تأثیر سالیسیلیک اسید بر جوانه‌زنی، صفات رشد و برخی از پارامترهای فیزیولوژیک دو ژنوتیپ نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط تنش خشکی

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 8، دوره 4، شماره 2، آبان 1392   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1392i2.41301

نویسندگان

مریم شوریابی^* ؛ پروانه ابریشم‌چی؛ علی گنجعلی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

سالیسیلیک اسید (SA) یک تنظیم‌کننده رشد گیاهی است که نقش آن در مسیر پیام‌رسانی در پاسخ به تنش‌های مختلف زیستی و غیرزیستی تأیید شده است. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف SA بر صفات مورفوفیزیولوژیک مربوط به مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای دو ژنوتیپ نخود، دو آزمایش جداگانه در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد در سال1388 صورت گرفت. آزمایش اول با چهار غلظت SA (0، 25/0، 5/0 و 75/0میلی‌مولار) و چهار سطح تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن‌گلایکول6000 (0، 4-، 8- و 12-‌بار) و آزمایش دوم با سه غلظت SA شامل: 0، 5/0و 1میلی‌مولار و دو شرایط تنش خشکی (25درصد ظرفیت زراعی) و بدون تنش (100درصد ظرفیت زراعی) انجام شد. هر دو آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل‌شده انجام شد. در آزمایش اول، بذور قبل از کشت در محلولSA با غلظت‌های مختلف خیسانده شدند و جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش دوم، دو هفته بعد از کاشت بذرها، محلول سالیسیلیک اسید (5/0 و 1میلی‌مولار) و آب‌مقطر (به‌عنوان شاهد) بر روی برگ‌ها اسپری شدند. این تیمار با فواصل10روز و در مجموع، سه‌بار انجام شد. نتایج نشان داد تنش خشکی در مرحلة جوانه‌زنی، درصد و سرعت جوانه‌زنی را کاهش داد. پیش‌تیمار بذور با محلول SA نیز موجب کاهش جوانه‌زنی شد، درصورتی‌که SA در مرحله گیاهچه‌ای تا حدی توانست رشد گیاهچه‌ها را (به‌ویژه در ژنوتیپ MCC414) بهبود بخشد. تنش خشکی رشد اندام هوایی و ریشه، پتانسیل آب و مقدار کلروفیل کُل را کاهش داد، ولی مقاومت روزنه‌ای را افزایش داد. در شرایط تنش خشکی، استفاده از SA، از طریق افزایش قطر ریشه و تعدیل رشد طولی اندام هوایی، مجموع طول ریشه‌ها و نسبت ریشه به ساقه (R/S) توانست در بهبود صفات رشدی، مؤثر واقع شود. از طرف دیگر، این تنظیم‌کنندة رشد، در غلظت‌های مختلف 5/0و 1میلی‌مولار توانست در شرایط تنش خشکی، پتانسیل آب برگ را بهبود بخشد. در این آزمایش، ژنوتیپ MCC414 در مقایسه با MCC361 از حساسیت به خشکی بیشتری برخوردار بود.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای رشد؛ تنش خشکی؛ جوانه‌زنی؛ رشد گیاهچه‌ای؛ سالیسیلیک اسید؛ نخود؛ Cicer arietinum L