بررسی و تحلیل اثرات اقتصادی-اجتماعی و زیست ‏محیطی عدم عرضه کافی آب سطحی از دید کشاورزان، مطالعه موردی: دشت ورامین-سد ماملو

آب و توسعه پایدار

مقاله 2، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 10، شهریور 1397، صفحه 1-6   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v5i1.63476

نویسندگان

محمد عرب^* ؛ احمد فتاحی اردکانی؛ مسعود فهرستی ثانی

دانشگاه اردکان

چکیده

در این مطالعه اثرات اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی عدم عرضه کافی آب از سد ماملو از دیدگاه کشاورزان دشت ورامین بررسی شده و تحلیل و اقدامات صورت گرفتۀ کشاورزان برای مقابله با این مشکل بر اساس طیف لیکرت ارزیابی‌ شد. بر این اساس میزان اثرات از دید کشاورزان با مقیاس خیلی کم (1)، کم (2)، تاحدودی (3)، زیاد (4) و خیلی زیاد (5) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای 4 مرحله‌ای و تصادفی ساده، صورت گرفت. اطلاعات این تحقیق به صورت میدانی در سال 1395 با تعداد 320 پرسش‌نامه استخراج و با نرم‏افزار Excel تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد به‌طور میانگین، بیشترین و کم‌ترین اثر عدم عرضه کافی آب از دید کشاورزان به ترتیب بر کاهش سطح زیر کشت (4/4) و نشست زمین (8/1) است؛ این دیدگاه ناشی از عدم آگاهی کشاورزان از اثرات منفی زیست‏ محیطی کمبود آب می‌باشد. با بررسی اقدامات صورت گرفته کشاورزان برای مقابله با کمبود آب مشخص شد که آبیاری مدرن (25/1 درصد) و تغییر الگوی کشت (5/1 درصد) کم‌ترین اقدام صورت گرفته از سوی کشاورزان برای مقابله با عدم عرضه کافی آب در دشت ورامین است. دلیل کاهش تمایل به استفاده از سیستم آبیاری مدرن از نظر کشاورزان بالا بودن هزینه اجرای سیستم آبیاری مدرن و سخت‏گیر بودن سیستم بانکی و اداری جهت دریافت تسهیلات برای مکانیزه کردن کشاورزی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عدم آگاهی کشاورزان؛ کمبود آب؛ مدیریت عرضه و تقاضا؛ دشت ورامین

مراجع

اداره جهاد کشاورزی شهرستان ورامین. 1395. کشاورزی شهرستان ورامین در آیینه آمار. http://tehran.agri-jahad.ir

خوش اخلاق، ف.، رنجبر، ف.، طولابی، س.، مقبل، م. و معصوم پورسماکوش، ج. 1389. بررسی خشکسالی در سال آبی 87 - 1386 و اثرات آن بر منابع آب و کشاورزی، مطالعه موردی: شهرستان مرودشت. فصلنامه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، 8: 119 – 136.

رشیدپور، ل.، کلانتری، خ. و رضوانفر، ا. 1390. بررسی مسائل و محدودیت‎های منابع آب و تأثیر آن در وضعیت اقتصادی- اجتماعی گندم‏کاران بخش مرکزی شهرستان سقز. اقتصادکشاورزی و توسعه، 19(76) : 183-204.

سازمان مدیریت و برنامه ‏ریزی استان تهران. 1394. سالنامه آماری استان تهران،کشاورزی؛ جنگلداری و شیلات.

فتاحی، ا . 1392. «مبانی ارزش‏ گذاری اقتصادی منابع طبیعی» ،انتشارات دانشگاه اردکان.

فتاحی، ا.، بستان، ی.، عرب، م. و کاراموز راوری، ع. 1394 . بررسی اثرات مؤلف‎های زیست‏محیطی بر توسعه پایدار. دومین کنفرانس بین المللی اقتصاد سبز، بابلسر.

کاووسی کلاشمی، م. پیکانی، غ. 1393. ارزش‌گذاری اقتصادی عرضۀ آب آبیاری کافی و مطمئن در شالی‌کاری استان گیلان، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 1(2): 1-17

کیانی سلمی، ص. و صدرزاده خویی، ا. ۱۳۹۳. بررسی تأثیر بحران منابع آب کشاورزی بر ساختار اقتصادی، اجتماعی و زیست‏ محیطی روستایی، دومین همایش ملی بحران آب (تغییر اقلیم، آب و محیط زیست)، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد.

نساجی زواره، م. 1380. بررسی اثرات اقتصادی، زیست‏ محیطی و اجتماعی خشکسالی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مقابله با بحران آب، دانشگاه زابل.

یاسوری، م. 1386. محدودیت منابع آب و نقش آن در ناپایداری مناطق روستایی استان خراسان رضوی. فصلنامه چشم انداز جغرافیایی، 1(5): 164-176.

Abedi Z. Fattahi Ardakani A. Hanifnejad A.R. and Dashti Rahmatabadi N. 2013. Groundwater Valuation and Quality Preservation in Iran: The Case of Yazd. Int. J. Environ. Res., 8(1):213-220.

Ardakani A. F. Alavi C. & Arab M. 2017. The comparison of discrete payment vehicle methods (dichotomous choice) in improving the quality of the environment. International Journal of Environmental Science and Technology, 14(7):1409–1418.

Fatahi A. Rezvani M. Bostan Y. and Arab M. 2016. Estimating public participation in investment organic products in Babol, International Conference on Research in Science and Technology, Batumi.

Jayyousi A. and Srouji F. 2009. Future water needs in Palestine, Palestine Economic Policy Research Institute Press.

Jayyousi A. and Srouji F. 2009. Future water needs in Palestine, Palestine Economic Policy Research Institute Press.

Kenny A. 2008. Assessment of the Social Impacts of Drought. Journal of American Water Resources Association, 37(3): 678- 686.