بررسی مزیّت نسبی طرح آلفا لاتیس نسبت به طرح بلوک‌های کامل تصادفی در آزمایشات مقایسه عملکرد نخود زراعی (Cicer arietinum L.)

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 3، دوره 5، شماره 1، آبان 1393، صفحه 33-44   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1393i1.46093

نویسندگان

همایون کانونی^{* 1}؛ محمد امتیاز²

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی استان کردستان

²مرکز بین‌المللی سیمیت در پاکستان، اسلام‌آباد

چکیده

ساختار طرح‌های آلفا لاتیس این امکان را فراهم می‌سازد که اثر بلوک ناقص از اثر باقی‌ماندۀ کرت‌ها حذف شده و دقت مقایسات بین ژنوتیپ‌ها در یک بلوک ناقص به حداکثر برسد. در این تحقیق، به‌منظور ارزیابی ژرم‌پلاسم بین‌المللی نخود از لحاظ عملکرد دانه و سایر صفات زراعی و مقایسه طرح‌های آلفا لاتیس با طرح بلوک‌های کامل تصادفی از نقطه‌نظر توانایی شناسایی لاین‌های مطلوب، دو آزمایش خزانة بین‌المللی لاین‌های برگزیدۀ نخود
(Chickpea International Elite Nursery) با عناوین CIEN-S-2010 و CIEN-LA-2010 در سال زراعی
90-1389 در شرایط دیم ایستگاه سارال کردستان به مرحله اجرا درآمدند. این دو آزمایش هرکدام شامل 45لاین آزمایشی نخود کابلی بودند که به‌صورت آلفا لاتیس 5×9 با دو تکرار، در نیمه دوم اسفند1389 کشت گردیدند. با توجه به ویژگی‌های آزمایشات، عملیات اجرایی و یادداشت‌برداری‌هایی مانند تعداد روز از کاشت تا گلدهی‌، تعداد روز از کاشت تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن‌100دانه و عملکرد دانه در موعد مقرر انجام شدند. بر اساس تجزیه واریانس، در هر دو آزمایش، اختلاف معنی‌دار بین ژنوتیپ‌های تحت مطالعه وجود داشت. از خطای معیار میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها برای برآورد مزیت نسبی طرح آلفا لاتیس استفاده شد. نتایج نشان داد که تجزیه آلفا لاتیس، کارآیی بیشتری نسبت به بلوک‌های کامل تصادفی در هر دو آزمایش داشته و موجب تغییر در رتبة عملکرد دانه در لاین‌های آزمایشی شد. در مجموع، لاین‌های FLIP 05-55C (با عملکرد 992‌کیلوگرم در هکتار) و FLIP06-159C (با عملکرد 773‌کیلوگرم در هکتار) به‌‎ترتیب در آزمایشات CIEN-LA-2010 و CIEN-S-2010 رتبه اول را به‌دست آوردند. از نتایج این تحقیق در مطالعات آتی می‌توان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

آزمایشات مقایسه عملکرد؛ طرح آلفا لاتیس؛ عملکرد دانه؛ نخود زراعی (Cicer arietinum L.)

مراجع

1. Ammari, P. 1991. Detailed pedological studies of Saral agricultural research station. Soil and Water Research Institute (SWRI) No. 174.

2. Bagheri, A., Zand, E., and Parsa, M. 1997. Pulses, Constraints and Strategies. Jihad-e- Daneshgahi Publications of Mashhad, Iran. (In Persian).

3. Chaudhary, R.C., and Ahn, S.W. 1996. International network for genetic evaluation of rice (INGER) and its Modus operandi for multi-environment testing. In: M. Cooper and G.L. Hammer (Eds.). Plant Adaptation and Crop Improvement. CAB International Wallingford, UK, p. 139-164.

4. Danehloueipour, N., Yan, G., Clarke, H.J., and Siddique, K.H.M. 2007. Diallel analyses reveal the genetic control of resistance to Ascochyta blight in diverse chickpea and wild Cicer species. Euphytica 154: 195-205.

5. Genstat 9.1. 2006. Genstat Release 9.1 Reference Manual. VSN International, Wilkinson House, Oxford, UK.

6. ICARDA. 2004. New chickpea cultivars for CAC. p. 19-20. In: ICARDA Annual Report 2004. Aleppo, Syria.

7. Kanouni, H., and Malhotra, R.S. 1993. Genetic variation and relationships between agronomic traits of chickpea (Cicer arietinum L.) lines at dry conditions. Iranian Journal of Crop Sciences 5(3): 185-194.

8. Kashif, M., Inayat Khan, M., Arif, M., Ahmad, M., Mahmood, K. 2011b. Experience in use alpha lattice design in Pakistan. International Journal of Intelligent Technologies and Applied Statistics, Taiwan 4(1): 133-146.

9. Kashif, M., Inayat Khan, M., Arif, M., Anwer, M., and Ijaz, M. 2011a. Efficiency of Alpha Lattice Design in Rice Field Trials in Pakistan. J. Sci. Res. 3(1): 91-95.

10. Lafitte, H.R., Li, Z.K., Vijayakumar, C.H.M., Gao, Y.M., Shi, Y., Xu, J.L., Fu, B.Y., Yu, S.B., Ali, A.J., Domingo, J., Maghirang, R., Torres, R., and Mackill, D. 2006. Improvement of rice drought tolerance through backcross breeding: Evaluation of donors and selection in drought nurseries. Field Crops Research 97: 77-86.

11. Lamo, J., Tongoona, P., Okori, P., Derera, D., Bigirwa, G., and Laing, M. 2007. Breeding for drought tolerance and grain threshability in upland rice in Uganda: selection of parents from interspecific and intraspecific lines. 8th African Crop Science Society Conference, El-Minia, Egypt, 27-31 October 2007, p. 1885-1891.

12. Majnoun-Hosseini. 2014. Status and role of pulse crops in agriculture of Iran. 5th Iranian Pulse Crops Conference, 26 Feb. 2014, Campus of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.

13. Patterson, H.D., and Williams, E.R. 1976. A new class of resolvable incomplete block designs. Biometrika 63: 83-92.

14. Patterson, H.D., Williams, E.R., and Hunter, E.A. 1978. Block designs for variety trials. The Journal of Agricultural Science 90: 395-400.

15. Sababghpour, S.H. 2006. Challenges and solutions for production of pulse crops in Iran. Appendix No. 8, Iranian Journal of Crop Sciences. (In Persian).

16. Sandha, G.S., and Chandra, S. 1969. Heritability of some quantitative characters in tow crosses of Bengal gram. Indian J. Genetics 29: 216-219.

17. Toker, C. 2008. Evaluation of yield criteria with phenotypic correlations and factor analysis in chickpea. Soil Plant Sciences 54: 45-48.

18. Yau, S.K. 1997. Efficiency of alpha-lattice designs in international variety yield trials of barley and wheat. The Journal of Agricultural Science, Cambridge, 128: 5-9.

19. Yazdi-Samadi, B., Rezaei, A., and Valyzadeh, M. 2002. Statistical designs in agricultural research. Tehran University Publications, No. 2346.