تحلیل روایی رمان الشحاذ (گدا) اثرِ نجیب محفوظ

زبان و ادبیات عربی

مقاله 3، دوره 7، شماره 12، شهریور 1394، صفحه 51-79   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v7i12.38014

نویسندگان

کمال باغجری^{* 1}؛ علی بشیری²

¹پردیس فارابی دانشگاه تهران

²دانشگاه کاشان

چکیده

مقاله پیش‌رو خوانشی است روایت‌شناختی از رمان الشحاذ (گدا) اثرِ نجیب محفوظ. در این مقاله، اصلی‌ترین مؤلفه‌ها و عناصر روایت‌شناختی این رمان از قبیل: زاویه ‌دید، کانونی‌سازی، نحوه ارائه گفتار و افکار، عنوان، توصیف، تشبیه، زمان (زمان روایت و آغاز رمان) و مکان در بوته تحلیل روایت‌شناختی قرار گرفته است. اصلی‌ترین نتیجه حاصل از این مقاله این است که رمان گدا با برخورداری از روایتی نسبتاً پیچیده و چندآوا در کنار به‌کارگیری فن‌های نوین روایت‌شناختی (در زمان نگارش رمان) نظیر روش آیینه‌وار و یا شعروارگی روایت، کامل‌ترین نمونه از رمان‌های مرحله سوم حیات ادبی نجیب محفوظ است که از آن به‌عنوان مرحله رئالیسم فلسفی یا نیمه‌روان‌شناختی یاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

نجیب محفوظ؛ رئالیسم فلسفی؛ الشحاذ؛ گدا؛ روایت‌شناسی

مراجع

احمدی، بابک. (1386). ساختار و تأویل متن. چاپ نهم. نشر مرکز. تهران.

ـــــ. (1392). از نشانه‌های تصویری تا متن. چاپ سیزدهم. نشر مرکز. تهران.

انوشه، حسن و دیگران. (1381). فرهنگنامه ادبی فارسی (دانشنامه ادب فارسی). جلد دوم. چاپ دوم. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تهران.

بی‌نیاز، فتح‌الله. (1387). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی. چاپ اول. انتشارات افراز. تهران.

تولان، مایکل. (1386). روایت‌شناسی (درآمدی زبان شناختی-انتقادی). ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. چاپ اول. انتشارات سمت. تهران.

خلیل، ابراهیم. (2010). بنیه النص الروائی. ط 1. الدار العربیه للعلوم ناشرون/ منشورات الاختلاف. الجزائر.

الریاحی القسنطینی، نجوی. (2008). فی نظریه الوصف الروائی. ط 1. دارالفارابی. بیروت.

زیتونی، لطیف. (2002). معجم مصطلحات نقد الروایه. ط 1. مکتبه لبنان ناشرون. بیروت.

الشطی، سلیمان. (2004). الرمز و الرمزیه فی أدب نجیب محفوظ. ط؟. الهیئه المصریه العامه للکتاب. القاهره.

شکری، غالی. (1982). المنتمی (دراسه فی أدب نجیب محفوظ). ط 3. دارالآفاق الجدیده. بیروت.

طرابیشی، جورج. (1988). الله فی رحله نجیب محفوظ الرمزیه. ط 3. دار الطلیعه للطباعه والنشر. بیروت.

القاضی، محمد وآخرون. (2010). معجم السردیات. ط 1. الرابطه الدولیه للناشرین المستقلین. عده بلدان.

لحمدانی، حمید. (1991). بنیه النص السردی (من منظور النقد الادبی). ط 1. المرکز الثقافی العربی. بیروت.

محمد الأمین الطلبه، محمد سالم. (2008). مستویات اللغه فی السرد العربی المعاصر (دراسه نظریه تطبیقیه فی سیمانطیقا السرد). ط 1. الانتشار العربی. بیروت.

محمد سعید، فاطمه الزهراء. (1378). سمبولیسم در آثار نجیب محفوظ. ترجمه دکتر نجمه رجائی. چاپ اول. دانشگاه فردوسی. مشهد.

النابلسی، شاکر. (1994). جمالیات المکان فی الروایه العربیه. ط 1. المؤسسه العربیه للدراسات والنشر. بیروت.

محفوظ، نجیب. (؟). الشحاذ. ط؟. مکتبه مصر (دار مصر للطباعه). القاهره.

محفوظ، نجیب. (1388). گدا. ترجمه محمد دهقانی. چاپ سوم. انتشارات نیلوفر. تهران.

مجلات

حسنی راد، مرجان. (1389). «کانونی‌سازی ابزاری برای روایت‌گری». کتاب ماه ادبیات. شماره 38. تهران.

منابع اینترنتی

الباردی، محمد. (2000). «انشائیه الخطاب فی الروایه العربیه الحدیثه».‌ سایت اتحاد الکتاب العرب:

www.awu-dam.org/book/00/study00/243-m-b/book00-sd006.htm