| تعداد نشریات | 51 |
| تعداد شماره‌ها | 2,034 |
| تعداد مقالات | 21,131 |
| تعداد مشاهده مقاله | 47,639,308 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,510,855 |
بررسی تنبیه بدنی زوجه در قرآن و روایات با رویکرد معناشناختی به واژه «ضرب» | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| مقاله 12، دوره 52، شماره 1 - شماره پیاپی 104، خرداد 1399، صفحه 251-278 اصل مقاله (975.43 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v53i1.74101 | ||
| نویسندگان | ||
| احمد نجمی پور1؛ ناهید مشائی* 2؛ سید محمود طباطبایی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2استایار دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 3استادیار دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| سبک تعامل همسران در خانواده از مسائل مهمی است که در اسلام بدان بسیار پرداخته شده است. از آنجاکه در سبک زندگی اسلامی، مردان مسئولیت قوامیّت و سکانداری حرکت خانواده به سوی کمال را بر عهده دارند، چنین پرسش می‌شود که آیا برای آنان، استفاده از روش تنبیه‌بدنی برای همسر، مجاز شمرده شده‌است یا نه؟ بخصوص‌که تبلیغات برای اسلام هراسی، با بزرگ‌نمایی مسئله خشونت در خانواده از سوی مردان، همراه شده و گروهی سعی‌کرده‌اند که با تکیه بر یک فهم خاصّ آیه‌ای از قرآن (نساء: 34) رفتار نادرست و ناعادلانه در مورد زن و تنبیه بدنی وی توسط همسر را جایز شمارند. این پژوهش‌که با روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته است، برآن است تا با گردآوری و نقد دیدگاه‌های گوناگون مفسّران در مفاد آیه با بررسی معناشناختی واژه‌ی‌ضرب و توجّه به انصراف شارع از معنای مشهور به تبیین جدیدی در این زمینه دست یابد؛ لذا با توجه به دانش معناشناسی و سیره معصومین، قراین متعددی، برای انصراف شارع از معنای مشهور «ضرب» و توجه مخاطب به معانی دیگر آن ارائه شده که نشانگر تَطوُّر دلالت لفظ ضرب است. قرآن تنبیه قصاص بدنی را به ضرب هیچ عن قصاص وان تجویز ننموده و فقط در سه مورد (قصاص، جهاد، حدود و تعزیرات) با رعایت شرایط جایز می‌داند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تنبیه بدنی؛ ضرب؛ آیه 34 سوره نساء؛ معناشناسی؛ چندمعنایی | ||
| مراجع | ||
|
1- ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات‌اسلامی، چاپ‌دوم، 1410 ق. 2- ابن بابویه، محمدبن علی، الفقه المنسوب الی الامام الرضاع) المشهور بفقه الرضا (ع)، تحقیق: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، قم، نشر: المؤتمرالعالمی للامام رضا (ع)، 1406 ق. 3- ابن بابویه، محمدبن علی، من لایحضره الفقیه، نشر صدوق بهارستان نظامیه، چاپ اول، 1368. 4- ابن زهره، حمزة بن على، غنیه النزوع، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، 1417 ق. 5- ابن‌ابی‌جمهوراحسائی، محمدبن علی،عوالی اللّئالی العَزیزیة فی الأحادیث الدّینیة، قم، سید الشهداء، ۱۴۰۳ ق. 6- ابن‌سیده، علی‌بن اسماعیل،المخصص، ذخائر التراث العربی، بیروت، المکتب التجاری، 1965 م. 7- ابن‌عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، چاپ‌اول، 1420 ق. 8- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1408 ق. 9- ابوالفتوح‌رازی، حسین‌بن علی،روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1365. 10- ابوسلیمان، عبدالحمید احمد،ضرب المرأة وسیله لحلّ الخلافات الزوجیة، دمشق، 1422 ق. 11- احمدنژاد، امیر، و همکاران، «نقد و بررسی آرای مفسّران در تفسیر (ص،44) و تازیانه‌زدن ایّوب به همسرش»، آموزه‌های قرآنی، ش 22،1384 12- اسکینر، بوروس فردریک، فراسوی‌آزادی و شأن، ترجمه‌علی‌اکبر سیف، تهران، انتشارات رشد،1370 13- اوزمن، هواردا، و کراور، سمامویل،مبانی فلسفی تعلیم وتربیت، ترجمه‌غلامرضا متقی‌‌فر وهمکاران، چاپ اول، قم، موسسه‌آموزشی و پژوهشی‌امام خمینی (ره)، 1379. 14- پارسا، محمد،روان‌شناسی یادگیری بر بنیاد نظریه‌ها، چاپ‌سوم، تهران، انتشارات‌سخن، 1381 15- ترجانی‌زاده، حمد،شرح معلّقات سبع، تبریز، شفق، 1345. 16- تفلیسی، ابوالفضل،وجوه قرآن، جبیش ابراهیم، تصحیح دکترمهدی محقق، بنیادقرآن، بی‌تا. 17- جمعی از پژوهشگران جهاد دانشگاهی دانشکده الهیات دانشگاه تهران، زیر نظر آذرتاش آذرنوش، واکاوی و معادل‌یابی تعدادی‌از واژگان قرآن‌کریم، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1390. 18- جوادی آملی، عبدالله،تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء، 1378. 19- حرّعاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1409 ق. 20- حسینی، سیده‌شهناز، «تأملاتی چند در سوره نساء آیه 34»، پژوهشنامه متین، ش 23 و 24، تابستان- پاییز 1383 21- حکیم باشی، حسن، «آیه نشوز و ضرب زن از نگاهی دیگر»، پژوهشهای قرآنی، ش 27 و 28، پائیز-زمستان، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1380. 22- حمدمختارعمر، معناشناسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی، 1385. 23- خوئی، ابوالقاسم،معجم الرجال الحدیث، طبع پنچم، بی‌نا، 1413 ق. 24- دیز، جیمز، و استوارت هالس، روان شناسی یادگیری، ترجمه محمدنقی براهنی، دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1385. 25- راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالشامیه، چاپ سوم، 1361 ق. 26- روسو، ژان‌ژاک، آموزش و پرورش، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، تهران، انتشارات چهره، چاپ اول، 1360. 27- زمخشری، محمود بن عمر، اساس البلاغة، بیروت، دارالطباعة و النشر، 1404 ق. 28- زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، 1407 ق. 29- زوزنی، عبدالله حسن‌بن احمد، شرح المعلّقات السبع، قم، منشورات ارومیه، 1405 ق. 30- شاملی، نصرالله؛ پرچم، عظم، «روابط متداخل واژگان ادبیات جاهلی و قرآنی» مجله ادب عربی، 1388. 31- شبّر، عبدالله،الاصول الاصلیه و قواعد الشرعیه، قم، مکتبه المفید، 1242 ق. 32- الشعیری، محمدبن محمد، جامع الخبار، انتشارات نجف اشرف، بی‌تا. 33- صادقی‌تهرانی، محمّد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی، چاپ‌دوم، 1365. 34- صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1987 م. 35- صفوی، کوروش، درآمدی برمعناشناسی، تهران، حوزه‌هنری، 1379. 36- طباطبایی، محمدحسین،المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417 ق. 37- طبرانی، سلیمان‌بن احمد، التفسیر الکبیر، اردن، دارالکتاب الثقافی، 1428 ق. 38- طبرسی، فضل‌بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، حوزه علمیه قم، 1412 ق. 39- طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ‌سوم، تهران، ناصرخسرو، 1372. 40- طرفة‌بن العبد،دیوان شعر، شرح نحوی محمد ناصر الدین، بیروت، دارالکتب‌العلمیه، 1407 ق. 41- طوسی، محمدبن حسن، العدة فی اصول الفقه، تحقیق: انصاری، محمدرضا، قم، 1376. 42- طوسی، محمدبن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه، چاپ سوم، 1387 ق. 43- طیب، عبدالحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378. 44- طیّب‌حسینی، محمود، چند معنایی‌در قرآن‌کریم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388. 45- عبدالباقی، محمدفؤاد،معجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، تهران، مؤسسه اسماعیلیان، 1364 ق. 46- عیاشی، محمدبن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیة، 1380 ق. 47- فاضل‌هندی، محمدبن‌حسن، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق. 48- فضل‌الله، محمدحسین، تأملات اسلامیه حول المرأه، بیروت، دارالملاک، 1421 ق. 49- فضل‌الله، محمدحسین، من وحی القرآن، بیروت، دارالملاک، 1419 ق. 50- فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1367 51- فیض‌کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی،تفسیر صافی، تهران، مکتبة الصدر، ۱۴۱۶ ق. 52- قائمی‌نیا، علیرضا، متن از نگاه متن، قم، نشر انجمن معارف اسلامی ایران، 1380. 53- قائمی‌نیا، علیرضا، معناشناسی شناختی قرآن، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390. 54- قرشی، علی‌اکبر،قاموس القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا. 55- قمی، علی‌بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، 1363. 56- کلینی، محمدبن یعقوب،الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407 ق. 57- مامقانی، عبدالله، تنقیح الرجال فی علم الرجال، قم، مؤسسه آل البیت، بی‌تا، 1389. 58- متقی‌هندی، علی‌بن‌حسام الدین، کنز العمّال فی سنن اقوال و الافعال، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ پنجم، 1405 ق. 59- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمّة الأطهار، چاپ دوم، بیروت، دارالحیاء لتراث العربی، 1403 ق. 60- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، رَوضَةُ المُتّقین فی شَرح مَن لایَحضُرهُ الفَقیه، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، ۱۴۰۶ ق. 61- مدنی، علی‌خان‌بن احمد، الطراز الاول، مشهد، موسسة آل‌البیت لاحیاء التراث، 1384. 62- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، 1357. 63- مطهری، مرتضی، یادداشت‌های استاد مطهری، قم، انتشارات صدرا، 1390. 64- معرفت، محمدهادی، «زن در نگاه قرآن و در فرهنگ زمان نزول»، پژوهشهای قرآنی، بهار وتابستان 1380،25 و 26 65- معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسّران، مؤسّسه فرهنگی التّمهید، قم، ۱۳۸۰. 66- مقدس‌اردبیلی، احمدبن محمد،زبده البیان فی احکام القرآن، تحقیق: محمدباقر بهبودی، طهران، مرتضوی، 1386 ق. 67- مکارم‌شیرازی، ناصر، انوار الاصول، قم، انتشارات نسل جوان، 1416 ق. 68- مکارم‌شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ‌دهم، 1371. 69- میبدی، رشیدالدین احمدبن محمد، کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، 1371. 70- نبوطی، محمدسعید رمضان، المرأه بین الطغیان النظام الغربی و لطائف الشرایع الربانی، سوریه، دارالفکر، 1417 ق. 71- نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1408 ق. 72- نیشابوری، محمودبن ابولحسن، ایجاز البیان عن معانی القرآن، بیروت، دارالعرب الاسلامی، 1415 ق. 73- نیکزاد، عبّاس، «رواسازی خشونت علیه زنان در احادیث مجعول»، تهران، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ش 23،1383 74- هاشم‌پور مولا، سیدمحمد، و جلالی، حسن، «بررسی فقهی تنبیه بدنی زوجه»، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، ش1، بهار و تابستان، 1394. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,472 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,385 |
||