نقد و تحلیل آرای فقهی در باب حکم بیع مجهول به ضمیمه

فقه و اصول

مقاله 1، دوره 48، شماره 1 - شماره پیاپی 104، اردیبهشت 1395، صفحه 9-24   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v48i24.34931

نویسنده

سید محمد حیدری خورمیزی^*

حوزه علمیه قم

چکیده

ععوض- اعم از مبیع و ثمن- باید از نظر مقدار، جنس و اوصاف تأثیرگذار در قیمت معلوم باشند، شرط صحت معامله آن است که طرفین معامله نسبت به معامله‌ای که واقع می‌سازند، آگاهی کامل داشته باشند؛ پس اگر یک طرف عالم باشد و طرف دیگر جاهل، باز معامله باطل است؛ زیرا در صورت جهل به مورد معامله، آن معامله غرری است و چنین معامله‌ای مورد نهی شارع مقدّس است، چنانکه در حدیث آمده است: «نهی رسول اللّه عن بیع الغرر». در خصوص بیع مجهول بالضمیمه در مجموع هفت روایت ذکر گردیده و بر صحت بیع مجهول به ضمیمه پای فشرده شده‌اند. ادله مخالفان صحت نیز بیان شده و بعد از بیان دیدگاه موافق و مخالف به نقد ادله مطرح شده پرداخته است و در نهایت، بطلان بیع مجهول بالضمیمه اثبات شده است.

کلیدواژه‌ها

بیع، مجهول؛ ضم ضمیمه؛ غرر

مراجع

قران کریم.

ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، اول، بی‌تا.

ابن ادریس،محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی،دوم، 1410 ق.

ابن حمزه، محمد بن علی، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، اول، 1408 ق.

ابن زهره، حمزه بن علی، غنیة النزوع، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، اول، 1417 ق.

ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقائیس اللغة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات، اول، 1404 ق.

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة، سوم، 1414 ق.

انصاری، مرتضی بن محمد امین، کتاب المکاسب، قم: منشورات دار الذخائر، اول، 1411 ق.

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1405 ق.

خمینی، روح اللّه، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، اول، 1421 ق.

خویی، ابو القاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، بی‌تا.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان – سوریه: دار العلم - الدار الشامیة، اول، 1412 ق.

شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم: فتر انتشارات اسلامی، دوم، 1417ق.

شهید اول، محمد بن مکی، القواعد و الفوائد، 2 جلد، قم: کتابفروشی مفید، اول، 1410 ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، اول، 1412 ق.

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، هفتم، 1404 ق.

طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبة الرضویة، اول، بی‌تا.

طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، سوم، 1387 ق.

طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی،دوم، 1400ق.

طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چهارم، 1407 ق.

طوسی، محمد بن حسن، رجال الشیخ الطوسی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، سوم، 1427 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، اول، 1414 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1413 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم:دفتر انتشارات اسلامی، دوم، 1413ق.

فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، مفاتیح الشرائع، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، اول، بی‌تا.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چهارم، 1407 ق.

محقق حلّی، جعفر بن حسن، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، ششم، 1418 ق.

محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، دوم، 1414 ق.

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1403 ق.

نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.