پتروگرافی و شیمی‌کانی ورلیت‌ های زون کنتاکت توده‌ های گابرویی و پریدوتیت‌ های افیولیت نایین

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 4، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11، دی 1393، صفحه 291-304   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v6i2.23202

نویسندگان

فرهاد قاسمی نژاد^* ؛ قدرت ترابی

اصفهان

چکیده

در بخشهای مختلفی از افیولیت نایین که دارای سن مزوزوئیک می‌باشد، توده‌های گابرویی روشن دیده می‌شوند که تمام واحدهای افیولیتی را قطع می‌کنند. در زون کنتاکت این گابروها و پریدوتیت‌های گوشته‌ای افیولیت نایین سنگهای جدیدی همچون ورلیت و الیوین کلینوپیروکسنیت تشکیل شده‌اند. این ورلیت‌ها از کانیهای الیوین (کریزولیت)، کلینوپیروکسن (دیوپسید)، اسپینل کروم‌دار، سرپانتین، آمفیبول (ترمولیت و هورنبلند ترمولیتی)، اپیدوت و مگنتیت تشکیل شده‌اند.
مقایسه شیمی الیوین، کلینوپیروکسن و اسپینل‌های کروم‌دار موجود در این ورلیت‌ها با پریدوتیت‌های گوشته موجود در افیولیت نایین نشان می‌دهد که ترکیب شیمیایی الیوین‌ها و کلینوپیروکسن‌های موجود در ورلیت‌ها با ترکیب این کانیها که در پریدوتیت‌های گوشته‌ای این افیولیت دیده می‌شوند کاملاً متفاوت بوده، اما اسپینل‌های کروم‌دار آنها شبیه اسپینل‌های موجود در هارزبورگیت‌ها است. با توجه به این‌که اسپینل کروم‌دار کانی مقاومی در مقابل دگرگونی و دگرسانی است می‌توان نتیجه گرفت که ورلیت‌های موجود در کنتاکت گابروها و پریدوتیت‌های گوشته‌ای در اثر دگرگونی مجاورتی بین گابرو و پریدوتیت، و به خرج هارزبورگیت‌های سرپانتینی شده به‌وجود آمده‌اند. در این ورلیت‌ها الیوین به خرج سرپانتین و کلینوپیروکسن‌ها نیز به خرج سرپانتین و کلسیم برگرفته از گابروها تشکیل شده‌اند. بررسیهای صحرایی پریدوتیت‌هایی که از محل نفوذ گابروها فاصله دارند نیز نشان می‌دهد که گابروها به درون هارزبورگیت‌ها نفوذ کرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت که بعد از سرپانتینی شدن هارزبورگیت‌های گوشته، توده‌های گابرویی به درون آنها نفوذ کرده و در محل کنتاکت آنها، سنگهای جدیدی با کانی‌شناسی ورلیت و الیوین کلینوپیروکسنیت تشکیل شده است.

کلیدواژه‌ها

افیولیت؛ مزوزوئیک؛ توده‌ های گابرویی؛ هارزبورگیت؛ ورلیت؛ نایین

مراجع

Abdulahi, A., 2006. Petrology of pillow lavas in the Nain ophiolite (Isfahan province). M.Sc. Thesis, Islamic Azad University of Isfehan, Khorasgan, Iran, 142 pp. (in Persian with English abstract)

Arai, S., 1992. Chemistry of chromian spinel in volcanic rocks as a potential guide to magma chemistry. Mineralogical Magazine, 56(383): 173 – 184.

Cabanes, N. and Mercier, J.C.C., 1988. Insight into the upper mantle beneath an active extensional zone: the spinel-peridotite xenoliths from San Quintin (Baja California, Mexico). Contributions to Mineralogy and Petrology, 100(3): 374 – 382.

Davoudzadeh, M., 1972. Geology and Petrography of the area north of Nain, Central Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, Report 14, 92 pp.

Deer, W.A., Howie, R.A. and Zussman J., 1992. An introduction to the rock forming minerals. Pearson Education Limited, United Kingdom, 712 pp.

Dilek, Y., 2003. Ophiolite concept and the evolution of geological thought. Geological Society of America Special Paper 373, 504. Evans, B.W., 1977. Metamorphism of alpine peridotite and serpentinite. Annual Review of Earth and Planetary Sciences, 5: 397-445.

Falahati, S., 2006. Mineralogy and petrology of Rodingite in Nain ophiolite. M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 129 pp. (in Persian with English abstract)

Ghazi, J.M., Rahgoshay, M., Moghadam, H.S. and Moazzen, M., 2010. Geochemistry of gabbroic pockets of a mantle sequence in the Nain ophiolite (Central Iran): Constraints on petrogenesis and tectonic setting of the ophiolite. Neues Jahrbuch für Mineralogie - Abhandlungen 187(1): 49 – 62.

Ghohraeipour, M., 2001. Petrology of Listvenite processes in northern part of the Nain ophiolite. M.Sc. Thesis, University of Tarbiat Moalem, Tehran, Iran, 154 pp. (in Persian with English abstract)

Hassanipak. A A., Ghazi, A M., 2000. Petrochemistry, 40Ar-39Ar ages and tectonics of the Naien ophiolite, Central Iran. Geological Society of America, Annual Meeting, Reno, Nevada.

Jabbari, A., 1997. Geology and petrology of the northen Naein ophiolites. M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 162 pp. (in Persian)

Kepezhinskas, P.K., Defant, M.J. and Drummond, M.S., 1995. Na metasomatism in the island-arc mantle by slab melt-peridotite interaction: evidence from mantle xenoliths in the North Kamchatka arc. Journal of Petrology, 36(6): 1505–1527.

Manochehriو Sh., 1997. The petrography and petrology of the Nain ophiolitic melange. M.Sc. Thesis, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran, 207 pp. (in Persian with English abstract)

Pessagno, E.A. Jr., Ghazi, A.M., Kariminia, S.M., Duncan, R.A., and Hassanipak, A.A., 2004. Tectonostratigraphy of the Khoy complex, Northwestern Iran. Stratigraphy, 1( 2): 49-63.

Pirnia Naeini, T., 2006. Petrology of mantle peridotites of the Naein ophiolite. M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 191 pp. (in Persian with English abstract)

Rahmani, F., 2004. Petrology of sheeted dikes in the Nain ophiolite (Central Iran). M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran. 127 pp. (in Persian with English abstract)

Rahmani, F., Noghreyan, M. and Khalili, M., 2007. Geochemistry of sheeted dikes in the Nain ophiolite (central Iran). Ofioliti, 32(2) 119 – 129.

Rezaei, Z., 2006. Petrology of plagiogranites in the Nain ophiolite (Central Iran). M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 139 pp. (in Persian with English abstract)

Saeidi, M., 2006. Study of Listvenite petrogenesis and ultramafic rocks in north of Nain (Central Iran). M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran, 120 pp. (in Persian with English abstract)

Shirdashtzadeh, N., 2006. Petrology of metamorphic rocks in the Naein ophiolite (Isfahan province). M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Isfahan, Iran. 194 pp. (in Persian with English abstract)

Shirdashtzadeh, N., Torabi G. and Arai, S., 2010. Metamorphism and metasomatism in the Jurassic Nain ophiolithic melange, Central Iran. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen, 255(3): 255-275.

Shirdashtzadeh, N., Torabi, G. and Arai, S., 2011. Two Mesozoic oceanic phases recorded in the basic and metabasic rocks of the Nain and Ashin-Zavar ophiolitic melanges (Isfahan province, Central Iran). Ofioliti, 36(2): 191-205.

Spear, F.S., 1995. Metamorphic Phase Equilibra and Pressure-Temperature-Time Paths. Mineralogical Society of America, Washington, 799 pp.

Stocklin, J., 1974. Possible ancient continental margin in Iran. In: C.A. Burk, and C.L. Drake (Editors), Geology of Continental Margins. Springer, New York, pp. 873-887.

Torabi, G., 2012. Central Iran ophiolites. Jahad daneshgahi, Isfahan, 443 pp. (in Persian)

Yardley, B.W.D., 1989. An introduction to metamorphic petrology. Longman, London, 284 pp.