بررسی اثر تنش یخ زدگی بر میزان نشت الکترولیت ها در گیاه دارویی و صنعتی موسیر (.Alliumm altissimum Regel) تحت شرایط کنترل شده

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 8، دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 9، مهر 1390، صفحه 371-382   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v3i3.13567

نویسندگان

شهرام رضوان بیدختی^{* 1، 2}؛ احمد نظامی¹؛ محمد کافی¹؛ حمید رضا خزاعی¹

¹گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مغان، مغان، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی اثر تنش یخ زدگی بر نشت الکترولیت های سه اکوتیپ موسیر (.Alliumm altissimum Regel) (شیروان، کلات و تندوره) در شرایط کنترل شده در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در پاییز سال 1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. به منظور ایجاد خوسرمایی، گیاهان در محیط طبیعی رشد یافتند و سپس در دو مرحله سبز شدن و گیاهچه ای در فریزر ترموگرادیان در معرض شش دمای یخ زدگی (صفر، 4-، 8-، 12-، 16- و 20- درجه سانتی گراد) قرار داده شدند. میزان پایداری غشاء سلولی با استفاده از شاخص نشت الکترولیت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و دمای کشنده برای 50 درصد نمونه‌ها (LT50el) بر اساس آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که درصد نشت الکترولیت‌ها و LT50elبطور معنی‌داری تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. در تمامی اکوتیپ های مورد مطالعه با کاهش دما درصد نشت الکترولیت ها از برگ، پیاز و ریشه بطور معنی داری افزایش یافت. اندام ریشه و برگ در مرحله سبز شدن در تمامی تیمارهای یخ زدگی، به ترتیب بیشترین و کمترین درصد نشت الکترولیت ها را نشان دادند. ریشه های اکوتیپ شیروان دارای بیشترین درصد نشت الکترولیت ها در هر دو مرحله رشدی (مرحله سبز شدن و گیاهچه ای) بودند. اندام های ریشه و برگ در اکوتیپ شیروان در مقایسه با اکوتیپ‌های کلات و تندوره کمترین تحمل را نسبت به دماهای یخ زدگی نشان دادند. اکوتیپ های کلات و تندوره کمترین و اکوتیپ شیروان بیشترین مقدار LT50el را نشان دادند. ریشه اکوتیپ شیروان در مرحله گیاهچه-ای بیشترین میزان LT50el را داشت و حساسیت بیشتری به دماهای یخ زدگی نسبت به اندام برگ و پیاز نشان داد. در بین سه اکوتیپ مورد مطالعه، اکوتیپ‌های کلات و تندوره از کمترین درصد نشت الکترولیت‌ها، کمترین LT50el و بیشترین مقاومت نسبت به تنش یخ زدگی برخوردار بودند.

کلیدواژه‌ها

اکوتیپ؛ دمای کشنده 50 درصد؛ مرحله رشد