چگونگی انتقال طنز در دوبله فارسی پویانمایی شگفت ‏انگیزان 2

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 8، دوره 52، شماره 1، فروردین 1398، صفحه 159-189   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v52i1.80835

نویسندگان

نصرت حجازی^* ؛ سحر حمیدی

گروه زبان فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

با توجه به پیشرفت تکنولوژی ساخت فیلم، سالانه شاهد تولید پویانمایی‏های متعددی چون شرک، دلیر، فروزن و غیره هستیم که  مخاطب بیشتر آن‌ها ردة سنی کودک و نوجوان است. ویژگی مهم این پویانمایی‏ها، زبان طنز موجود در آنهاست. از آنجا که انتقال طنز (فرم و کارکرد) در هر فرهنگی متفاوت است و ممکن است پیام یکسانی در دو زبان مختلف تأثیر یکسانی را ایجاد نکند (ادراک) و نیز از آنجا که بحث وفاداری به دیالوگ‏ها در ترجمة فیلم کمرنگ‏تر از هماهنگی دیالوگ‏ها، صدا و تصویر است، این سؤال مطرح می‏شود که مترجمان ایرانی برای انتقال طنز و افزایش ادراک‏پذیری آن برای کودک و نوجوان ایرانی از چه تکنیک‏ها و ترفندهایی استفاده می‏کنند و آیا مترجم با ترجمة دیالوگ‏ها همان تأثیر طنزآمیزی را در مخاطب ایرانی ایجاد می‏کند که مخاطب غیرایرانی آن را درک کرده است؟ هدف از این پژوهش، بررسی چگونگی انتقال طنز در دوبلة پویانمایی‏های کودک و نوجوان و توجه به سه مقولة فرم طنز در دو زبان مبدأ و مقصد، کارکرد طنز در دو زبان و در نهایت بررسی شیوه‏های ادراک طنز نزد مخاطب دست دوم است. به همین منظور، با انتخاب پویانمایی شگفت‏انگیزان 2 (2018) چگونگی انتقال طنز در این پویانمایی را بررسی کرده‌ایم. در این رابطه، ابتدا به معرفی ویژگی‏های منحصربه‌فرد دنیای چندوجهی پویانمایی و چالش‏های ترجمه‏ای آن می‏پردازیم، سپس با تکیه بر زبان‏شناسی وینه و داربلنه و نیز با تکیه بر نظریة فرهنگی بسنت و لِفِور، چگونگی ساخت، کارکرد و ادراک طنز در دو نسخة اصلی و ترجمه‌شده را بررسی می‏نمائیم.

کلیدواژه‌ها

ترجمه پویانمایی؛ طنز؛ نظریه فرهنگی بسنت و لفور؛ کاربردشناسی زبان؛ ادراک

مراجع

ﺍﻣﺎﻡ، ع. (1395). ترفندهای بومی‏سازی در ترجمة فارسی فیلم‏های کارتونی: رئیس مزرعه، شنل قرمزی و پاندای کونگ فوکار. مطالعات زبان و ترجمه، 49(4)، 35-59.

حرّی، ا. (1385). درآمدی بر اصول و مبانی ترجمة طنز. مطالعات ترجمه، 4(14)، 7-22.

ﺣﺴﯿﻨﯽ ﻣﻌﺼﻮﻡ، م.، و ﻣﺮﺍﺩﯼ، م. (1390). بررسی شیوه‏های ترجمة عبارت‏های طنزآمیز در زیرنویس انگلیسی مجموعه‏های طنز تلویزیونی. مطالعات زبان و ترجمه، 44(1)، ۹۷-۱۱۶.

خوش‌سلیقه، م.، عامری، س.، و نوروزی، ع. (۱۳۹۷). ترجمة دیداری‌شنیداری: مفاهیم و اصطلاحات. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

دمیری، س.، و احمدی، ع. (1389). راهبردهای استفاده‌شده در ترجمة طنز: بررسی ترجمة فارسی. مطالعات ترجمه، 8(31)، 55-71.

دهباشی شریف، ف، و میرافضلی کهنگی س. ف. (1398). انواع طنز و شیوه دوبلة آن در انیمیشن زوتوپیا (شهر حیوانات) براساس مدل مارتینز سیِرا. رسانه‏های دیداری و نوشتاری، 13(29)، 209-225.

ژوو، و. (1394). بوطیقای رمان. ترجمة نصرت حجازی. تهران: علمی و فرهنگی.

عامری، س. (1397). ترجمة گفت‌وگوهای طنز در فیلم. فصلنامة مترجم، 27(66)، 141-146.

کمالی، م. (1392). اصول فن ترجمه (فرانسه به فارسی). تهران: سمت.

 

Ameri, S. (2018). A Review of Zhirafar, Ahmad (2014). A Comprehensive History of Dubbing into Persian in Iran. Sendebar, 29, 355-359.

Ameri, S., & Khoshsaligheh, M. (2018). Exploring the attitudes and expectations of Iranian audiences in terms of professional dubbing into Persian. Hermes, 57, 175-193.

Ameri, S., & Khoshsaligheh, M. (2019). Iranian amateur subtitling apparatus: A qualitative investigation. Mutatis Mutandis: Revista Latinoamericana de Traduccion, 12(2), 431-451. doi:10.27533/udea.mut.v12n2a08

Ameri, S., Khoshsaligheh, M., & Khazaee Farid, A. (2018). The reception of Persian dubbing: a survey on preferences and perception of quality standards in Iran. Perspectives: Studies in Translation Theory and Practice, 26(3), 435-451. doi:10.1080/0907676X.2017.1359323

Bassnett, S. & Lefevere, A. (eds). (1990). Translation, history and culture. London, England: Pinter.

Bensimon, P. (1998). Presentation. Palimpsestes, 11, 9-14.

Box Office Mojo. (2018). Incredibles 2. Retrieved from https:// www. box officemojo. com/ movies/ ?id=theincredibles2.htm

Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: Dubbing. Manchester, England: St. Jerome.

Chiaro, D. (2000). “Servizio Completo?” On the (un)Translatability of puns on screen. In M. Bollettieri Bosinelli, C. Heisse, M. Soffritti & S. Bernardini (Eds.), La traduzione multimediale: Quale traduzione per quale testo? (pp. 27–42). Bologna, Italy: CLUEB.

Chiaro, D. (2009). Issues in audiovisual translation. In J. Munday (Ed.) The Routledge companion to translation studies. (pp. 141-165). London, England: Routledge

Chiaro, D. (2010). Translating humour in the media. In D. Chiaro (Ed.), Translation, humour and the media (pp. 1-16). London, England: Bloomsbury

Di Pietro, G. (2014). It don’t mean a thing if you ain’t got that sync – An analysis of word order, kinesic synchrony and comic timing in dubbed humour. In G. L. D. Rosa, F. Bianchi, A. D. Laurentiis, & E. Perego (Eds.), Translating humour in audiovisual texts (pp. 333-358). Bern, Switzerland: Peter Lang.

Diaz-Cintas, J. (Ed.) (2008). The dialects of audiovisual translation. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Ducrot, O. (1984). Le Dire et Le Dit. Paris, France: Minuit.

Gambier, Y. (2004). La traduction audiovisuelle: Un genre en expansion. Meta. 49(1), 1-11.

Hamon, P. (1990). L’ironie in Le Grand Atlas des litteratures. Paris, France: Encyclopaedia Universalis.

Hamon, P., & de Aage Brandt, P. (1990). L'ironie. Le grand atlas des litteratures, 56-57.

Jankowska, A. (2009). Translating humor in dubbing and subtitling. Translation Journal, 13(2), 134-48.

Khoshsaligheh, M., Ameri, S., & Mehdizadkhani, M. (2018). A socio-cultural study of taboo rendition in Persian fansubbing: an issue of resistance. Language and Intercultural Communication, 18(6), 663-680. doi:10.1080/ 14708477. 2017. 1377211

Martinez Sierra, J. (2014). Dubbing or subtitling humour: Does it really make any difference? In G. L. D. Rosa, F. Bianchi, A. D. Laurentiis, & E. Perego (Eds.), Translating humour in audiovisual texts (pp. 311-331). Bern, Switzerland: Peter Lang.

Munday, J. (2016). Introducing translation studies: Theories and applications (4th ed.). Abingdon, England: Routledge.

Orero, P. (Ed.) (2004). Topics in audiovisual translation. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Panek, M. (2009). Subtitling humor: The analysis of selected translation techniques in subtitling elements containing humor (Unpublished doctoral dissertation). Wroclaw University, Poland.

Perego, E. (2014). Foreword- Humour and audiovisual translation: An overview. In G. L. D. Rosa, F. Bianchi, A. D. Laurentiis, & E. Perego (Eds.), Translating humour in audiovisual texts (pp. 9-14). Bern, Switzerland: Peter Lang.

Perez Gonzalez, L. (2009). Audiovisual translation. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), The Routledge encyclopedia of translation studies (pp. 13-20). London, England: Routledge.

Snell-Hornby, M. (1990). Linguistic transcoding or cultural transfer? A critique of translation theory in Germany. In S. Bassnett & A. Lefevere (Eds.), Translation, history and culture (pp. 79-86). London, England: Pinter.

Spanakaki, K. (2007). Translating humor for subtitling. Translation Journal, 11(2), 1-24.

Vinay, J-P. & Darbelnet, J. (1958). Stylistique comparee du français et de l’anglais. Paris, France: Didier.

Zabalbeascoa, P. (1994). Factors in dubbing television comedy. Perspectives: Studies in Translation Theory and Practice, 2(1), 89-99.