تحلیل فضایی شبکۀ شهری منطقۀ خراسان(1390-1335)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 1، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 22، شهریور 1393   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v12i22.20800

نویسندگان

علی شماعی^* ؛ صادق حاجی نژاد

دانشگاه خوارزمی

چکیده

اهداف: دو هدفی که این پژوهش در پی دست یابی به آن ها است، عبارت اند از: 1. بررسی و تحلیل روند تغییرات شبکۀ شهری منطقۀ خراسان طی سرشماری های 1335 تا 1390 با استفاده از شاخص های کمی و تبیین عوامل مؤثر بر این تغییرات؛ 2. بررسی میزان همبستگی میان نتایج به دست آمده، از بکارگیری شاخص های رایج در این زمینه در شبکه شهری منطقۀ خراسان.
روش: روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده است و برای گردآوری داده ها از روش اسنادی- کتابخانه ای استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش از 11 شاخص، در قالب سه دسته شاخص های نخست شهری، تمرکز و تعادل، همچنین از مدل مکان مرکزی کریستالر و الگوی پراکنش سکونتگاه های شهری (شاخص نزدیکترین همسایگی) استفاده شده است.
یافته ها/ نتایج: یافته های پژوهش نشان دهندۀ آن است که شبکۀ شهری منطقۀ خراسان در تمامی سرشماری های 1390- 1335 نامتعادل بوده است. البته لازم به ذکر است که نامتعادل ترین وضعیت شبکۀ شهری منطقۀ خراسان مربوط به سرشماری سال 1365 است، همچنین یافته های پژوهش نشان می دهند که نتایج به دست آمده از شاخص های به-کار گرفته شده در شبکه شهری منطقۀ خراسان، با یکدیگر هماهنگ نیستند..
نتیجه گیری: اصلاحات ارضی، افزایش درآمد های حاصل از فروش نفت در دهۀ 1355- 1345 و سرمایه گذاری در نواحی شهری، حوادث کشور افغانستان، وجود امکانات و فرصت های شغلی و امکان تأمین اقتصادی در شهر مشهد، و... عواملی است که بر نامتعادل شدن شبکۀ شهری منطقۀخراسان مؤثر بوده است، همچنین باید بیان کرد که گر چه در دهه‌‌های اخیر در برنامه‌‌های دوم، سوم و چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در خصوص تمرکز دایی از ساختار مناطق از جمله منطقه خراسان تأکید-هایی صورت گرفته است؛ اما فعالیت‌ ها و اقداماتی متناسب با برنامه ‌ها در شبکۀ شهری منطقۀ خراسان انجام نشده است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل فضایی؛ شبکۀ شهری؛ نخست شهر؛ منطقۀ خراسان