تأثیر گونه‌های مختلف قارچ میکوریزا در تغییرات فیتو‌هورمونی سویا (Glycine max L.) با کاربرد انواع قارچ‌کش‌های نانو، بیولوژیک و شیمیایی

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 12، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 8، تیر 1390، صفحه 254-264   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v3i2.13534

نویسندگان

سیده مریم سیفی^{* 1}؛ علی کاشانی¹؛ محمد رضا اردکانی²؛ فرهاد رجالی³؛ مهدیه تیماج‌چی؛ مریم عباسیان

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

²مرکز تحقیقات کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

³مؤسسـه تحقیقـات خـاک و آب، سـازمان تحقیقـات، آمـوزش و تـرویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

به منظور بررسی واکنش قارچ‌های میکوریزا به انواع قارچ‌کش و تغییر تعادل هورمونی گیاه سویا (Glycine max L.)، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار با دو عامل شامل انواع قارچ‌کش‌ها در چهار سطح: شیمیایی، نانوسیلور، بیولوژیک (Bacillus subtilis) و عدم مصرف، سه گونه قارچ میکوریزا شامل G. mosseae، G. etunicatum و G. intraradices و عدم مصرف به عنوان شاهد انجام گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، دو عامل قارچ‌کش وگونه‌های قارچ میکوریزا تأثیر معنی‌دار بر میزان هورمون‌های جیبرلین، اکسین و سیتوکنین و درصد کلونیزاسیون ریشه نشان دادند (01/0p≤). اثر متقابل قارچ‌کش و میکوریزا در تغییر هورمون‌ها نیز معنی‌دار (01/0p≤) بود. در تلقیح سویا با هر سه گونه‌ قارچ‌های میکوریزا اکسین، جیبرلین و سیتوکنین افزایش قابل توجهی نسبت به شاهد نشان دادند. درصدکلونیزاسیون نیز با تلقیح گونه G. intraradices نسبت به شاهد 33/35 درصد افزایش یافت. با کاربرد انواع قارچ‌کش‌ها سطح هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها کاهش معنی‌دار در مقایسه با شاهد نشان داد. کاربرد باکتری Bacillus subtilis به عنوان قارچ‌کش بیولوژیک، سبب کاهش کلونیزاسیون ریشه به میزان 12/44 درصد در مقایسه با شاهد شد. با کاربرد هر یک از انواع قارچ‌کش‌ها و تلقیح توام با گونه‌های مختلف قارچ میکوریزا، غلظت هورمون‌ها‌ کاهش یافت. که ناشی از اثر سوء قارچ‌کش‌ها بر همزیستی میکوریزایی است. با این وجود، گونه intraradices G. بیشترین مقاومت را در برابر قارچ‌کش بیولوژیک نشان داد و سطح سیتوکنین در این ترکیب تیماری نسبت به تیمار تلقیح این گونه وعدم مصرف قارچ‌کش دو درصد افزایش داشت. مقدار هورمون‌های اکسین، جیبرلین و سیتوکنین با تلقیح گونه G. etunicatum و مصرف قارچ‌کش بنومیل به ترتیب با 58/53، 63 و 23/85 درصد کاهش در مقایسه با تیمار تلقیح این گونه و عدم مصرف قارچ‌کش در پایین‌ترین سطح بود. با کاربرد قارچ‌کش نانو‌سیلور، گونه G. mosseae حساسیت بیشتری را در مقایسه با دو گونه دیگر نسبت به این قارچ‌کش نشان داد. در کل، سنتز فیتوهورمون‌ها در گیاه که به واسطه همزیستی با قارچ میکوریزا تحریک می‌گردد، تحت تنش کاربرد قارچ‌کش‌ها به شدت کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

اکسین؛ جیبرلین؛ سیتوکنین؛ کلونیزاسیون؛ نانو‌سیلور