درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کُردی با تکیه بر شاهنامة کُردی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 4، دوره 44، شماره 1 - شماره پیاپی 172، خرداد 1390، صفحه 119-148   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v44i1.11687

نویسنده

بهروز چمن آرا^*

چکیده

مقالة حاضر با کاوش چند سویه‌، سعی در تعریف و تحدید منظومه‌هایی حماسی و پهلوانی‌ را دارد که عموماً زیر نام شاهنامة کردی شناخته شده‌اند؛ منظومه‌هایی که ریشه در اسطوره دارند و در بر دارند‌ة باورها و پنداشته‌های جمعی زاگرس نشینان از بن تاریخ تاکنون هستند. طرح تفاوت بن‌‌مایه‌های اسطوره‌ای در غرب و شرق ایران، محقّق را به کاوش در اندیشه و جهان‌بینی شاهنامة کردی واداشته است. نتیجة آن به دست آمدن یک طبقه‌بندی است که تا حدودی به اصالت سنجی قیاسی شاهنامة کردی در تناسب با شاهنامة فردوسی کمک می‌کند. سپس به ساختار وزنی و زبانی منظومه‌های کردی اشاره و سعی شده است با ارائة نمونه‌هایی به تبیین مفهوم زبان ادبی کردی-گورانی- بپردازیم. بحث سرچشمه‌های روایت شاهنامة کردی منجر به ورود به بحث در فرهنگ و ادب شفاهی شده است. در این بخش به چگونگی ظهور دست‌نویس‌ها در میان شاهنامه‌خوانان و شیوه‌های اجرای نقل پرداخته‌ایم. در پایان به این نتیجه رسیده‌ایم که شاهنامة کردی متنی اصیل و متعلّق به حوزة فرهنگی زاگرس است که بر اثر قرار نگرفتن در گفتمان رسمی ادبی کشور و به تأثیر از تنوّع شدید فرق مذهبی پس از اسلام و آیین‌های به جاماندة کهن ایرانی این سرزمین ، دست‌خوش دگرگونی و دگردیسی شده‌ است
کلیدواژه ها: منظومه‌های حماسی و پهلوانی، شاهنامة کردی، گورانی، ادب شفاهی، شاهنامة فردوسی.