بررسی اصول و شیوه های نقد ادبی نزد ابوالقاسم السبتی

زبان و ادبیات عربی

مقاله 1، دوره 6، شماره 11، مرداد 1393، صفحه 53-72   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v6i11.35937

نویسندگان

علی باقر طاهری نیا¹؛ سبحان کاوسی²؛ سید مهدی مسبوق^{* 1}

¹دانشگاه بوعلی سینا

²بوعلی سینا

چکیده

منتقدان ادبی در سنجش آثار ادبی شیوه ها و معیارهایی دارند که بر اساس آن هر اثر ادبی را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند. این معیارها و شیوه ها از دیر باز مورد توجه ناقدان ادب عربی قرار گرفته و آنان به فراخور عوامل مختلف تاریخی، ادبی و اجتماعی آثار هم عصران و پیشینیان خود را مورد نقد و ارزیابی قرار داده اند؛ از جملۀ این دوره ها عصر بنی احمر در اندلس یا همان اسپانیای اسلامی است که در آن شاهد ظهور جنبش ادبی گسترده و حضور بیش از یک صد تن از منتقدان ادبی می باشیم. از نامدارترین ناقدان در این دوره ابوالقاسم محمد بن الشریف السبتی صاحب کتاب "رفع الحجب المستورة عن محاسن المقصورة" است که در آن به شرح قصیدۀ مقصورۀ حازم قرطاجنّی ادیب و شاعر اندلسی سدۀ هفتم می-پردازد. این کتاب افزون بر ارز ش بلاغی، نحوی و زبانی شامل بسیاری از آراء نقدی نویسنده است که از مهم ترین آن ها جایگاه لفظ و معنا، سرقت های شعری و موازنۀ شاعران می باشد. نوشتار حاضر بر آن است که شیوه ها و معیارهای نقدی السبتی در شرح قصیدۀ مقصورۀ حازم قرطاجنی رادر سه مقولۀ جایگاه لفظ و معنا، موازنۀ بین شعرا و سرقت ادبی مورد بحث و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

نقد؛ السبتی؛ لفظ و معنا؛ سرقت؛ موازنه

مراجع

القرآن الکریم.

ابن الخطیب، لسان الدین، (1424)، الإحاطه فی أخبار الغرناطه، شرح یوسف علی الطویل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابن ابی الإصبع، (2008). بدیع القرآن، تقدیم حفنی محمد شرف، بنین: نهضة مصر للنشر.

جاحظ، عمروبن بحر، (1969)، البیان و التبیین، تحقیق و شرح محمد هارون، جلد اول و سوم، چاپ سوم، قاهره: مکتبة الخانجی.

---------------، (1969)، الحیوان، تحقیق عبد السلام هارون، جلد سوم، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی.

السبتی، ابوالقاسم، (1418)، رفع الحجب المستوره عن محاسن المقصوره، تحقیق و شرح محمد الحجوی. المملکه المغربیه: وزاره الاوقاف و الشؤون الإسلامیه.

سنین، یوسف‌بن‌مهنا، (1431-1432) المسائل البلاغیة فی کتاب «رفع الحجب المستورة عن محاسن المقصورة» بأبی القاسم محمد شریف السبتی، ریاض: جامعة الإمام بن سعود الإسلامیة.

العلوی، ابن طباطبا، (2011)، عیار الشعر، تحقیق طه الحاجری و محمد زغلول سلام، اسکندریه: منشاه المعارف.

عباس، إحسان، (1997)، تاریخ النقد الأدبی عند العرب، چاپ دوم، عمان: دار الشروق للنشر و التوزیع.

عبدالجلیل، جان محمد، (1393)، تاریخ ادبیات عرب، مترجم: آذرتاش آذرنوش، چاپ ششم، تهران: مؤسسه‌ی انتشارات امیرکبیر.

مندور، محمد، (1972)، النقد المنهجی عند العرب، چاپ دوم، القاهره: دار نهضه مصر للطبع والنشر.

هداره، محمد مصطفى، (1958)، مشکله السرقات الأدبیه فی النقد العربی، القاهره: مکتبه الأنجلو المصریه.