چگونه وب‌سایت‌ها اجتماعی شدن کودکان را تسهیل می‌کنند؟ رویکردی پیاژه‌ای

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 10، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1394، صفحه 182-205   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v5i2.22661

نویسندگان

مهری پریرخ¹؛ محمد رامین نادری^{* 2}

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه شفلید

چکیده

هدف: کودکان در نیم دوره عملیات عینی به‌تدریج اجتماعی می شوند. این امر در بستر تعامل، با کاهش خودمیان بینی، افزایش تمرکززدایی و شکل دادن به هویت (تعلق خاطر) پدید می آید. پیاژه دست ورزی شیءها و تعامل با انسان ها را زمینه ساز تجربه فعال، پرورش دهنده اجتماعی شدن و درنتیجه رشد شناختی کودک می‌داند. وب‌سایت‌ها به‌عنوان شیءهای عینی با دربرداشتن امکانات لازم می توانند اجتماعی شدن کودکان را تسهیل نمایند.
روش: این پژوهش با رویکردی آمیخته، تحلیل محتوای کیفی و کمی را به خدمت گرفته تا ضمن ساختن ابزار سنجش، به تحلیل این وب‌سایت‌ها بپردازد. یازده وب‌سایت فارسی موجود و سی وب‌سایت انگلیسی که به شیوه نظام مند از سیاهه بهترین وب‌سایت ها برای کودکان انتخاب شدند نمونه پژوهشی را شکل داد.
یافته ها: یافته ها نشان داد که این نمونه در تسهیل اجتماعی شدن کودکان توانمندی بسیار کمی دارند. با وجود این، وبسایت های Disney, PBS, KOL به میزان بسیار زیادی از امکانات مورد انتظار برخوردار بودند. نتایج بدست آمده می‌تواند برای سایت‌های کودکان که با هدف رشد شناختی آنان طراحی می‌شوند، به‌کار رود. با وجود تاکید متون بر اهمیت همخوانی وب‌سایت ها با میزان رشد شناختی کودکان و نقشی که می توانند در تسهیل فرایند اجتماعی شدن داشته باشند، پژوهشی که ابزاری برای سنجش چنین همخوانی تدوین یا به‌کار برده باشد شناسایی نشد.

کلیدواژه‌ها

وب‌سایت‌های کودکان؛ نظریه رشد شناختی پیاژه؛ انفورماتیک روانشناختی؛ اجتماعی شدن؛ تعامل؛ چند جانبه نگری؛ هویت؛ تعلق خاطر؛ نیم دوره عملیات عینی

مراجع

باردن، لورنس (1374). تحلیل محتوا. (ترجمه محمد یمنی دوزی سرخابی، ملیحه آشتیانی). تهران: دانشگاه شهید بهشتی. مرکز چاپ و انتشارات.

پریرخ، مهری، نادری، محمد رامین، و آقا محمدیان شعرباف، حمیدرضا (1390). کارکردی نو برای وب‌سایت‌های کودکان: بسترسازی برای پرورش ویژگی‌های تفکر عملیات عینی (طبقه‌بندی، ردیف بندی، نگهداری ذهنی و بازگشت‌پذیری) از دیدگاه نظریه پیاژه. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 1 (1)، 153-174.

پشوتنی‌زاده، میترا (1388). تعیین ویژگی‌های محتوایی مهم برای وب‌سایت‌های مخصوص نوجوانان 12-14 ساله ایرانی. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 12(1). بازیابی شده در 18/2/1389 از http://aqlibrary.org/index.php?module=TWArticles&file=index&func=view_pubarticles&did=609

منصور، محمود و دادستان، پریرخ (1367). دیدگاه پیاژه در گستره تحول روانی به ضمیمه آزمون‌های عملیاتی در پژوهش‌های ژنتیک و بالینی. تهران: ژرف.

مهاجر، گلبو (1385). معماری اطلاعات از چشم‌انداز کودکان و نوجوانان: بررسی سایت‌های فارسی کودکان و نوجوانان در وب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.

نادری، محمد رامین و زاهدی نوقابی، مهدی (1388). وب‌سایت‌های خوب برای بچه‌های خوب. (زیر نظر مهری پریرخ). تهران: کتابدار.

نجفی‌نیا، شیدا (1386). سنجش ملاک‌های ارزشیابی وب‌سایت‌های مجلات الکترونیکی پیوسته کودک و نوجوان در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا.

وادزورث، باری (1378). روان‌شناسی رشد: تحول شناختی و عاطفی از دیدگاه پیاژه. (مترجمان جواد صالحی فدردی، امیر امین یزدی). مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

American Library Association (2008). Great Web Sites for Kids: Selection Criteria. Retrieved Oct. 18, 2009 from http://www.ala.org/ala/mgrps/divs/alsc/ greatwebsites/greatwebsitesforkids/greatwebsites.cfm

Bilal, D. (1999). Web Search Engines for Children: a Comparative Study and Performance Evaluation of Yahooligans!, Ask Jeeves for Kids, and Super SnooperProc. In Proceedings of ASIS Annual 1999, Information Today, 70-83.

Gelderblom, J. H. (2008). Designing Technology for Young Children: Guidelines Grounded in a Literature Investigation on Child Development and Children's Technology. (Doctoral dissertation, University of South Africa, 2008). Retrieved June 08, 2009 from ProQuest database.

Gilutz, Sh., Nielsen, J. (2002). Usability of Websites for Children: 70 Design Guidelines. Retrieved Dec. 30, 2008 from http://www.NNgroup.com/reports/kids

Grover, S. (1986). A Field Study of the Use of Cognitive-Developmental Principles in Microcomputer Design for Young Children. Journal of Educational Research, 79, 325-332. Retrieved June 08, 2009 from EBSCO database.

Kuiper, E., Volman, M., Terwel, J. (2005). The Web as an Information Resource in K-12 Education: Strategies for Supporting Students in Searching and Processing Information. Review of Educational Research. 75(3), 285-328.

Large, A., Beheshti, J. (2005). Interface Design, Web Portals, and Children. Library Trends (Fall), 54(2).

Large, A., Beheshti, J., Nesset, V. & Bowler, L. (2006). Web Portal Design Guidelines as Identified by Children through the Processes of Design and Evaluation. Retrieved Dec. 16, 2009 from http://eprints.rclis.org/archive/00008034

Piaget, J. & Inhelder, B. (1969). The Psychology of the Child. (Translated by Helen Weaver). London: Routledge & Kegan Paul.

Piaget, J. (1970). Piaget's Theory. In Mussen, P. Carmichael's Manual of Child Psychology. New York: John Wiley and Sons. vol. 1, 703-732.

Skeele, R. & Stefankiewicz, G. (2002). Blackbox in the Sandbox: The Decision to Use Technology with Young Children with Annotated Bibliography of Internet Resources for Teachers of Young Children. Educational Technology Review, 10(2), 9-95. Retrieved Sep. 09, 2008 from http://www.editlib.org/p/9264

Stufflebeam, D. L. (2000). Guidelines for Developing Evaluation Checklist: Checklist Development Checklist (CDC). Evaluation Checklists Project. Retrieved Dec. 30, 2008 from www.wmich.edu/evalctr/checklists.