regulation, sixth edition. V 1, Walters Kluwer,

[5] Louis Loss, Joel Seligman, Troy Paredes. (2011) Fundamentals of Securities Regulation, sixth edition. V 2, Walters Kluwer

[6] Ole Lando and Hugh Beal, Commission on European Law,( 2000) Principles of European Contract Law, Parts 1 and 2, Kluwer Law International,

[7] Robert W. Hamilton and Richard D. Freer, (2000) The law of corporation in a nut shell, 6th edition, West publication.